Википедија

Европски зелен договор

Европскиот зелен договор, одобрен во 2020 година, е збир на политички иницијативи на Европската комисија со сеопфатна цел да ја направи Европската Унија (ЕУ) климатско неутрална во 2050 година.[1][2] Планот е да се разгледа секој постоечки закон за неговите климатски заслуги, а исто така да се воведе ново законодавство за циркуларна економија, реновирање згради, биоразновидност, земјоделство и иновации.[2]

Развој на емисиите на CO2 во Европската Унија.
Емисии на CO2 по глава на жител во Европската Унија.

Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, изјавила дека Европскиот зелен договор ќе биде „човекот на Месечината“ за Европа.[2] На 13 декември 2019 година, Европскиот совет одлучил да продолжи со планот, со исклучување за Полска.[3] На 15 јануари 2020 година, Европскиот парламент исто така гласал за поддршка на договорот, со барања за поголема амбиција.[4] Една година подоцна, бил донесен Европскиот закон за климата, кој вели дека емисиите на стакленички гасови треба да бидат за 55% помали во 2030 година во споредба со 1990 година.

Фон дер Лајен го назначила Франс Тимерманс за извршен потпретседател на Европската комисија за Европскиот зелен договор во 2019 година. Тој бил наследен од Марош Шефчовиќ во 2023 година.[5]

Европски пакт за климата

уреди

Европскиот пакт за климата е иницијатива на Европската комисија за поддршка на спроведувањето на Европскиот зелен договор. Тоа е движење за изградба на позелена Европа, и обезбедува платформа за заедничка работа и учење, развивање решенија и постигнување вистински промени.

Главната цел на Европскиот зелен договор е Европската Унија да стане првиот „климатски неутрален блок“ во светот до 2050 година. Таа има цели кои се прошируваат на многу различни сектори, вклучувајќи ги градежништвото, биоразновидноста, енергијата, транспортот и храната.[6]

ЕУ планира да ги финансира политиките утврдени во Зелениот договор преку инвестициски план, кој предвидува инвестиции од најмалку една билијарда евра. Понатаму, за ЕУ да ги постигне своите цели утврдени во договорот, се проценува дека околу 260 милијарди евра годишно ќе бидат потребни до 2030 година во инвестиции.[6]

Во контекст на Парискиот договор, а со тоа и користењето на денешните емисии како основна линија, од 1990 година емисиите на ЕУ веќе се намалени за 25% во 2019 година,[7] целта за намалување од 55%, користејќи ја 1990 година како основна линија, претставува цел за намалување од 40% што може да се пресмета со оваа равенка:

Политички области

уреди

Климатската неутралност до 2050 година е главната цел на Европскиот зелен договор.[8] За ЕУ да ја достигне целта за климатска неутралност, една цел е да го декарбониизира енергетскиот систем со цел да постигне „нето-нула емисии на стакленички гасови до 2050 година“.[9] Нивната релевантна енергетска директива е наменета да се разгледа и прилагоди доколку се појават проблематични области. Ќе бидат разгледани и многу други важечки и сегашни регулативи.[9] Во 2023 година, земјите-членки ќе ги ажурираат своите климатски и национални енергетски планови за да се придржуваат до климатската цел на ЕУ за 2030 година.[10]

Друга целна област за постигнување на климатските цели на ЕУ е воведувањето на Индустриската политика за циркуларна економија. Во март 2020 година, ЕУ ја објави својата индустриска стратегија со нејзина цел „да ги зајакне граѓаните, да ги ревитализира регионите и да ги има најдобрите технологии“.[11] Клучните точки од оваа област на политики вклучуваат зајакнување на современите аспекти на индустриите, влијание врз истражувањето и создавањето на пазари на стоки погодни за циркуларна економија „климатски неутрални“. Ова дополнително повлекува „декарбонизација и модернизација на енергетски интензивните индустрии како што се челикот и цементот“.[12]

Дигиталните технологии се важни за постигнување на еколошките цели на Европскиот зелен договор. Дигиталните технологии кои се појавуваат, доколку правилно се применат, имаат потенцијал да одиграат клучна улога во решавањето на еколошките прашања. Мобилноста на паметните градови, прецизното земјоделство, одржливите синџири на снабдување, мониторингот на животната средина и предвидувањето на катастрофи се само неколку примери.[13][14]

 
Методите на органско земјоделство ќе се користат како одговор на стратегијата „Од фарма до вилушка“.

Од фарма до вилушка

уреди

Стратегијата „Од фарма до вилушка“ го следи прашањето за одржливост на храната, како и поддршката доделена на производителите, односно земјоделците и рибарите.[15] Методите на производство и трансфер на овие ресурси се она што ЕУ го смета за климатски пристап, со цел да се зголеми и ефикасноста. Цената и квалитетот на стоката ќе имаат за цел да не бидат попречувани при овие новоусвоени процеси. Специфичните целни области вклучуваат намалување на употребата на хемиски пестициди, зголемување на достапноста на опциите за здрава храна и помагање на потрошувачите да ги разберат здравствените оцени на производите и одржливото пакување.[16]

Програмата ги вклучува следните цели:

  • До 2030 година 25% од земјоделството во ЕУ да биде органско.
  • Да се намали употребата на пестициди за 50% до 2030 година.
  • Да се намали употребата на ѓубрива за 20% до 2030 година.
  • Да се намали трошењето на хранливи материи за најмалку 50%.
  • Да се намали употребата на антимикробни средства во земјоделството и антимикробни средства во аквакултурата за 50% до 2030 година.
  • Да се создаде одржливо означување на храната.
  • Да се намали отпадот од храна за 50% до 2030 година.

Биоразновидност

уреди
 
ЕУ заштита на биоразновидноста

Стратегијата за заштита на биолошката разновидност на Европската Унија вклучува: управување со шумите и поморските области, заштита на животната средина и решавање на проблемот со загубите на видовите и екосистемите.[17]

Стратегијата за биолошка разновидност е суштински дел од стратегијата за ублажување на климатските промени на Европската Унија. Од 25% од европскиот буџет што ќе биде наменет за борба против климатските промени, голем дел од нив ќе биде посветен на обновување на биоразновидноста и решенија засновани на природата.

Во јули 2023 година, по многу дебати, Европскиот парламент усвои верзија на Законот за обнова на природата, со цел да се врати природата на 20% од територијата на ЕУ до 2030 година.[18]

 
Шумите, како паркот на природата Мееникуно во Естонија, ќе бидат обновени

Анализа и критика

уреди

Утврдено е дека американската нафтена компанија ЕксонМобил имала значително влијание врз раните преговори за Европскиот зелен договор. ЕксонМобил се обидел да го промени договорот на начин што става помалку акцент на важноста на намалување на транспортот што емитува јаглерод диоксид. Ова бил само еден од многуте противници на договорот.[19]

Европскиот зелен договор се соочил со критики од некои земји-членки на ЕУ, како и од невладини организации. Гринпис тврди дека договорот не е доволно драстичен, и дека нема да успее да ги забави климатските промени до прифатлив степен.[20] Опсерваторијата за корпоративна Европа го нарекува Договорот позитивен прв чекор, но го критикува влијанието на индустријата за фосилни горива врз него.[21]

Наводи

уреди
  1. ↑ Tamma, Paola; Schaart, Eline; Gurzu, Anca (2019-12-11). „Europe's Green Deal plan unveiled“. POLITICO. Посетено на 2019-12-29.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Simon, Frédéric (2019-12-11). „EU Commission unveils 'European Green Deal': The key points“. www.euractiv.com (англиски). Посетено на 2019-12-29. Грешка во наводот: Неважечка ознака <ref>; називот „:0“ е зададен повеќепати со различна содржина.
  3. ↑ Rankin, Jennifer (2019-12-13). „European Green Deal to press ahead despite Polish targets opt-out“. The Guardian (англиски). ISSN 0261-3077. Посетено на 2019-12-29.
  4. ↑ Benakis, Theodoros (2020-01-15). „Parliament supports European Green Deal“. European Interest (англиски). Посетено на 2020-01-20.
  5. ↑ Mathiesen, Karl; Weise, Zia; Lynch, Suzanne (2023-08-22). „Šefčovič replaces Timmermans as EU Green Deal chief“. Politico Europe. Посетено на 2023-12-31.
  6. ↑ 6,0 6,1 „Financing the green transition: The European Green Deal Investment Plan and Just Transition Mechanism“. European Commission. Посетено на 15 May 2020. Грешка во наводот: Неважечка ознака <ref>; називот „ec.europa.eu“ е зададен повеќепати со различна содржина.
  7. ↑ „Press corner“. European Commission - European Commission (англиски). Посетено на 2021-01-10.
  8. ↑ Haines, Andy; Scheelbeek, Pauline (2020). „European Green Deal: a major opportunity for health improvement“ (PDF). The Lancet. 395 (10233): 1327–1329. doi:10.1016/S0140-6736(20)30109-4. PMID 32394894.
  9. ↑ 9,0 9,1 Simon, Frédéric (12 December 2019). „The EU releases its Green Deal. Here are the key points“. Climate Home News. Посетено на 29 April 2020.
  10. ↑ „Clean Energy“. European Commission. 11 December 2020. Посетено на 1 May 2020.
  11. ↑ „Industrial Policy“. European Commission. 2020. Посетено на 4 May 2020.
  12. ↑ „Sustainable Industry“. European Commission. 11 December 2019. Посетено на 25 April 2020.
  13. ↑ Bank, European Investment (2022-05-05). Digitalisation in Europe 2021-2022: Evidence from the EIB Investment Survey (англиски). European Investment Bank. ISBN 978-92-861-5233-7.
  14. ↑ „The potential of digital business models in the new energy economy – Analysis“. IEA (англиски). Посетено на 2022-06-05.
  15. ↑ „From Farm to Fork“. European Commission. 11 December 2019. Посетено на 16 May 2020.
  16. ↑ Spencer, Natasha (17 March 2020). „EU's 'farm to form' strategy aims to feed sustainable food system“. Food Navigator. Посетено на 17 May 2020.
  17. ↑ „The essentials of the "Green Deal" of the European Commission“. Green Facts. 7 January 2020. Посетено на 3 April 2020.
  18. ↑ Magee, Caolán (12 July 2023). „Europe agrees landmark nature and climate deal after tense negotiations“. CNN. Посетено на 17 July 2023.
  19. ↑ „ExxonMobil attempts to influence the European Green Deal“. Influence Map. Посетено на 15 May 2020.
  20. ↑ „Leaked European Green Deal is not up to the task, Greenpeace“. Greenpeace. Посетено на 15 May 2020.
  21. ↑ „A grey deal?“. Corporate Europe Observatory. 2020-07-07. Посетено на 2020-08-01.

Текстови

уреди

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Европски_зелен_договор&oldid=5252426“