Википедија

Гамбурцев планински венец

Гамбурцевиот планински венец (исто така познат како Подглацијални Гамбурцеви Планини) — подглацијален планински венец кој се наоѓа во Источен Антарктик, веднаш под возвишената купола А, во близина на Јужниот Пол.[1] Опсегот бил откриен од третата советска експедиција на Антарктикот во 1958 година и е именуван по советскиот геофизичар Григориј А. Гамбурцев.[2][3] Венецот е приближно 1.200 километри долг, а се верува дека планините се околу 2.700 метри високи,[4] иако се целосно покриени со над 600 метри од мраз и снег. Планинскиот венец е приближно со иста големина како и европските Алпи.[5] Од 2008 година, не било познато како се формирале планините поради недостаток на податоци. Проучувањата спроведени во текот на меѓународната поларна година покажале дека судирите на античките плочи создале јадро во раниот до средниот период на мезозоикот. Главните одлики на опсегот се формирале пред 34 милиони години, кога областа била покриена со сегашната ледена покривка.[6] Сегашните модели сугерираат дека ледената покривка на Источен Антарктик е формирана од ледниците кои почнале да се лизгаат по опсегот Гамбурцев на крајот од еоценот.[1] Подглацијалните висорамнини Восток формираат источно продолжение на подглацијалните планини Гамбурцев.[7]

Гамбурцев планински венец
Гамбурцев планински венец на карта

Карта

Највисока точка
Надм. вис.3400 м
Координати 80°30′S 76°00′E / 80.500° ЈГШ; 76.000° ИГД / -80.500; 76.000 
Величина
Должина1200 км
Географија
КонтинентAntarctica
ПокраинаИсточен Антарктик

Проект на Антарктичка Провинција Гамбурцев

уреди

Како дел од т.н. Меѓународната поларна година 2007–09, проектот проектот претставувал мултинационален напор за собирање информации за планинскиот синџир.[8][9]

Завршување

уреди

Научниците го објавиле завршувањето на нивната мисија на 25 февруари 2009 година.[5] Современата технологија за далечинско сензори открила многу нерамен пејзаж.[5] Собраните податоци требало да бидат анализирани од истражувачите во следните месеци.[5] Д-р Фаусто Ферачоли од Британското Антарктичко истражување изјавил:

„Можеме да потврдиме дека се таму; ги видовме под мразот. Не само што се слични по димензија со европските Алпи, туку се слични и по аспект: гледаме многу остри врвови и долини кои се неверојатно слични на самите Алпи. Сето тоа ја зголемува мистеријата – од тектонска перспектива за тоа како се создадени овие планини; и од перспектива на историјата на глацијалот за тоа како се формирала ледената покривка на Источен Антарктик и не ги еродирала овие врвови.“ [5]

Проектот се состоел од научници, инженери, пилоти и помошен персонал од Австралија, Канада, Кина, Германија, Јапонија, Обединетото Кралство и САД.[5] Два теренски кампови биле воспоставени длабоко во внатрешноста на Антарктикот и авиони летале низ мразот, мапирајќи го обликот на подледниците со помош на радар што продира во мраз.[5] Биле измерени и локалните гравитациски и магнетни полиња.[5] 120.000 км биле прелетани, при што над 20% од ледената покривка на Источен Антарктик била истражена за време на мисијата.[5]

Информациите се снимени на мрежа од сеизмометри кои ги фаќале сигналите за земјотрес кои минуваат низ карпата од спротивната страна на планетата.[5] И покрај екстремните температури - околу -30 °C во двата базни логори како што објавил американскиот ко-водач на проектот, д-р Робин Бел, течна вода е откриена во долините три километри под тимот.[5] Ферачоли додал: „До сега имавме само амбициозен план. Сега ги имаме сите овие извонредни податоци кои треба да ги разгледаме.“ [5]

До декември 2009 година, анализираните податоци од проектот укажале на тоа дека планинскиот венец е генерално ориентиран југозападно кон североисток и произлегол од активноста на тектонските плочи.[10]

Следната цел на тимот е да го пробие мразот и да ги собере првите примероци од Гамбурцев. Робин Бел, геофизичар од Земјината опсерваторија Ламонт-Доерти на Универзитетот Колумбија изјавил:

„Неверојатно, имаме примероци од Месечината, но ниту еден од Гамбурцев. Со овие примероци од карпи ќе можеме да се ограничиме кога ова античко парче кора ќе се подмлади и ќе порасне до прекрасен планински венец“.[11]

Потекло

уреди

Резултатот од проучувањето 2007-2009 година покажало дека Гамбурцевиот планински венец е многу стар, првпат се формирал пред околу милијарда години кога континенталниот нанос турнал две плочи, формирајќи го супер-континентот Родинија. Овој ран опсег бил еродиран над површината, но оставил длабок ладен корен, кој денес е видлив на сеизмичките снимки,[12] кој допира до Земјината обвивка. Пред околу 250-100 милиони години, кората почнала да се распаѓа во низа настани на расцепување близу источно од овој стар корен. По должината на северната страна на планините се протега чаталеста долина, која ги содржи езерата Советскаја и езерото 90 степени источно. Ова раздвојување го загреал и подмладил коренот, давајќи му пловност да се подигне за повторно да се воспостават планините како 800 км долг масив. Сè уште било постигнато натамошно издигнување бидејќи длабоките долини подоцна биле исечени од ерозијата што ја олеснило целокупната маса на системот. Пред околу 35 милиони години, ледниците се споиле за да го формираат источниот антарктички леден слој, закопувајќи го опсегот Гамбурцев во тој процес.[13]

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 Jonathan Amos (2006-12-13). „Survey targets 'ghost' mountains“. BBC. Посетено на 2006-12-15.
  2. ↑ Australian Antarctic Data Centre (2000-01-01). „Gamburtsev Subglacial Mountains“. Australian Government, Antarctic Division. Архивирано од изворникот на 2007-09-20. Посетено на 2006-12-15.
  3. ↑ „20 лет открытию Полюса недоступности Антарктиды: Метеорология и Гидрология. 1979, №3. Гидрометеоиздат“ (руски). Arctic and Antarctic Research Institute. Архивирано од изворникот на 2007-03-10. Посетено на 2007-01-26.
  4. ↑ Robin E Bell (2008-11-12). „Dispatches from the Bottom of the Earth: An Antarctic Expedition in Search of Large Mountains Encased in Ice“. Scientific American. Посетено на 2008-11-12.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 „'Ghost peaks' emerge from the ice“. BBC. 2009-02-25. Посетено на 2009-02-25.
  6. ↑ The Gamburtsev mountains and the origin and early evolution of the Antarctic Ice Sheet, Sun Bo, Martin J. Siegert, Simon M. Mudd, David Sugden, Shuji Fujita, Cui Xiangbin, Jiang Yunyun, Tang Xueyuan & Li Yuansheng; Nature magazine 459, 690-693 (2009-06-04), accessed 2009-06-09
  7. ↑ Vostok Subglacial Highlands: Antarctica geographic.org
  8. ↑ Bryan C. Storey (2006-03-23). „The Gamburtsev Mountains: Integrated International Exploration of the Earths Most Enigmatic Mountain Range“. International Polar Year. Архивирано од изворникот на 2006-08-19.
  9. ↑ Jonathan Amos (2008-10-14). „Expedition set for 'ghost peaks'“. BBC News.
  10. ↑ Jonathan Amos (2009-12-18). „Data to expose 'ghost mountains'“. BBC. Посетено на 2009-12-18.
  11. ↑ „Researchers Unravel Origins of Antarctica's Ice-Covered Mountains - the Earth Institute - Columbia University“.
  12. ↑ Heeszel, D.; Wiens, D.; Nyblade, A.; Hansen4, S.; Kanao, M.; An, M.; Zhao, Y. (2013). „Rayleigh wave constraints on the structure and tectonic history of the Gamburtsev Subglacial Mountains, East Antarctica“. Journal of Geophysical Research: Solid Earth. J. Geophys. Res., 118, 1-16, doi:doi:10.1002/jgrb.50171. 118 (5): 2138–2153. Bibcode:2013JGRB..118.2138H. doi:10.1002/jgrb.50171.
  13. ↑ Amos, Jonathan (17 November 2011). „Gamburtsev 'ghost mountains mystery solved'“. BBC News. Посетено на 17 November 2011.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Гамбурцев_планински_венец&oldid=5245504“