Викиншка жена-воин Бирка
Викиншката жена-воин Бирка била жена закопана со опрема на елитен професионален викиншки воин во камерен гроб од 10 век во Бирка, Шведска. Се сметало дека е машки воин од ископувањето на гробот во 1889 година, се докажало дека останките се женски и со остеолошка анализа и со ДНК студија во 2017 година. Студијата заклучила дека артефактите закопани со жената се доказ дека таа била професионален воин од висок ранг. Тој заклучок бил оспорен како предвремен од некои археолози и историчари кои велат дека коските и артефактите не се доказ дека жените биле воини во патријархалната викиншка култура. Оваа контроверза придонела за дебатата за улогата на жената во викиншкото општество.
Толкувања
уредиНаучниците не се согласиле околу толкувањето на сложените наоди од погребот на Викинзите.[1] Професорот по викиншки студии Џудит Џеш, го отфрлила заклучокот на студијата дека скелетот првично бил закопан во Б. 581 бил на жена воин, тврдејќи дека откако гробот бил ископан во 1889 година, коските од други гробови можеби биле измешани заедно; дека заклучокот дека таа била воин поради парчиња дивеч закопани во гробот е прерана шпекулација; и дека истражувачите не разгледале други причини за женско тело во гробница на воин.[2] Некои други археолози биле скептични, наведувајќи ја можноста дека коските биле погрешно означени во минатиот век, или можеби измешани со коски од други блиски гробови.[3] Археологот Шарлот Хеденстестиерна-Џонсон изјави дека Јалмар Столпе бил познат по неговото прецизно земање белешки и внимателна документација.[4] Секоја коска пронајдена во гробот била означена со Bj581 со индиско мастило за време на ископувањето.
Авторите на трудот Хеденстиерна-Јонсон изјавиле дека „викиншките научници не сакале да ја признаат способноста на жените со оружје“ и дека „кај Бирка, гробот Б. 581 беше изнесен како пример за елаборирана гробница на машки воин со висок статус“.[5] Дополнително, тие ја навеле студијата на Маријана Моен од 2011 година, која заклучила дека „имиџот на машкиот воин во патријархалното општество е зајакнат со истражувачки традиции и современи предрасуди“.[5] Други научници забележале дека културната пристрасност може да резултира со неточни толкувања на местата за погребување.[4]
Тимот Хеденстиерна-Јонсон ги разгледа прашањата за половата идентификација на останките во контекст на боречките предмети закопани со коските, тврдејќи дека „распределбата на гробните предмети во гробот, нивната просторна врска со женската индивидуа и целосниот недостаток на кој било типично женски гробен артефакти“ ги оспорува можностите дека другите артефакти му припаѓале на семејството на починатиот или на маж „сега исчезнат“ од гробот. Како одговор на прашањето „Дали оружјето нужно одредува воин?“, авторите нагласиле дека толкувањето на релевантноста на артефактите закопани со телото „... треба да се направи на сличен начин без оглед на биолошкиот пол на погребаниот поединец.“ [5]
Жените воини во други извори од доба на Викинзите
уреди
Сликата на жени воини не била непозната за Викинзите. Постојат неколку примери на женски прикази каде се гледаат како ракуваат со оружје.
Митологија
уреди- Нордиската митологија прикажува група натприродни жени воини наречени Валкири спомнати во Поетската Еда, кои дејствуваат како чувари во Валхала и доделуваат смрт на бојното поле. Иако се прикажани како ги носат загинатите од средината на битката, тие ретко се прикажани како учествуваат во борба, иако се опишани како носат копја.[6][7]
- Штитоносачките се женски воини кои добиваат машки одлики и ставови, како облекување и ракување со оружје. Тоа го прават или затоа што нема останато машки член од семејството или бегаат од брак.[8]
Иконографија
уреди- Таписеријата Осеберг прикажува антропоморфни фигури во облека што наликува на жените од ерата на Викинзите, кои држат копја и мечеви.[7]
- Серија брошеви пронајдени во Тисо, Данска прикажуваат луѓе за кои се верува дека се вооружени женски фигури на коњи.[7]
- Тридимензионална фигура пронајдена во Харби, Данска, прикажува женска фигура од ерата на Викинзите која држи меч и штит. Јавноста го толкуваше како приказ на Валкирија, но никаде во нордиската митологија Валкирите не се опишани како ракуваат со мечеви (нивното оружје по избор е копје). Ова покренува прашања дали оваа фигура би можела да претставува човечка жена воин.[7]
Литература
уредиПостојат неколку историски докази дека жените од Викиншката ера учествувале во војување:
- Саксо Граматик, во својата Историја на Данците, опишал жени воини облечени како мажи и со оружје.[6]
- Византискиот историчар Јован Скилица запишува дека жените се бореле во битки кога Свјатослав I Киевски ги нападнал Византијците во Бугарија во 971 година [9] Кога Варангите (да не се мешаат со византиската Варангиска гарда) претрпеле катастрофален пораз во опсадата на Доростолон, победниците биле запрепастени кога откриле вооружени жени меѓу паднатите воини.[9]
Сагата литература има и многу примери за ова:
- Фрејдис, во сагата за Гренланд, е манипулативна и алчна. Откако ги измамила луѓето со кои патувала, Фрејдис продолжила да убива пет жени со секира.[6]
- Сагата Laxdæla ја раскажува приказната за Auðr, чиј сопруг ја остава за друга жена бидејќи таа секогаш носи машки панталони. Таа решава да се одмазди и облечена како маж го прободува со меч. Сагата Laxdœla има најширок опсег на женски ликови од сите саги, и веројатно била наменета за женска публика.[6] Тоа се толкувало како претставување на алтернатива на разочараувачките животи кои жените ги живееле со оглед на нивната ограничена улога во општеството.
- Хервор, во сагата Hervarar saga ok Heiðreks, е единственото дете на Ангантир. Од мала, таа покажува повеќе способност за оружје отколку традиционалните женски задачи. Таа го користи семејниот меч против желбите на нејзиниот татко и оди во многу машки авантури. Дури кога таа ќе одлучи да се смири и да има деца, се обновува машката линија на семејството, дозволувајќи ѝ да ја спушти мантијата на син што Ангантир никогаш го немал.[8]
Наводи
уреди- ↑ Foss, Arild S. (2 January 2013). „Don't underestimate Viking women“. sciencenordic.com. Архивирано од изворникот на 26 March 2017. Посетено на 17 September 2017.
- ↑ Anderson, Christina (September 14, 2017). „A female Viking earrior? Tomb study yields clues“. The New York Times. ISSN 0362-4331. Архивирано од изворникот на September 21, 2017. Посетено на September 21, 2017.
- ↑ Greshko, Michael (12 September 2017). „Famous Viking warrior was a woman, DNA reveals“. National Geographic. Архивирано од изворникот на 17 September 2017. Посетено на 17 September 2017.
- ↑ 4,0 4,1 Secrets of the Dead | Viking Warrior Queen | Season 18 | Episode 4 (англиски), Посетено на 2021-05-07
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Hedenstierna-Jonson, Charlotte; Kjellström, Anna; Zachrisson, Torun; Krzewińska, Maja; Sobrado, Veronica; Price, Neil; Günther, Torsten; Jakobsson, Mattias; Götherström, Anders (2017). „A female Viking warrior confirmed by genomics“. American Journal of Physical Anthropology (англиски). 164 (4): 853–860. doi:10.1002/ajpa.23308. ISSN 1096-8644. PMC 5724682. PMID 28884802.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Jesch, Judith (1991). Women in the Viking Age. Suffolk: Boydell Press. Грешка во наводот: Неважечка ознака
<ref>; називот „:8“ е зададен повеќепати со различна содржина. - ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Gardeła, Leszek (2013). „'Warrior-women' in Viking Age Scandinavia? A preliminary archeological study“. Analecta Archeologica Ressoviensia (англиски). 8: 273–314. Грешка во наводот: Неважечка ознака
<ref>; називот „:9“ е зададен повеќепати со различна содржина. - ↑ 8,0 8,1 Clover, Carol (1986). „Maiden warriors and other sons“. Journal of English and Germanic Philology (англиски). 85: 35–49. Грешка во наводот: Неважечка ознака
<ref>; називот „:10“ е зададен повеќепати со различна содржина. - ↑ 9,0 9,1 Harrison, D.; Svensson, K. (2007). Vikingaliv. Värnamo, Sweden: Fälth & Hässler. стр. 71. ISBN 978-91-27-35725-9.
Надворешни врски
уреди- Тајните на Викинзите Викинзи (ТВ шоу) Специјално (видео, 21:46 минути – делот за женски викиншки воин започнува во 6:43)