Википедија

Аџарска криза (2004)

Аџарска криза (грузиски: აჭარის კრიზისი), исто така позната како Аџарска револуција или Втора револуција на розите — политичка криза во Грузиската Аџарска Автономна Република, тогаш предводена од Аслан Абашидзе, кој одбил да ги послуша централните власти по соборувањето на претседателот Едуард Шеварнадзе за време на Револуцијата на розите во ноември 2003 година. Кризата се заканувала да прерасне во воена конфронтација бидејќи двете страни ги мобилизирале своите сили на внатрешната граница. Сепак, грузиската постреволуционерна влада на претседателот Михаил Саакашвили успеал да избегне крвопролевање и со помош на аџанската опозиција повторно ја потврдил својата надмоќ. Абашидзе го напуштил регионот во егзил во мај 2004 година и бил наследен од Леван Варшаломидзе.

Аџариска криза (2004)
Дел од Последица од Револуција на розите
AdjaraLocationinGeorgia.svg
Датум 23 ноември 2003 – 20 јули 2004
Место Аџарија, рузија
Исход Победа на владините сили,
Завојувани страни
Грузија Владини сили на Грузија Предлошка:Country data Adjara Администрација на Аџарија
  • Државна безбедност на Аџарија[2]
  • Pro-Abashidze forces and protesters
Команданти и водачи
Грузија Михаел Саакашвили Предлошка:Country data Adjara Аслан Абашидзе

Тензии

уреди

Аџарскиот лидер Аслан Абашидзе, кој бил во силна опозиција на Револуцијата на розите, прогласил вонредна состојба веднаш по соборувањето на Едуард Шеварнадзе на 23 ноември 2003 година. По преговорите со централните власти, вонредната состојба била привремено откажана на 3 јануари 2004 година, само еден ден пред претседателските избори. Вонредната состојба била обновена на 7 јануари и била проследена со задушување на демонстрациите на опозицијата. На 19 јануари, десетици луѓе биле повредени како резултат на судирите меѓу демонстрантите и полицијата во јужното аџарско село Гонио.[3] Демонстрантите побарале оставка од Аслан Абашидзе. По посетата на Абашидзе на Москва, руското Министерство за надворешни работи на 20 јануари ја поддржала политиката на Абашидзе и ја осудила неговата опозиција како „екстремистички сили“.[4] Кон крајот на јануари, грузиските официјални лица, вклучително и вршителот на должноста претседател Нино Бурјанадзе и новоизбраниот претседател Михаил Саакашвили, се состанале со Абашидзе во Батуми.

На 20 февруари, канцелариите на опозициското движење повторно биле претресени откако опозицијата организирала протестен митинг во Батуми. Судири меѓу поддржувачите и опозицијата на Абашидзе имало и во Кобулети. Овие протести се совпаднале со посетата на генералниот секретар на Советот на Европа (СЕ) Валтер Швимер во Батуми, кој разговарал со Абашидзе.[5] Претседателот Саакашвили побарал од раководството на Аџарија да го укине Министерството за безбедност на автономната република, кое било главното оружје за репресија на Абашидзе.[6]

Мостот Чолоки

уреди
 
Уништен мост над Чолоки (мај 2004)

Ситуацијата ескалирала на 14 март, кога централните грузиски функционери го искористиле престојот на Абашидзе во Москва и се упатиле кон Аџарија за кампања за парламентарните избори закажани за 28 март. Сепак, вооружените групи про-Абашидзе ја блокирале административната граница на Аџарија кај реката Чолоки и го спречиле претседателот Михаил Саакашвили и другите членови на владата да патуваат во Автономната Република. Аџарските власти тврделе дека Саакашвили ќе ја преземе контролата над регионот со сила со организирање државен удар.[7][8]

Како одмазда, централните власти на Грузија вовеле делумни економски санкции против нејзиниот пркосен регион во обид „да ги исцрпат ресурсите на режимот на Аџарија“. Тензиите меѓу Тбилиси и Батуми биле смирени на 18 март откако претседателот Саакашвили и Аслан Абашидзе се сретнале и постигнале договор што овозможил да се укинат економските санкции кон Аџарија. Постигнат бил договор за разоружување на паравоените сили во Аџарија, ослободување на политички затвореници, заедничка контрола на царината и пристаништето Батуми и обезбедување услови за слободна изборна кампања во Аџарија.[9] Сепак, Абашидзе одбил да ги разоружа своите паравоени сили во април.[10] На 19 април до 21 април, воените команданти со седиште во Батуми, генерал-мајор Роман Думбадзе и Мурад Цинцадзе официјално ја објавиле својата непослушност кон наредбите на централните власти.[11] На 24 април Аџаранскиот Сенат го одобрил предлогот на Аслан Абашидзе за воведување полициски час во регионот.[12] Сепак, според грузиската влада, десетици војници на елитната единица за специјални намени на Абашидзе почнале да го напуштаат регионот и ветиле лојалност на централните власти на земјата.[13] Следеле и неколку аџариски функционери. Локалната опозиција ја продолжила серијата протести во Батуми, кои биле сериозно разбиени на 30 април [14]

На крајот на април, Грузија ги започнала своите најголеми воени вежби досега на полигонот Кулеви, во близина на црноморскиот град Поти .[15] [10] Воените игри од големи размери, околу 30 километри подалеку од административната граница на Аџарија, била демонстрација на сила, среде конфронтацијата меѓу централните власти и аџарскиот лидер. Како одмазда, двата клучни моста што ја поврзуваат Аџарија со остатокот од Грузија преку реката Чолоки биле кренати во воздух од силите на Абашидзе за да спречат упад во Аџарија, наводно планиран од централните власти на земјата.[16] На 3 мај, Стејт департментот на САД ги осудил постапките на Абашидзе, обвинувајќи го дека „се обидува да предизвика воена криза“ и го повикал да се разоружа.[17]

Аџарска револуција

уреди

На 4 мај, голем опозициски протестен митинг бил нападнат од локалните безбедносни сили во Батуми. Како што се наведува, десетици демонстранти биле повредени. Сепак, насилното распаѓање на мирните демонстрации се покажало како катализатор за уште поголеми протести подоцна истиот ден. Десетици илјади луѓе од цела Аџарија се упатиле кон Батуми барајќи оставка на Абашидзе.[18] [10] Грузискиот премиер Зураб Жванија и министерот за внатрешни работи Ѓорѓи Барамидзе ја преминале реката Чолоки на 5 мај и разговарале со министерот за внатрешни работи на Аџарија Џемал Гогитидзе. Последниот се согласил да ги повлече своите сили и паравоени групи од административната граница под услов да му се гарантира безбедноста.[19] Позицијата на Абашидзе станала неодржлива кога локалните демонстранти ја презеле контролата врз централниот дел на градот Батуми, а грузиските специјални сили влегле во регионот и почнале да ги разоружуваат милитантите.[20] Подоцна истиот ден во Батуми пристигнал и секретарот на рускиот Совет за безбедност Игор Иванов.[21] Абашидзе се повлекол од функцијата по разговорите во текот на ноќта со Иванов и заминал за Москва.[22]

Саакашвили заминал за Аџарија набргу по заминувањето на Аслан Абашидзе и во зори на 6 мај се сретнал со Аџарите во Батуми.[23][24] „Аслан побегна, Аџарија е слободна“, изјавил претседателот Саакашвили на Ѓурѓовден и им честитал на Грузијците за, како што рекол, „втора безкрвна револуција“ во Грузија.[25] Претседателот Саакашвили, исто така, изјавил дека оставката на Абашидзе „ќе го отвори патот за просперитетот на Грузија“ и дека „тоа ќе биде почеток на територијалниот интегритет на Грузија“.[26]

На 7 мај, директно претседателско владеење било наметнато во Аџарија и бил формиран Привремен совет од 20 члена за да управува со Автономната Република пред да се одржат предвремени локални избори во регионот. Леван Варшаломидзе бил назначен за претседател на Владата на Автономната Република Аџарија. Регионалните парламентарни избори се одржале на 20 јуни. Победничка Аџарија, партија поддржана од претседателот Саакашвили освоила 28 места од 30 во локалното законодавно тело. Преостанатите две места биле окупирани од поранешните сојузници на Саакашвили, членови на Републиканската партија. Имало обвинувања за местење на гласовите од републиканците, откако тие освоиле помалку од 15 отсто од гласовите. На 20 јули, Врховниот совет на Аџарија го одобрил Леван Варшаломидзе за претседател на Владата на автономната република.[27] Тој ја извршувал функцијата до 2012 година [28]

Наводи

уреди
  1. ↑ Saakashvili’s Ajara Success: Repeatable Elsewhere in Georgia? (Report). International Crisis Group. 2004-08-18. ICG Europe Briefing 34. Посетено на 2022-09-05.
  2. ↑ Укината со новиот уставен закон за Аџарија во 2004 година, со повикување на Меѓународната кризна група (2004), страница 11: „„Според новиот [2004] закон, на Аџара ѝ се забранува да формира министерства за внатрешни работи, државна безбедност и одбрана или какви било воени органи."[1]
  3. ↑ „Adjarian Police Foiled Protest Rally“. Civil Georgia. 2004-01-19. Посетено на 2022-09-05.
  4. ↑ „Moscow Backs Abashidze, Slams "Extremist" Forces in Adjara“. Civil Georgia. 2004-01-21. Посетено на 2022-09-05.
  5. ↑ „Opposition Raided in Batumi“. Civil Georgia. 2004-02-20. Посетено на 2022-09-05.
  6. ↑ „Tbilisi, Batumi up ante in War of Words“. Civil Georgia. 2004-03-09. Посетено на 2022-09-05.
  7. ↑ „President, Government Members Prevented to Visit Adjara“. Civil Georgia. 2004-03-14. Посетено на 2022-09-05.
  8. ↑ „De-escalation In Adjara: Success For Georgia's New Government“. The Central Asia-Caucasus Institute - Analyst Weekly Briefing. 2004-03-24. Посетено на 2021-07-07.
  9. ↑ „Temporary Truce“. Civil Georgia. 2004-03-18. Посетено на 2022-09-05.
  10. ↑ „Tensions Grow, as Abashidze Says No to Disarmament“. Civil Georgia. 2004-04-13. Посетено на 2022-09-05.
  11. ↑ „Batumi-Based Interior Troops' Chief Mutinies“. Civil Georgia. 2004-04-22. Посетено на 2022-09-05.
  12. ↑ „State of Emergency in Adjara Prompts Saakashvili's Military Rhetoric“. Civil Georgia. 2004-04-25. Посетено на 2022-09-05.
  13. ↑ „46 Soldiers of Abashidze's Elite Troops Flee Adjara“. Civil Georgia. 2004-04-27. Посетено на 2022-09-05.
  14. ↑ „Protest Rally Disbanded in Batumi“. Civil Georgia. 2004-04-30. Посетено на 2022-09-05.
  15. ↑ „Timeline 2004 - 30 April 2004“. Civil Georgia. 2004-04-30. Посетено на 2022-09-05.
  16. ↑ „Adjara Blows up Key Bridges, Cuts Road Links“. Civil Georgia. 2004-05-02. Посетено на 2022-09-05.
  17. ↑ „Daily Press Briefing U.S. State Department - Richard Boucher, Spokesman“. U.S. Departement of State. 2004-05-03. Посетено на 2022-09-05.
  18. ↑ „Major Rally in Adjara Mounts Pressure on Abashidze“. Civil Georgia. 2004-05-05. Посетено на 2022-09-05.
  19. ↑ „Abashidze's supporters remove cordon at Adjaria's administrative border“. Cauvcasian Knot. 2004-05-05. Посетено на 2022-09-05.
  20. ↑ „Tbilisi Dispatched Mine Clearers to Adjara“. Civil Georgia. 2004-05-05. Посетено на 2022-09-05.
  21. ↑ „Russian Security Chief Meets Abashidze in Batumi“. Civil Georgia. 2004-05-05. Посетено на 2022-09-05.
  22. ↑ „Abashidze Flees Georgia“. Civil Georgia. 2004-05-06. Посетено на 2022-09-05.
  23. ↑ „Georgian President In Adjaria After Abashidze Flees“. Radio Free Europe. 2004-05-06. Посетено на 2022-09-05.
  24. ↑ „Georgian President In Adjaria After Abashidze Flees“. The Guardian. 2004-05-07. Посетено на 2022-09-05.
  25. ↑ „Saakashvili wrests control of Ajaria“. Al Jazeera. 2004-05-06. Посетено на 2022-09-05.
  26. ↑ „Georgian President Reclaims Region“. Washington Post. 2004-05-06. Посетено на 2022-09-05.
  27. ↑ „Head of Adjarian Government Approved“. Civil Georgia. 2004-07-20. Посетено на 2022-09-05.
  28. ↑ „Ex-head of Georgia's Adjara region, Saakashvili ally, to chair United Investment Office in Ukraine“. Agenda.ge. 2020-05-21. Посетено на 2021-07-07.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Аџарска_криза_(2004)&oldid=5213861“