Али ибн Ебу-Талиб
Али ибн Ебу-Талиб (арапски: عَلِيُّ بْن أَبِي طَالِب; c. 600–661) бил братучед и зет на исламскиот пророк Мухамед и бил четвртиот праведен калиф кој владеел од 656 до 661 година, како и првиот шиитски имам. Роден е во семејството на Абу Талиб ибн Абд ел-Мутталиб и Фатима бинт Асад, младиот Али го одгледал неговиот постар братучед Мухамед.
| Али عَلِيّ | |
|---|---|
.JPG) Калиграфска плоча со името на Али во Црква Св. Софија | |
| 4ти калиф на Праведниот Калифат | |
| На престол | Jуни 656 – Jануари 661 |
| Претходник | Осман |
| Наследник | Хасан |
| Први Шиитски имам | |
| На престол | Jуни 632 – Jануари 661 |
| Претходник | нема |
| Наследник | Хасан |
| Роден(а) | ок. 600 CE Мека, Хиџаз, Арабија |
| Починал(а) | ок. 28 Јануари 661 (ок. 60 год.) Куфа, Праведен Калифат |
| Почивалиште | |
| Сопружник |
|
| Деца | |
| Племе | Курејш (Бани Хашим) |
| Татко | Абу Талиб ибн ел-Муталиб |
| Мајка | Фатима бинт Асад |
| Вероисповед | Ислам |
Али имал клучна улога во раните години на исламот кога муслиманите биле жестоко прогонувани во Мека. По имиграцијата (хиџра) до Медина во 622 година, Мухамед ја дал својата ќерка Фатима за брак на Али и направил пакт за братство со него. Али служел како секретар и заменик на Мухамед во овој период и бил знаменосец на неговата војска. Бројни изреки на Мухамед го фалат Али, од кои најконтроверзната била изговорена во 632 година во Гадир Хум, „Кој и да е моја маула, Али е и негова маула.“. Толкувањето на полисемниот арапски збор „маула" е спорно: за шиитските муслимани, Мухамед на тој начин го вложил Али со неговиот верски и политички авторитет, додека сунитските муслимани го гледаат ова како обична изјава за пријателство и дружење. Кога Мухамед починал во истата година, група муслимани се состанале во отсуство на Али и го назначиле Абу Бакр (в. 632–634) за свој водач. Али подоцна се откажал од своите претензии за лидерство се откажал од јавниот живот за време на владеењето на Абу Бакр и неговиот наследник, Омар (р. 634–644). Иако повремено се барал негов совет, конфликтите меѓу Али и првите двајца калифи се олицетворение на неговото одбивање да ги следи нивните практики. Ова одбивање го чинело Али калифатот во корист на Осман (р. 644–656), кој на тој начин бил назначен да го наследи Омар од страна на избирачкиот совет. Али исто така многу го критикуваше Осман, кој бил широко обвинет за непотизам и корупција. Сепак, Али, исто така, постојано посредувал меѓу калифот и провинциските дисиденти лути поради неговата политика.
По убиството на Осман во јуни 656 година, Али бил избран за калиф во Медина. Тој веднаш се соочил со два одделни бунтови, обата наводно за да го одмаздат Осман: Триумвиратот на Талха, Зубаир, двајцата придружници на Мухамед и неговата вдовица Ајша ја зазеле Басра во Ирак, но биле поразени од Али во Битката на камилата во 656 година. На друго место, Муавија, кого Али штотуку го отстранил од гувернерското место на Сирија, се борел против Али во неубедливата битка кај Сифин во 657 година, која завршила со неуспешен арбитражен процес при што некои од поддржувачите на Али се отуѓиле. Тие ги формирале Хариџиите, кои подоцна ја тероризирале јавноста и биле уништени од Али во битката кај Нахраван во 658 година. Али бил убиен во 661 година од страна на дисидентот Ибн Мулџам, што му го отворило патот на Муавија да ја преземе власта и го основал династичкиот Омејадски Калифат.