Јоаким Даниел Андреас Милер
Јоаким Даниел Андреас Милер (7 септември 1812 – 18 септември 1857 година) бил шведски градинар и писател. По промената на границите кога имал 3 години, тој не пораснал во Шведска, туку во Прусија.[1][2]
| Јоаким Даниел Андреас Милер | |
|---|---|
 ca. 1850 | |
| Роден(а) | Јоаким Даниел Андреас Милер 7 септември 1812 Штралзунд, Шведска Померанија |
| Починал(а) | Предлошка:D-da Упсала, Шведска |
| Занимање | Пионерски градинар и хортикултуралист писател |
| Сопружник | Клариса Луиз Нернст (1808–1878) |
Живот уреди
Даниел Молер е роден во Штралзунд, во тоа време сè уште во Шведска Померанија. Неговиот дедо дошол, првично како војник, од Сканија, јужниот дел на копното на Шведска. Регионот Штралзунд станал шведски за време на Триесетгодишната војна, по воената опсада во 1628 година; но во 1815 година, под условите наложени на Конгресот во Виена, цела Померанија била вратена во Прусија: таткото на Даниел, успешен комерцијален/пазарен градинар, го сменил презимето од „Молер“ во „Милер“. Даниел Милер ја напуштил локалната гимназија кога имал 17 години и се впуштил во чирак во бизнисот на неговиот татко.
Помеѓу 1836 и 1838 година тој присуствувал на предавањата на Кристијан Фридрих Хорншуч на блискиот универзитет Грајфсвалд. Тука се спријателил со хортикултуралистот Фердинанд Јулке. Во Универзитетските ботанички градини тој го презел второто стажирање по кое Хорншуч му ја префрлил одговорноста за организирање на градинарската работа. Во 1839 година тој можел да се префрли во Упсала[3] каде по препорака на Хорншуч ја презел одговорноста за Ботаничките градини, со што станал индиректен наследник на прославениот ботаничар Карл Линеј. Милер бил необично погоден за позицијата во Упсала не само поради неговата стручност како градинар, туку и затоа што неговото воспитување го оставило течно да зборува и германски и шведски. Во годините што следеле тој можел да дејствува како врска помеѓу хортикултурните истражувања во двете јазични зони, објавувајќи бројни научни трудови на двата јазика.
Пред да замине за Упсала, Даниел Милер се оженил со Клариса Луис Нернст (1808–1878), ќерка на Јо Кристофер Нернст, учител од Риген.[4] Тие двајца воделе исполнет семеен живот, преземајќи ја одговорноста за три згрижени деца. Сепак, имало проблеми со персоналот во ботаничката градина во Упсала, каде што чувствувал дека е недоволно платен, а по неколку години Милер му го предал известувањето и во 1841 година се пресели во Стокхолм, заземајќи позиција во неодамна формираното Шведско хортикултурно друштво. Овде предавал на новата Градинарска академија и работел во градините на Друштвото. Нему му била дадена одговорност за истражување на растенијата и изложби. Ги планирал и оранжериите. Мерка за неговиот успех било тоа што од 1844 година Хортикултурното друштво добило државна поддршка. Во време на брзи промени во светот на хортикултурата, Милер исто така го продолжил своето образование со студиски патувања во Германија и Данска. Во 1846 година, финансиран од кралот, тој го посети Санкт Петербург, во тоа време центар за напредок во хортикултурата од светска класа.
По препорака на Фердинанд Јулке, во 1848 година станал почесен член на „Здружението за развој на хортикултурата за Нова Западна Померанија и Риген“. Истата година тој бил вклучен во основањето на „Здружението на Стокхолмските градини“, станувајќи негов прв претседател. Исто така, во 1848 година се појавило неговото дело од три тима „Уметноста на градинарството“. Ова дело повторно се појавува во последователни изданија дури и по неговата смрт и била највлијателната шведска градинарска книга во тој период. Во исто време, неговата работа во Шведската градинарска асоцијација станувала сè пооптоварена. Кон крајот на 1840-тите тој поднел оставка од својата позиција во Здружението.
Во 1849 година тој го отворил „Шарлотенбургс ханделстрадгорд“, првиот комерцијален расадник во Шведска, на островот Рајмерхолм во центарот на Стокхолм.
Во 1851 година, Елиас Магнус Фрајс конечно го презел професорското место по ботаника на Универзитетот во Упсала, назначен истата година како директор задолжен за Ботаничките градини. Фрај го добил унапредувањето поради смртта на претходниот актуелен претседател, Горан Валенберг, кој се чини дека бил вклучен во кадровските проблеми што го натерале Милер да се пресели во Стокхолм во 1841 година. Со заминувањето на Валенберг, Милер сега се вратил во Упсала и ги продолжил своите претходни обврски во ботаничката градина во Упсала. Тој го зголемил бројот на различни видови растенија од 8.000 на 9.000 или 10.000, (изворите се разликуваат), главно преку размена со други ботанички градини. Тој, исто така, го прифатил барањето од „Економско друштво“ и договорил површина од два хектари јужно од Ботаничката градина да биде засадена со плодни и украсни дрвја. За ова е награден со „Златен медал на економското друштво“. Градината со дрвја се користи како објект за обука на наставници-приправници. Во 1856 година, Милер ги подготвил и плановите за ботаничка градина во Визби.
Во 1854 година, Милер презел морско патување со цел да излечи некоја болест на градите. Тој починал во 1857 година, како и повеќето негови колеги во Упсала, за време на епидемија на колера. Неговиот гробен камен, финансиран од пријатели и поранешни ученици, сè уште (2015) може да се види на старите гробишта во градот. Во 1874 година, пријателите го основале „Даниел Милер стипендиефонд“, фонд за стипендии за патување управуван од Стокхолмското друштво на градинари.
Писателот уреди
Даниел Милер почнал да пишува поезија и да разменува идеи со други, на сличен начин, уште кога бил дете. Тој, исто така, ги гледал своите хортикултурни активности како можност да го направи светот подобро место. Во 1844 година, заедно со неговата сопруга Клариса Луис Нернст, објавил поетски том наменет за пријатели и познаници. Во 1855 година, по смртта на нејзината мајка, поетесата Текла Кнес (1815–1888) се преселила кај семејството Милер. Заедно со писателката Фредрика Бремер, семејството Милер присуствувало на предавањата презентирани од Елиас Фрис, а со жените Даниел Милер сега објавил том поезија, „Детелина со четири листа – стих и проза".[5] Следувал вториот том, „Лили на долината – самовилски прстен“.[6] Сопствените придонеси на Милер се фокусирале на само неколку теми. Тие раскажуваат за неговата љубов кон сопругата и за виталноста на растителниот свет, заедно со помеланхоличните теми за изгубената татковина, смртта и вечноста. Милер живеел пред Еволуцијата да биде напишана и да стане позната меѓу научниците, а неговите сопствени мисли се концентрираат на „моралните“ причини и исходи во природниот свет способен да функционира без човечко учество. Во природата и светот на растенијата тој видел расплет на Божјиот план, во кој човекот треба да учествува како „култиватор“.
Од оваа перспектива тој се вклучил и во дебатата на времето за воведување на хортикултурата како предмет достоен за академски студии. За него, хортикултурата нудела можност за воведување „морален“ контекст на руралните популации, и тој го проширил ова во поопшто верување дека вклучувањето во одгледувањето „убави растенија“ дури нуди начин да се спречи алкохолизмот.
Наводи уреди
- ↑ Joachim Schnitter (2007). „Praktische Naturphilosophie" im Werk des deutsch-schwedischen Gärtners Joachim Daniel Andreas Müller (1812–1857)“ (PDF). Die Stralsunder Akademie für Garten- und Landschaftskultur. Посетено на 2 January 2016.
- ↑ Some sources identify him simply as Daniel Müller while others resequence his names, most commonly to Daniel Andreas Joachim Müller.
- ↑ C. G. Dahl (1913). „Müller, Daniel Andreas Joakim, trädgårdsodlare ...“. Nordisk familjeboks förlags aktiebolag. Project Runeberg. стр. 15. Посетено на 2 January 2015.
- ↑ Olle Franzén. „J Daniel A Müller“. Svenskt biografiskt lexikon (Dictionary of Swedish National Biography). стр. 108. Посетено на 2 January 2015.
- ↑ Fredrika Bremer; Thekla Knös; Louise Müller; Daniel Müller (1855). Fyrväplingen. Vers och prosa af, Thekla Knös, Louise Müller och Daniel Müller. Wasmuth, Uppsala. OCLC 557661479.
- ↑ Thekla Knös; Louise Müller; Daniel Müller (1855). Konvaljerna : en sago-krans. Bonnier, Stockholm.