Шаварш Карапетјан
Шаварш Владимири (Владимирович)[1] Карапетјан (ерменски: Շավարշ Կարապետյան; 19 мај 1953, Каравакан) — пензиониран поранешен советски пливач во подводно пливање, најпознат по тоа што ги спасил животите на 20 луѓе во случка во 1976 година во Ереван.[2]
 Шаварш Карапетјан во 2014 | |
| Лични податоци | |
|---|---|
| Националност | Ерменец |
| Роден(а) | 19 мај 1953 Кировакан, Ерменска ССР, Советски Сојуз |
| Живеалиште | Москва |
| Спорт | |
| Земја | Советски Сојуз |
| Спорт | Пливање со перки |
Животопис уреди
Карапетјан е роден на 19 мај 1953 година, во третиот по големина град во Ерменија, Кировакан (сега наречен Ванадзор), тогаш дел од Советскиот Сојуз. Неговото семејство се преселило во Ереван во 1964 година, каде Шаварш завршил осумгодишно основно училиште, а потоа посетувал техничко училиште за автомеханика. По совет на семејните пријатели, тој почнал да учи пливање уште на млада возраст. Подоцна се префрлил на подводно пливање со перки. Во 1975-1976 година, Карапетјан служел во базата на советските сили за воздушна одбрана во воената област Баку.[3]
Автобуска несреќа во 1974 уреди
Во 1974 година Шаварш се возел во автобус кога возачот излегол за да провери дали има механички проблем. Сепак, возачот не го изгасил моторот, а автобусот одеднаш почнал да се тркала надолу кон планинската клисура. Шаварш ја скршил преградата што ги делела патниците од возачкиот простор, а потоа ја презел контролата над воланот и го свртел автобусот од карпата.[2]
Тролејбуска несреќа во 1976 уреди
Карапетјан станал многу познат во поранешниот СССР по херојскиот чин во кој спасил повеќемина од давење. На 16 септември 1976 година, додека џогирал покрај Ереванското Езеро со својот брат Камо, исто така пливач, Карапетјан штотуку ја завршил својата вообичаена патека од 20 километри кога слушнал звук на удар и видел како тоне тролејбус што изгубил контрола и паднал од ѕидот на браната.[4]
Тролејбусот лежел на дното на акумулацијата на околу 25 метри од брегот на длабочина од 10 метри. И покрај предизвикувачките услови на водите преполни со отпадни води и слабата видливост поради тиња, Карапетјан храбро нурнал и со нозете го отворил задниот прозорец на тролејбусот. Со неверојатна решителност, тој успеал да спаси 46 од 92 патници во тролејбусот, спасувајќи ги животите на 20 лица.[5] Севкупно тој нурнал 20 пати, секое нуркање траело околу 25 секунди и извлекол вкупно 37 луѓе, 9 други сами излегле преку прозорецот што тој го скршил. За жал, само 20 од 46-те преживеале, и покрај медицинската помош на местото на настанот.[2]
Комбинираниот ефект на повеќекратни сеченици од парчиња стакло довел до хоспитализација на Карапетјан 45 дена,[6] бидејќи развил пневмонија и сепса. Последователните компликации на белите дробови го спречиле Карапетјан да ја продолжи спортската кариера.[5] Тој, сепак, инсистираше на последен состанок и покрај оштетените бели дробови, и успеа да постави нов светски рекорд и покрај маглата од болка. [2]
Достигнувањето на Карапетјан не било веднаш признаено. Сите поврзани фотографии биле чувани во канцеларијата на окружниот обвинител и биле објавени две години подоцна. Бил награден со медал „За спас на давеник“ и со Орден на Значката на честа. Станал општопознато име во СССР на 12 октомври 1982 година, кога Комсомолскаја Правда ја објавила статијата за неговиот подвиг, со наслов „Подводната битка на шампионот“. Оваа публикација открила дека тој бил спасителот и добил околу 60.000 писма.
Пливачка кариера уреди
За време на неговата кариера, Карапетјан станал заслужен мајстор на спортот на СССР и единаесеткратен светски рекордер во пливање со перки. Тој победил на 7 советски првенства, 13 европски првенства и 17 светски првенства за вкупно 37 златни медали до моментот кога се пензионирал на 24-годишна возраст.[2]
Во 1982 година, Карапетјан бил награден со честитка „Фер плеј“ на УНЕСКО.[7]
Тој, исто така, бил тренер на неговиот син Тигран и ја предводел фондацијата Шаварш Карапетјан за поддршка на младите пливачи. [2]
Случка со запалена зграда во 1985 година уреди
На 15 февруари 1985 година, Карапетјан бил во близина на комплексот Карен Демирчјан кога избувнал пожар, при што внатре биле заробени луѓе. Тој им помогнал на пожарникарите и учествувал во спасувањето на повеќе луѓе. Повторно бил тешко повреден со тешки изгореници и долго време поминал во болница.[8] [9] [10]
Подоцнежен живот уреди
Главниот астероиден појас 3027 Шаварш, во 1978 година откриен од Николај Черних во Кримската астрофизичка опсерваторија, бил именуван по него (одобрен од MPC во септември 1986 година).[11] [1]
Карапетјан се преселил во Москва каде што основал компанија за чевли наречена „Втор здив“. Редовно ги посетува Ерменија и Нагорно-Карабах. [12]
Карапетјан учествувал во штафетата на факелот на Зимските олимписки игри 2014 во втората етапа од трката. Го презел факелот во Москва и го однесе кон Красногорск.[13] Следниот ден, Карапетјан по втор пат го носел факелот. Во едно интервју изјавил: „Го носев факелот за Русија и за Ерменија “.[14]
Наводи уреди
- ↑ 1,0 1,1 Minor Planet Circulars (M. P. C.) 11159 18 September 1986, retrieved 22 Oktober 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 „Twenty-Five Seconds Per Life“. Aurora Prize for Awakening Humanity. Посетено на 2023-04-30.
- ↑ Биография Шаварша Карапетяна (руски). RIA Novosti. 8 October 2013. Посетено на 18 December 2013.
- ↑ Agentstvo pechati "Novosti" (1985). USSR Yearbook. The Agency. стр. 69.
- ↑ 5,0 5,1 „The Plunge «“. Grantland.com. Посетено на 2017-12-11.
- ↑ Soviet Champion Saves 20 Lives, 1976 [{{{1}}} Архивирано] на {{{2}}}.. Yahoo Voices. Retrieved 19 July 2013
- ↑ „International Fair Play Committee: FAIR PLAY AWARD WINNERS — Shafarsh V.KARAPETIAN“. Архивирано од изворникот на October 12, 2013.
- ↑ „40 years ago swimming champion Shavarsh Karapetyan saved 20 lives“. Horizon Weekly. Armenian Revolutionary Federation Canadian Central Committee. 16 September 2016. Посетено на 12 August 2023.
- ↑ „Шаварш Карапетян назначен советником главы Башкортостана“. Башинформ.рф (руски). Акционерное общество «Информационное агентство «Башинформ». Посетено на 12 August 2023.
- ↑ Okoth, Simon (2017). Responding to Black Swans: Why Ordinary Citizens Matter. WestBow Press. стр. 57. ISBN 9781512787238.
- ↑ Schmadel, Lutz (August 5, 2003). Dictionary of Minor Planet Names. Springer Science & Business Media. ISBN 9783540002383 – преку Google Books.
- ↑ Շավարշ Կարապետյան. «Հայկական ֆուտբոլը» նոր տերմին է (ерменски). NEWS.am Sport. 8 October 2013. Посетено на 8 October 2013.
- ↑ Олимпийский огонь потух во время пробега по Кремлю. Forbes (руски). 6 October 2013. Посетено на 7 October 2013.
- ↑ Շավարշ Կարապետյանը երկրորդ անգամ մասնակցել է Սոչիի Օլիմպիական խաղերի փոխանցումավազքին (ерменски). NEWS.am Sport. 8 October 2013. Посетено на 8 October 2013.