Тагалски јазик
Тагалски јазик, или само тагалог — австронезиски јазик, кој воглавно се зборува на Филипините. Тагалскиот е мајчин јазик на една четвртина од населението на државата, а како втор јазик го зборува мнозинството население на Филипините. Стандардната форма на тагалскиот се нарекува филипински јазик, и тој е службен јазик на Филипините, покрај англискиот. Наречен е по неговите изворни носители, народот Тагали.
| Тагалски јазик | |
|---|---|
| Wikang Tagalog | |
| Изговор | /tɐˈɡaːloɡ/ |
| Застапен во | Филипини |
| Подрачје | Централен Лусон и Јужен Лусон |
| Народ | Тагали |
| Говорници | 280 милиони (2007)ne2007 45 милиони како втор јазик (2013)[1] |
| Јазично семејство | |
| Претходни облици: | протофилипински
|
| Стандардни облици | |
| Дијалекти | батангаски
батагаски
булакански
лубаншки
манилски
мариндукејски
танајско-паетејски
тајабаски
|
| Писмо | латиница (тагалска азбука/филипинска азбука), историски бајбајин |
| Статус | |
| Службен во | Филипини |
| Регулативен орган | Комисија за филипински јазик |
| Јазични кодови | |
| ISO 639-1 | tl |
| ISO 639-2 | tgl |
| ISO 639-3 | tgl — опсежен код Поединечен код: fil — филипински |
| Linguasphere | 31-CKA |
 Тагалски области во Филипините. | |
Тагалскиот е сроден со останатите филипински јазици, како што се на пример биколски, илоканоански, висајски, капампангански и пангасинански, но и со поодалечените формозански, индонезиски, малајски, хавајски, малагашки и маорски.
Писма уреди
Бајбајин уреди
До 16 век, тагалскиот се пишувал со абугида писмо наречено бајбајин. Ова писмо било составено од симболи за 3 самогласки и 14 согласки. Како и останатите брахмански писма, и ова писмо споделувало сличности со сестринските писма, особено старокавиското писмо. Иако писмото имало висок степен на писменост меѓу народот, сепак тоа почнало постепено да биде заменувано од латиницата, особено по доаѓањето на Шпанците.
Современи писма уреди
До првата половина на 20 век, јазикот користел латиница, односно верзија на латиницаата која се засновала на шпанската азбука. Азбуката имала 32 букви:[2][3]
| големи | мали | големи | мали |
|---|---|---|---|
| A | a | Ng | ng |
| B | b | Ñ | ñ |
| C | c | N͠g / Ñg | n͠g / ñg |
| Ch | ch | O | o |
| D | d | P | p |
| E | e | Q | q |
| F | f | R | r |
| G | g | Rr | rr |
| H | h | S | s |
| I | i | T | t |
| J | j | U | u |
| K | k | V | v |
| L | l | W | w |
| Ll | ll | X | x |
| M | m | Y | y |
| N | n | Z | z |
Кога се одлучило дека националниот јазик ќе биде тагалски, граматичарот Лопе Сантос вовел нова азбука која била составена од 20 букви:[4][5][6]
| големи | мали | големи | мали |
|---|---|---|---|
| A | a | N | n |
| B | b | Ng | ng |
| K | k | O | o |
| D | d | P | p |
| E | e | R | r |
| G | g | S | s |
| H | h | T | t |
| I | i | U | u |
| L | l | W | w |
| M | m | Y | y |
Во 1987 Министерството за образование, култура и спорт издало известување со кое се довеле нови промени во однос на азбуката,[7][8] односно се проширила за да може да се примат соодветно нови позајмени англиски или шпански зборови:[9]
| големи | мали | големи | мали |
|---|---|---|---|
| A | a | Ñ | ñ |
| B | b | Ng | ng |
| C | c | O | o |
| D | d | P | p |
| E | e | Q | q |
| F | f | R | r |
| G | g | S | s |
| H | h | T | t |
| I | i | U | u |
| J | j | V | v |
| K | k | W | w |
| L | l | X | x |
| M | m | Y | y |
| N | n | Z | z |
Наводи уреди
- ↑ Resulta mula sa 2000 Census of Population and Housing: Educational Characteristics of the Filipinos, National Statistics Office, 18 March 2005, Архивирано од изворникот на 2008-01-27, Посетено на 2017-01-28 Не се допушта закосување или задебелување во:
|publisher=(help) - ↑ Gómez Rivera, Guillermo (April 10, 2001). „The evolution of the native Tagalog alphabet“. Philippines: Emanila Community (emanila.com). Views & Reviews. Архивирано од изворникот 2010-08-03. Посетено на August 3, 2010.
- ↑ Signey, Richard, Philippine Journal of Linguistics, Manila, Philippines: Linguistic Society of the Philippines, The Evolution and Disappearance of the "Ğ" in Tagalog orthography since the 1593 Doctrina Christiana, ISSN 0048-3796, OCLC 1791000, Архивирано од изворникот на 2012-01-13, Посетено на August 3, 2010.
- ↑ Linda Trinh Võ; Rick Bonus (2002), Contemporary Asian American communities: intersections and divergences, Temple University Press, стр. 96, 100, ISBN 978-1-56639-938-8
- ↑ University of the Philippines College of Education (1971), „Philippine Journal of Education“, Philippine Journal of Education, Philippine Journal of Education., 50: 556
- ↑ Perfecto T. Martin (1986), Diksiyunaryong adarna: mga salita at larawan para sa bata, Children's Communication Center, ISBN 978-971-12-1118-9
- ↑ Trinh & Bonus 2002, стр. 96, 100
- ↑ Renato Perdon; Periplus Editions (2005), Renato Perdon (уред.), Pocket Tagalog Dictionary: Tagalog-English/English-Tagalog, Tuttle Publishing, стр. vi–vii, ISBN 978-0-7946-0345-8
- ↑ Michael G. Clyne (1997), Undoing and redoing corpus planning, Walter de Gruyter, стр. 317, ISBN 978-3-11-015509-9
Поврзано уреди
Надворешни врски уреди
| „Тагалски јазик“ на Ризницата ? |
- Тагалски речник
- Конугација на тагалски глаголи Архивирано на 7 јануари 2017 г.
- Книжевност на тагалски
- Архива за тагалскиот