|
Бугарскиот јазик покажува неколку [[Лингвистика|јазични]] иновации кои го одделуваат од другите [[словенски јазици]] - елиминација на [[падеж]]ни форми, појава на постпозитивен [[Граматички член|член]], зачувување и понатамошно развивање на прасловенскиот [[Глаголица|глаголски]] систем и др. Овие особености ги дели со [[македонски јазик|македонскиот јазик]].
Бугарскиот јазик е дел од [[Балкански јазичен сојуз|балканскиот јазичен сојуз]], кој го вклучува македонскиот, [[грчки јазик|грчкиот]], [[романски јазик|романскиот]] и [[албански јазик|албанскиот јазик]], и некои источни [[српски дијалекти]].{{факт}} Повеќето од овие јазици ги споделуваат одликитекарактеристиките споменати погоре (постпозитивен член, губење на падежот, сложениот глаголски систем) и многу други.
== Историја ==
== Азбука ==
[[File:Bulgarian cursive alphabet.png|319x319px300px|thumb|left|Азбуката на Бугарскиот литературен норм]]
[[Податотека:Andree64-1.jpg|thumb|right|300px|Бугарскиот јазик на Балканскиот Полуостров во 1881 со зелена боjа, издадено од Германец во Лајпциг, Германија.]]
Во [[886]] година [[Прво Бугарско Царство|Бугарија]] ја примила [[глаголица]]та, којашто била создадена од византиските мисионери<ref>''Columbia Encyclopedia'', Sixth Edition. 2001-05, s.v. "Cyril and Methodius, Saints"</ref><ref>''Encyclopedia Britannica'', Encyclopedia Britannica Incorporated, Warren E. Preece - 1972, p.846, s.v., "Cyril and Methodius, Saints"</ref><ref>''Encyclopedia Britannica'', 2008, O.Ed., s.v., "Eastern Orthodoxy, Missions ancient and modern"</ref><ref>''Encyclopedia of World Cultures'', David H. Levinson, 1991, p.239, s.v., "Social Science"</ref><ref>Eric M. Meyers, ''The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East'', p.151, 1997</ref><ref>Lunt, ''Slavic Review'', June, 1964, p. 216</ref><ref>Roman Jakobson, ''Crucial problems of Cyrillo-Methodian Studies''</ref><ref>Leonid Ivan Strakhovsky, ''A Handbook of Slavic Studies'', p.98</ref><ref>V.Bogdanovich , ''History of the ancient Serbian literature'', Belgrade, 1980, p.119</ref> [[Свети Кирил и Методиј]] нешто по [[860]] година. Во идните векови глаголицата постепено била заменета со [[кирилица]]та, која била создадена во [[Преславска книжевна школа|Преславската книжевна школа]] во почетокот на [[10 век]]. За нејзин создавач се смета [[Климент Охридски]].
|}
== Туѓи влијанија ==
== Руско влијание на бугарскиот литературен норм ==
[[Податотека:Руски бугарски.jpg|мини|Слика прикажувајќи колку се слични Рускиот јазик и Бугарскиот литературен норм]]
Во епохата на [[Бугарска преродба|бугарската национална преродба]] (бугарски: ,,Възраждането") и создавањето на [[Кнежевство Бугарија|Третата бугарска држава]], бугарскиот јазик потпаѓа под силно руско влијание. Дел од руската [[лексика]] којашто навлегува во овој период има црковнословенски корени и е "вратена" во новиот бугарски литературен јазик како старобугарска и црковнословенска. Сепак, паралелно со неа навлегуваат и огромен број зборови со чисто руски корени. ▼
=== Влијание од рускиот јазик ===
Според македонскиот амбасадор [[Мухамед Халили|Мухамед Халиди]] бугарскиот литературен норм е поблиску до [[Руски јазик|рускиот јазик]] отколку [[Македонски јазик|македонскиот јазик]].<ref>[https://arhiva.infomax.mk/wp/%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BB%D0%B8-pac%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B8-%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA-%D0%B5-%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B8/ Халили pacпали: Бугарскиот јазик е посличен со рускиот отколку со македонскиот] од Милош Милошевски</ref> Некој македонски лингвисти сметат дека Бугарскиот јазик е потекло мешавина на Турски, Руски и Македонски, според некој извори некој македонски лингвисти го класифицират јазикот како мешавина на Српскиот и Рускиот.<ref>[https://www.mkdpress.eu/2023/04/14/%D0%B1%D0%BE%D0%BC%D0%B1%D0%B0-%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA-%D0%B5-%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82-%D0%BD%D0%B0-%D1%81/ БОМБА! БУГАРСКИОТ ЈАЗИК Е ДИЈАЛЕКТ НА СРПСКИОТ И НА РУСКИОТ ЈАЗИК?] во Април 14 2023</ref>
▲Во епохата на [[Бугарска преродба|бугарската национална преродба]] (бугарски: ,,Възраждането") и создавањето на [[ КнежевствоКнежество Бугарија|Третата бугарска држава]], бугарскиот јазик потпаѓа под силно руско влијание. Дел од руската [[лексика]] којашто навлегува во овој период има црковнословенски корени и е "вратена" во новиот бугарски литературен јазик како старобугарска и црковнословенска. Сепак, паралелно со неа навлегуваат и огромен број зборови со чисто руски корени.
Професор од Бугарија, [[Стефан Цанев]] во еден интервју потврди дека [[Европска Унија|Европската Унија]] мислеа дека [[Бугарска азбука|бугарската азбука]] беше руска заради нивните сличности. Тој исто истакнува:
{{Quote|text=''Може да се расправа многу за глаголитската азбука – кој го создал, зошто го создал. Русите соодветно мислат тоа е нивно. Масовниот свет, гледајќи ја азбуката, вели: ах, пишуваш со руски букви. Тоа мораше да заврши, а најправно, најдобро ќе беше ако 24 мај беше прогласен за национален празник.''|sign=Стефан Цанев<ref>[https://republika.mk/vesti/balkan/bugarski-profesor-iskren-site-mislat-deka-zboruvame-na-ruski-jazik/ Бугарски професор искрен: Сите мислат дека пишуваме на руски јазик од Република Онлајн, Мај 25, 2020]</ref>}}
[[Податотека:Tarnovska kost2.111.jpg|мини|251x251пкс|Првата страница на првиот устав на [[Кнежевство Бугарија]], каде што прикажува Руски и Бугарски превод, индикатор на големото влијание на рускиот јазик]]
Во еден интервју со историчарот [[Бранислав Светозаревиќ]] во [[Албанија]] за бугарскиот литературен норм тој декларирал кон луѓето во Албанија со потекло од Бугарија дека нивниот литературен норм е македонски дијалект со додадени руски зборови.<ref>[https://kajgana.com/istoricharot-svetozarevik-do-bugarite-vie-zboruvate-makedonski-jazik-so-dodadeni-ruski-zborovi Историчарот Светозаревиќ до Бугарите: Вие зборувате македонски јазик со додадени руски зборови] од Кајгана (Мај 25, 2023)</ref>
Според некој извори околу 74% зборови во Бугарскиот литературен норм се слични или скроз исти со Рускиот јазик.<ref>[https://www.russiantutoring.com/post/what-other-languages-can-you-understand-if-you-know-russian What Other Languages Can You Understand If You Know Russian?] од РашинТуторинг</ref> Народот во бугарија исто добро разбираат рускиот јазик, околу 23% од народот во Бугарија може да зборува чисто Руски, заради тоа рускиот јазик е трети најкористен јазик во [[Бугарија]].<ref>[https://www.tilti.co.uk/bulgaria-languages/ 6 MOST SPOKEN LANGUAGES OF BULGARIA] во 3 Јули 2020</ref>
Според историчарот од Бугарија Христо Прлев тој признава големото влијание на рускиот јазик после ослободувањето на Бугарија.<ref>''„Освобождението оставя в книжнината много руски езикови (лексикални пред сичко) елемнти“'' Hristo P'rvev, B'lgarski ezik VIII, 1958,</ref> и спомнал фактот дека дури после независност на Бугарија сите граѓани комуницирале во Рускиот јазик и ништо друго.<ref>''„Сички българи говореха руски, т. н. някакъв рускп-български черковен език. Говоримата реч и канцелярската практика гъмжаха от русизми. Дори турските думи приемаха руска форма“'' Hristo P'rvev, B'lgarski ezik VIII, 1958,</ref>
Во еден интервју со лингвистикот од Бугарија Иља Талев во Америка, тој самиот признал како бугарскиот литературен норм е претежно составен од руски зборови, тој исто истакнува:
{{Quote|text=''"Не е точно да се каже дека бугарскиот бил русифициран.Таков а терминот би имплицирал дека претходно постоел бугарски литературен јазик, која подоцна доживеа метаморфоза на русификација. Бугарскиот литературен јазик, наспроти живите дијалекти, е формиран под многу силно руско влијание. Тоа беше доброволен процес, кој се случи многу пред создавањето на која било бугарска држава. Резултатот денес е тоа можеби 65% од сите 150.000 зборови на бугарскиот јазикот е од руско потекло"''|sign=Иља Талев<ref>[Интевју со Иља Талев во Јануари 2001, во САД]</ref>}}
== Примери ==
|
