Даурски јазик
Даурски јазик — монголски јазик кој се зборува од народот Даурци во Кина. Јазикот сѐ уште нема стандарден пишан јазик иако се користат повеќе веријации за пишување.
| Даурски јазик | ||
|---|---|---|
| Застапен во | Кина, Монголија | |
| Говорници | 96.000 во Кина (1999) | |
| Јазично семејство | монголски
| |
| Јазични кодови | ||
| ISO 639-3 | dta | |
|
| ||
Распространетост уреди
Даурскиот е составен од четири главни дијалекти: амурски, хајларски, нониски и дијалектот во Таченг.[1] Нема пишан стандард за јазикот, иако се користи пинјин понекогаш. Даурците често користат монголски и кинески и нивните писма.[2]
Фонологија уреди
Даурскиот е интересен поради тоа што некои дијалекти развиле лабијализација на согласки (пр. /sʷar/ 'болва' наспема /sar/ 'месечина'),[3], но и споделува палатализација на согласки[4] со повеќето халха-монголски дијалекти, а кои не се развиле кај останатите јазици од монголската група. Јазикот има и глас /f/, кој често се користи за позајмени зборови.[5] Кратки самогласки на почетокот на зборот биле изгубени[6] и историски, кратките самогласки на непочетна позиција изгубиле фонемска вредност.[7] Даурскиот е единствен монголски јазик кој го споделува ова со халха-монголскиот јазик. Поради спојување на /ɔ/ и /ʊ/ со /o/ и /u/, се изгубила самогласната хармонија.[8]
- Согласки
| лабијални | забни | алвеоларни | палатални | веларни | |
|---|---|---|---|---|---|
| безвучни експлозивни | p | t | k | ||
| звучни експлозивни | b | d | g | ||
| безвучни африкати | ch | ||||
| звучни африкати | j | ||||
| безвучни африкати | s | sh | x | ||
| носни | m | n, ñ | |||
| латерални | l | ||||
| вевни | r | ||||
| полусамогласки | w | y |
Лексикон уреди
50% од зборовите на јазикот се од монголско потекло, а од 5[9] до 10% се со кинеско потекло, 10% се од манџуриско потекло, а има и позајмено зборови од руско и евенкиско потекло. Околу 20% се чисто даурски зборови.[10]
Броеви уреди
| македонски | класичен монголски | даурски | |
| 1 | еден | Nigen | Nyk |
| 2 | два | Qoyar | Xoyir |
| 3 | три | Ghurban | Gwarbyn |
| 4 | четири | Dorben | Durbun |
| 5 | пет | Tabun | Taawyn |
| 6 | шест | Jirghughan | Jirgoo |
| 7 | седум | Dologhan | Doloo |
| 8 | осум | Naiman | Naimyn |
| 9 | девет | Yisun | Isyn |
| 10 | десет | Arban | Xarbyn |
Наводи уреди
- ↑ Tsumagari 2003: 129, Sengge 2004: 616
- ↑ Tsumagari 2003: 129
- ↑ Chuluu 1994: 5, but for example not the Tacheng dialect, see Yu et al. 2008: 25-26
- ↑ Sengge 2004a, Tsumagari 2003: 133
- ↑ Namcarai and Qaserdeni 1983: 66-67, cp. Tsumagari 2003: 131
- ↑ Tsumagari 2003: 131
- ↑ cp. Namcarai and Qaserdeni 1983: 84
- ↑ Tsumagari 2003: 131 basically in agreement with Sengge 2004a; in contrast, Namcarai and Qaserdeni 1983: 37 give a pretty standard Mongolian vowel harmony system with the pharyngeal vowels /ɑ/, /ɔ/, /ʊ/ contrasting with the non-pharyngeal vowels /ə/, /o/, /u/, while /i/ is neutral.
- ↑ Sengge 2004b
- ↑ Tsumagari 2003: 151-152
Литература уреди
- Chuluu, Üjiyediin (1994), Introduction, Grammar, and Sample Sentences for Dagur (PDF), Sino-Platonic Papers, Philadelphia: University of Pennsylvania
- Engkebatu (2001): Cing ulus-un üy-e-dü dagur kele-ber bicigdegsen jokiyal-ud-un sudulul. Kökeqota: Öbür monggol-un yeke surgaguli-yin keblel-ün qoriy-a.
- Namcarai; Qaserdeni (1983), Daγur kele ba mongγul kelen-ü qaričaγulul, Öbür mongγul-un arad-un keblel-ün qoriy-a, OCLC 45024952
- Oyunčimeg, уред. (2004), Mongγul sudulul-un nebterkei toli, Kökeqota: Öbür mongγul-un arad-un keblel-ün qoriy-a, ISBN 978-7-204-07745-8, OCLC 67279589
- Sengge (2004): Daγur kele. In: Oyunčimeg 2004: 616-617.
- Sengge (2004a): Daγur kelen-ü abiy-a. In: Oyunčimeg 2004: 618.
- Sengge (2004b): Daγur kelen-ü üges. In: Oyunčimeg 2004: 619.
- Sengge (2004c): Daγur kelen-ü kele ǰüi. In: Oyunčimeg 2004: 618-622.
- Tsumagari, Toshiro (2003): Dagur. In: Janhunen, Juha (ed.) (2003): The Mongolic languages. London: Routledge: 129-153.
- Yu, Wonsoo, Jae-il Kwon, Moon-Jeong Choi, Yong-kwon Shin, Borjigin Bayarmend, Luvsandorj[iin] Bold (2008): A study of the Tacheng dialect of the Dagur language. Seoul: Seoul National University Press.
Надворешни врски уреди
 | Оваа статија поврзана со алтајските јазици е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |