Хетити: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
Нема опис на уредувањето
Ред 149:
===Старото Кралство===
 
ФормирањеОсновањето на КралствотоХетитското нацарство Хетитите ебило заедничка заслуга и на [[Лабарна I|Лабарна Први]] и на [[Хатушили I|Хатушили Први]]<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/646006786|title=Pax Hethitica : studies on the Hittites and their neighbours in honour of Itamar Singer|last=Cohen|first=Yoram|last2=Gilan|first2=Amir|last3=Miller|first3=Jared L.|last4=Singer|first4=Itamar|date=2010|publisher=Harrassowitz|isbn=978-3-447-06119-3|location=Wiesbaden|oclc=646006786}}</ref> кои ги освоиле областите јужно и северно од [[Хатуша]]. Хатушили Први својот воен поход јаго водел до кралствотоАморитското накралство (кај АморититеСирија) на југ, каде што се обидел да им го освои нивниот главен град АлепАлепо. Неговиот наследник, Мурсил Први<ref>Mark, Joshua (28 April 2011). "The Hittites". ''World History Encyclopedia''. Archived from the original on 13 April 2021. Retrieved 9 May 2017.</ref> сепак успеал во намерите во воен поход во 1595 г.п.н.е. Исто така во 1595 г.п.н.е. тој спровел акција покрај реката [[Еуфрат]] и го освоил Мари и Вавилон, исфрлајќи ги аморитиските основачи на вавилонската држава. Меѓутоа, нивниот воен поход предизвикалапредизвикал внатрешни раздори поради што морале да се повлечат од одредени територии. Во останатиот дел од 16-от век п.н.е. Хетитскитехетитските водачи биле во постојани меѓусебни судири со нивните источни соседи Хуријаните. Постојат показатели поради нивните воени походи во Сирија и Месопотамија според кои тие пак си го вратиле во употреба клинестото писмо назад во употреба во Анадолија, а нивното писмо се разликувало од писменоста која се одвивала во останатите асирски колонии.
Мурсили продолжил со освојувањата таму каде што Хатушили застанал. Неговите освојувања допреле до јужните делови на Месопотамија, па дури во 1531 г. успеал да го опустоши Вавилон. Наместо да го сплоти Вавилон во неговото царство, тој им го допуштил на неговите сојузници, на Каситите, тие да го преземат негово управување и ќе владеат со него цели 4 века. Исцрпувачката кампања, ги затегнала ресурсите на Хатите и тие си заминале од нивниот главен град при тогашна состојба на безредие. Кратко потоа Мурсили бил убиен додека се враќал дома, а со тоа кралството влегло во хаотичен период. Хуријаните ја искористиле ситуацијата и го завзеле Алеп и околните региони, како и крајбрежјето на Аданија, преименувајќи ја во Кизуватна.
Поради овие настани, Хетитите почнале да водат нејасна евиденција за настаните, со нив владееле незначителни владетели, располагајќи со многу помала територија од претходно. Од време кога со империјата владееле силни кралеви кои ја проширувале територијата, следел период во кој власта ја наследувале безначајни владетели, а оваа шема ќе трае скоро 500 години, со што прецизното евидентирање на настаните драстично опаднало. Политичката нестабилност во овој период се должи на слабото државно водство. За време на Старото Хетитититско Кралство околу 1400 г. п.н.е. кралот од страна на неговите поданици не се доживувал како “жив бог”, туку повеќе како еднаков со обичниот граѓанин. Во подоцнежниот период државните работи ќе се здобијат со поголема моќ и централизација. Исто така наследникот не бил законски регулиран, со што се дозволило да се појават соперништва помеѓу северните и јужните ограноци.
Првиот наследник што бил забележан а го наследил Мурсили Први, бил Телепину. Тој успеал да оствари неколку победи на југозападот, но со помош на Хуријаните како нивни сојузници, против Митаните. Тој се обидел да осигура дека неговиот наследник ќе биде некој којшто ја има неговата крв.
 
Мурсили продолжил со освојувањата таму каде што Хатушили застанал. Неговите освојувања допреле до јужните делови на [[Месопотамија]], па дури во 1531 г. успеал да го опустоши Вавилон. Наместо да го сплотиприпои [[Вавилон]] во неговото царство, тој им го допуштилпрепуштил на неговите сојузници, на Каситите, тиекои датаму го преземат негово управување и ќе владеат со неговладееле цели 4 века.<ref>{{Наведена Исцрпувачкатакнига|url=https://www.worldcat.org/oclc/4361029|title=The кампања,Hittites|last=Gurney|first=O. гиR.|date=1954|publisher=Penguin затегналаBooks|isbn=978-0-14-020259-5|edition=2nd ресурсите на Хатите и тие си заминале од нивниот главен град при тогашна состојба наed|location=Harmondsworth, безредиеEng.|oclc=4361029}}</ref> Кратко потоа Мурсили бил убиен додека се враќал дома, а со тоа кралството влегло во хаотичен период. Хуријаните ја искористиле ситуацијата и го завзеле АлепАлепо и околните региони, како и крајбрежјето на Аданија, преименувајќи ја во Кизуватна (подоцна [[Киликија]]).
==Средното Кралство==
 
Поради овие настани, Хетитите почнале да водат нејасна евиденција за настаните, со нив владееле незначителни владетели, располагајќи со многу помала територија од претходно. Од време кога со империјата владееле силни кралеви кои ја проширувале територијата, следел период во кој власта ја наследувале безначајни владетели, а оваа шема ќе траетраела скоро 500 години, со што прецизното евидентирање на настаните драстично опаднало. Политичката нестабилност во овој период се должи на слабото државно водство. За време на Старото Хетитититско Кралство околу 1400 г. п.н.е. кралот од страна на неговите поданици не се доживувал како “жив бог”, тукукако повеќе[[Фараон|фараоните]] во Египет, туку како еднаковпрв сопомеѓу еднаквите.<ref>Roebuck, Carl (1966). ''The World of Ancient Times''. New York: Charles обичниотSchibner's граѓанинSons.</ref> Во подоцнежниот период државните работи ќе се здобијат со поголема моќ и централизација. Исто така наследникот не бил законски регулиран, со што се дозволило да се појават соперништва помеѓу северните и јужните ограноци.
Последниот монарх од Старото Кралство, Телепину владеел сè до 1500 г.п.н.е. Неговото владеење го одбележал крајот на ова кралство, и почетокот на ново со назив “Средното Кралство”. Овој период е речиси непознат поради недостигот на пронајдена документација. Во овој период Хетитите биле под постојан напад, главно од Каските, не индоевропски народ кој се населил на крајбрежјето на Црното Море. Поради ова нивниот главен град бил преместен во Сапинува, а потоа во Самуха. Пронајдени се натписи во Сапинува но до денес не се преведени.
 
Иновацијата која Хетитите ја практикувале е склучување примирја и сојузи со комшиски народи. Тие се меѓу првите кои практикувале меѓународна политика и дипломатија. Причина за ова се нагласува поради тоа што нивната религија прифатила одредени богови на Хуријаните.
Првиот наследник што бил забележан а го наследил Мурсили Први, бил [[Телепину]] (околу 1500 п.н.е). Тој успеал да оствари неколку победи на југозападот, но со помош на Хуријаните како нивни сојузници, против Митаните. Тој се обидел да осигура дека неговиот наследник ќе биде некој којшто ја има неговата крв.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/646006786|title=Pax Hethitica : studies on the Hittites and their neighbours in honour of Itamar Singer|last=Cohen|first=Yoram|last2=Gilan|first2=Amir|last3=Miller|first3=Jared L.|last4=Singer|first4=Itamar|date=2010|publisher=Harrassowitz|isbn=978-3-447-06119-3|location=Wiesbaden|oclc=646006786}}</ref>
[[Податотека:Yazilikaya B 12erGruppe.jpg|мини|245x245пкс|Дванаесет хетитски богови на подземјето близу до [[Јазиликаја|Јазилкаја]], светилиште на [[Хатуша]]]]
 
===Средното Кралство===
 
Последниот монарх од Старото Кралство, [[Телепину]] владеел сè до 1500 г.п.н.е. Неговото владеење го одбележал крајот на ова кралство, и почетокот на новоновото со назив “Средното Кралство”.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/4361029|title=The Hittites|last=Gurney|first=O. R.|date=1954|publisher=Penguin Books|isbn=978-0-14-020259-5|edition=2nd ed|location=Harmondsworth, Eng.|oclc=4361029}}</ref> Овој период е речиси непознат поради недостигот на пронајдена документација.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/4361029|title=The Hittites|last=Gurney|first=O. R.|date=1954|publisher=Penguin Books|isbn=978-0-14-020259-5|edition=2nd ed|location=Harmondsworth, Eng.|oclc=4361029}}</ref> Во овој период Хетитите биле под постојан напад, главно од [[Каски|Каските]], кои не биле индоевропски народ кој се населилнаселен на крајбрежјето на [[Црно Море|Црното Море]]. Поради ова нивниот главен град бил преместен во Сапинува, а потоа во Самуха. Пронајдени се натписи во Сапинува но до денес не се преведени.
 
Иновацијата која Хетитите ја практикувале е склучување примирја и сојузи со комшискисоседните народи. Тие себиле меѓу првите кои практикувале меѓународна политика и дипломатија. Причина за ова се нагласува поради тоа што нивната религија прифатила одредени богови на Хуријаните.
 
==Новото Кралство==
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Хетити