Мануел Нориега: Разлика помеѓу преработките

'''Мануел Антонио Нориега Морено''' ({{Lang-es|Manuel Antonio Noriega Moreno}}; [[11 февруари]] [[1934|1934 година]] - [[29 мај]] [[2017|2017 година]] <ref name="glassrpske.com">[http://www.glassrpske.com/novosti/svijet/Umro-bivsi-vojni-lider-Manuel-Norijega/237865.html Умро бивши војни лидер Мануел Норијега]</ref>) бил генерал и воен диктатор на [[Панама]] од [[1983|1983 година]] до [[1989|1989 година]] година.

Нориега бил соработник на [[Централна разузнавачка агенција|ЦИА]] од крајот на 50-тите години на минатиот век. Тој ја презедепрезел власта во 1983 година и бил еден од најважните сојузници на Америка, сè до американската инвазија на Панама во 1989 година, кога САД се откажаа од него под обвинение за трговија со дрога и перење пари. Нориега бил фатен на дело и префрлен во САД. Му се судешесудело во 1992 година, а казната ја одлежал во 2007 година. Соединетите држави иѝ го доставле на [[Франција]] на 27 април 2010 година за таму да му биде судено за перење пари.

Нориега бил роден во [[Панама (град)|Панама Сити]] на 11 февруари 1934 година. Тој се одлучил за кариера како професионален војник. Најголемиот дел од образованието го добил во [[перу]]анското воено училиште Хориолос во [[Лима]]. Тој исто така се стекнал со обука за разузнавање и контраразузнавање на Американското училиште во Форт Галиќ во 1967 година, како и курс за психолошки операции во Форт Браг, [[Северна Каролина]]. Тој бил унапреден во член на Панамската национална гарда во 1967 година, а бил унапреден во поручник во 1968 година. Се тврди дека тој направил воен заговор за отстранување на [[Арнолфо Аријас]] од власта, иако според Нориега, не биле вклучени ниту тој ниту неговиот ментор Омар Торијос. Во борбата за моќ што следела, вклучително и неуспешниот државен удар во 1969 година, Нориега го поддржал Торијос. Торијос го унапредиунапредил во чин потполковник и го назначил за началник на воената разузнавачка служба.

Омар Торијос го наследи Флоренсио Флорес Агилар како командант на Панамската национална гарда. Следната година го наследи Рубен Дарио Паредес, а Нориега станаlстанал началник на штабот. Паредес се повлекол од таа позиција со цел да се кандидира за претседател и да го назначил Нориега за негов наследник.

Иако Нориега не бил договорно поврзан со [[Централна разузнавачка агенција|ЦИА]] сè до 1967 година, Нориега работел со неаЦИА од доцните 1950-ти до 1989 година и бил на нејзиниот платен список до 5 февруари 1988 година, кога службата против наркотиците поднесла обвинение против него.

Во 1988 година, Поткомитетот за тероризам, наркотици и меѓународни операции на Сенатот заклучил дека „сагата за панамскиот генерал Мануел Антонио Нориега е еден од најголемите надворешно-политички неуспеси на Соединетите држави“. Во текот на седумдесеттите и осумдесеттите години од минатиот век, Нориега успеал да ја изманипулира американската политика кон својата земја, додека истовремено вешто собирал скоро апсолутна моќ во Панама. Јасно е дека секоја американска владина агенција поврзана со Нориега замижувала пред неговата корупција и трговија со дрога, иако тој станувал клучен играч во корист на картелот Меделин (чиј еден член бил познатиот колумбиски наркобоснаркошеф [[Пабло Ескобар]]). На Нориега му било дозволено „да ја воспостави првата наркоклептократија вона оваа полутопка“.<ref>{{Наведено списание|year=1988|title=Drugs, Law Enforcement and Foreign Policy|url=http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB113/north06.pdf|format=[[PDF]]|publisher=[[United States Government Printing Office]]|page=3}}</ref>

Нориега ја консолидирал својата позиција како де факто владетел во август 1983 година кога се промовирал во чин генерал. Тој им дал на САД нови привилегии и покрај договорите на [[Панамски Канал|Панамскиот каналКанал]], им дозволил на САД да воспостават станици за прислушување во Панама. Тој им помагал на проамериканските герилци во Никарагва како посредник во испраќањето американско ново оружје, според некои тврдења. Сепак, Нориега тврдел дека неговата позиција во тоа време била неутрална, бидејќи им дозволувал на герилците од обете страни слободно да минуваат низ Панама, под услов тие да не ја користат Панама како база за воени операции.

Нориега избегал за време на инвазијата и започнала потера по него. Тој се заканил дека ќе започне герилска војна доколку [[Ватикан|ватиканскиот нунциј]] не му даде засолниште. Откриено е дека Нориега се криел во амбасадата на Ватикан во Панама. Тој се предал на 3 јануари 1990 година.<ref>[http://www.dtic.mil/doctrine/jel/jfq_pubs/1220.pdf Operation Just Cause: Panama] {{Wayback|url=http://www.dtic.mil/doctrine/jel/jfq_pubs/1220.pdf}} Office of the Chairman of the Joint Chiefs of Staff</ref> Тој бил приведен како воен заробеник, а подоцна бил префрлен во САД.

{{Портал|Биографија}}{{commonscat}}