Многубоштво: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
дополнување и илустрација |
||
Ред 1:
[[Податотека:Human artifacts at CMNH - 37.JPG|мини|Египетските богови во [[Музеј Карнеги за природна историја]]|270x270пкс]]
{{Бог}}'''Многубоштво''' или '''политеизам''' — верување во повеќе божества, обично се собрани во [[пантеон]] на [[бог]]ови и [[божица|божици]], заедно со своите [[митологија|митологии]] и [[ритуал]]и.
Многубоштвото било типичен облик на религија за време на [[бронзено доба|бронзеното доба]] и [[железното доба]], па сè до [[аксијално доба|аксијалното доба]] и постепениот развој на [[еднобоштво]]то (монотеизам) или [[пантеизмот]], и [[атеизмот]]. Тоа е добро документирано во историските религии на антиката, а особено во [[Грчка митологија|грчкиот]] и [[римска митологија|римското многубоштво]] и по падот на класичното многубоштво во племенските религии како што се [[германски паганизам|германското]] или [[словенска религија|словенското многубоштво]]. Тој продолжува во модерниот период во преданија како [[хиндуизмот]], [[шинто]]то, [[кинеска народна религија|кинеската народната религија]] итн., а е оживеан во струи на [[неопаганизам]] во пост-христијанскиот запад.
Многубоштвото е еден вид на [[теизам]]. Во рамките на теизмот, тој е во спротивност со [[еднобоштво]]то, верувањето во еден единствен бог. Многубошците не секогаш се поклонуваат на сите богови подеднакво, но може да се [[хенотеист]]и, специјализирајќи обожување на едно посебно божество. Други многубошци може да се [[катенотеист]]и, обожувајќи различни божества во различни периоди.
== Терминологија ==
Терминот потекнува од грчкото πολύ поли („многу“) и θεός теос („бог“) и најпрво е измислен од еврејскиот писател [[Фило Александриски]] за да се расправа со Грците. Кога [[Христијанство|христијанството]] се проширило низ цела Европа и Средоземното море, нехристијаните биле само нарекувани незнабошци (термин што првично го користеле [[Евреи|Евреите]] за да се однесуваат на не-Евреи) или пагани (локални жители) или со видно пејоративниот израз [[Идолопоклонство|идолопоклоници]] (обожавачи на „лажните“ богови). Современата употреба на терминот прво е обновена на [[француски јазик]] преку Bан Бодин во 1580 година, проследена со употребата на Самуел Пурчас на англиски јазик во 1614 година.<ref>{{cite book|title=The Inconceivable Polytheism: Studies in Religious Historiography|last=Schmidt|first=Francis|publisher=Gordon & Breach Science Publishers|year=1987|isbn=978-3718603671|location=New York|page=10}}</ref>
== Богови и божественост ==
Ред 14 ⟶ 17:
Многубоштвото не може јасно да се одвои од [[анимизам|анимистичките верувања]] застапени во повеќето народни религии. Боговите на многубоштвото, се во голем број случаи највисокиот ред на континуумот на натприродни суштества или [[дух]]ови кои може да вклучуваат [[предци]], [[демон]]и, разни суштества и други. Во некои случаи, овие духови се поделени на небесни или хтонски класи и верувањето во постоењето на сите овие суштества не значи дека сите се обожувани.
== Видови
Видови на божества што често се наоѓаат во многубоштвото:
Ред 29 ⟶ 32:
*[[Културен херој]]
*Богови на музиката, уметноста, науката, земјоделство или други настојувања.
[[Податотека:The Northern Gods Descending.jpg|мини|428x428пкс|Слегувањето на Северните богови]]
== Митологија и религија ==
{{Главна|Митологија
Во класичната ера, [[Салустиј]] (4 век н.е.) ја категоризирал [[Митологија|митологијата]] на пет видови:
#Теолошка
Ред 40 ⟶ 44:
#Мешана
* '''Теолошки митови''' се оние
* Митовите може да се сметаат за '''физички''' кога ги изразуваат активностите на боговите во светот.
* '''Психолошки''' начин е да се гледаат (митовите како алегории на) активностите на душата сама по себе и / или дејствата на душата врз мислата.
* Материјалниот е да се гледаат материјалните предмети како навистина да се богови, на пример: да се нарече земјата
* '''Мешаниот''' вид на митови може да се види во многу случаи: на пример, велат дека на еден банкет на боговите, [[Ерида]] фрлила [[златно јаболко]]; божиците се натпреварувале за него и [[Зевс]] ги испратил кај [[Парис]] да им пресуди. Парис видел дека [[Афродита]] е прекрасна и ѝ го дал јаболкото. Овде банкетот ги означува хиперкосмичките моќи на боговите; затоа тие се сите заедно. Златното јаболко е светот, кој, формиран од спротивности, нормално се вели дека е „фрлен од страна на Ерида“ (или Раздорот). Различни богови го дарувале светот со разни подароци, и затоа се вели дека „се натпреварувале за јаболкото“. А душата која живее во согласност со чувството - тоа е она заради кое што
[[Податотека:The Feast of the gods by Frans Francken II.jpg|мини|243x243пкс|Гозбата на Боговите од Франс Франкен Помладиот (II) [1581–1642]]]
== Многубоштвото низ историјата ==
[[Податотека:Logun Ede.jpg|мини|224x224пкс|Логун Еде - ориша]]
{{Главна|Египетска митологија |Старогрчка религија|Римска религија|Религија=}}
Некои добро познати историски многубожечки пантеони ги вклучуваат [[Асиро-вавилонска митологија|сумерските]] и [[Египетска митологија|египетските богови]] и
Денес, повеќето историски многубожечки религии погрдно се нарекуваат „[[митологија]]“, иако приказните што културите ги раскажуваат за нивните богови треба да се разликуваат од нивното обожување или верска пракса. На пример, божествата портретирани во судир со митологијата сè уште би биле обожувани понекогаш во истиот храм рамо до рамо, илустрирајќи ја разликата меѓу митот и реалноста во умот на приврзаникот. Се шпекулира дека некогаш постоела една [[праиндоевропска религија]], од која потекнуваат религиите на разни индоевропски народи и дека оваа религија во суштина била натуралистички [[нумен]]истичка. Еден пример за верски поим од ова заедничко минато е концептот на ''
▲Некои добро познати историски многубожечки пантеони ги вклучуваат [[Асиро-вавилонска митологија|сумерските]] и [[Египетска митологија|египетските богови]] и класично атестираниот пантеон кој ја вклучува старогрчката религија и римската религија. Посткласичните многубожечки религии ги вклучуваат [[нордиска митологија|нордиските]] Аесир и Ванир, Ориша на [[Јоруба]], [[Ацтечка митологија|ацтечките богови]] и многу други.
Во многу цивилизации, пантеоните имале тенденција да растат со текот на времето. Божествата најпрво обожувани како заштитници на градови или места се собирале заедно како што царствата се протегале на поголеми територии. Освојувањата можеле да доведат до потчинување на пантеонот од постарата култура на еден понов, како грчкиот [[Титаномахија]], и најверојатно во случајот на Аесир и Ванир во нордиската митологија. Културната размена можела да доведе до тоа „истиот“ бог да се прочуе на две места под различни имиња, како што е со [[Грци]]те, [[Етрурци]]те, и [[Римјани]]те, а исто така и со воведување на елементи на „туѓата“ религијата во локалниот култ, како што е обожувањето на египетскиот [[Озирис]]
▲Денес, повеќето историски многубожечки религии погрдно се нарекуваат „[[митологија]]“, иако приказните што културите ги раскажуваат за нивните богови треба да се разликуваат од нивното обожување или верска пракса. На пример, божествата портретирани во судир со митологијата сè уште би биле обожувани понекогаш во истиот храм рамо до рамо, илустрирајќи ја разликата меѓу митот и реалноста во умот на приврзаникот. Се шпекулира дека некогаш постоела една [[праиндоевропска религија]], од која потекнуваат религиите на разни индоевропски народи и дека оваа религија во суштина била натуралистички [[нумен]]истичка. Еден пример за верски поим од ова заедничко минато е концептот на ''[[Dyeus|*dyēus]]'', кој е потврден во неколку различни религиски системи.
Најстарите верски системи се држеле до тоа дека боговите влијаат на човечките животи. Сепак, грчкиот филозоф [[Епикур]] тврдел дека боговите
▲Во многу цивилизации, пантеоните имале тенденција да растат со текот на времето. Божествата најпрво обожувани како заштитници на градови или места се собирале заедно како што царствата се протегале на поголеми територии. Освојувањата можеле да доведат до потчинување на пантеонот од постарата култура на еден понов, како грчкиот [[Титаномахија]], и најверојатно во случајот на Аесир и Ванир во нордиската митологија. Културната размена можела да доведе до тоа „истиот“ бог да се прочуе на две места под различни имиња, како што е со [[Грци]]те, [[Етрурци]]те, и [[Римјани]]те, а исто така и со воведување на елементи на „туѓата“ религијата во локалниот култ, како што е обожувањето на египетскиот [[Озирис]] донесено во [[Стара Грција]].
[[
▲Најстарите верски системи се држеле до тоа дека боговите влијаат на човечките животи. Сепак, грчкиот филозоф Епикур тврдел дека боговите биле живи, неподмитливи, блажени суштества кои не се грижеле за работите на смртниците, но кои би можеле да бидат умствено согледани, особено за време на спиење. Епикур верувал дека овие богови се материјални, човеколики и дека ги населувале празните простори меѓу световите.
▲[[Хеленистичка религија|Хеленистичката религија]] сè уште може да се смета за многубожечка, но со силни монистички компоненти, а [[еднобоштво]]то конечно излегува надвор од хеленските преданија во [[Доцна антика|доцната антика]] во форма на [[неоплатонизам]] и [[христијанска теологија]].
;Од [[бронзено доба]] до [[доцна антика|доцната антика]]
Ред 76 ⟶ 83:
*[[Балтички паганизам]]
*[[Фински паганизам]]
[[Податотека:Tonnerre de Zeus.jpg|мини|Статуа на Зевс, врховен олимписки бог, прикажан со молња во Паркот Астерикс]]
=== Древна Грција ===
{{Главна|Старогрчка религија}}
Класичната шема во Стара Грција од [[Дванаесет олимписки богови|дванаесеттемина Олимпијци]] (канонските ''Дванаесет'' востановени низ
Хеленското многубоштво се раширил надвор од копното на Грција до островите и крајбрежјата на Јонија во Мала Азија, до „[[Голема Грција]]“ ([[Сицилија]] и
[[Податотека:Graveyard visit.jpg|мини|Посета на гробишта во чест на умрените ]]
== Народна религија ==
{{
{{Further|Светец|Ангел|Шаманизам|}}'''Народна религија''' е секоја етничка или културна религиозна практика што е надвор од доктрината на организирана религија. Врз основа на популарните верувања и понекогаш нареченa популарна или народна религија, овој израз се однесува на начинот на кој луѓето ја доживуваат и практикуваат религијата во нивниот секојдневен живот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.learnreligions.com/folk-religion-4588370|title=What Is Folk Religion?|last=B. S.|first=Political Science|work=Learn Religions|language=en|accessdate=2020-09-16}}</ref>
[[Анимизам|Анимистичката природа]] на народните верувања е антрополошки културен универзал. Верувањето во духови и привиденија што го анимирало природниот свет и практиката на обожување на предците е универзално присутна во културите во светот и повторно се јавува во еднобожечките или материјалистички општества како „суеверие“, верување во [[демон]]и, заштитнички [[светци]], [[самовили]] или [[вонземјани]].
Присуството на целосна многубожечка религија комплетирана со ритуален култ, спроведен од страна на свештеничка каста, бара повисоко ниво на организација и не е присутна во секоја култура. Изречното многубоштво во современата народна религија се наоѓа во африканската традиционална религија, како и во африканските дијаспорни религии.
== Современи светски религии ==
=== Хиндуизам ===
{{Главна|Хиндуизам}}
[[Податотека:Hindu lord shiva.jpg|мини|Според хиндуизмот, [[Брама]] го создал универзумот, [[Вишну]] го одржува, а [[Шива]] e за уништување. Шива е најважниот и најмоќен бог во хиндуизмот.]]
Религискиот [[хиндуизам]] е поширока категорија која опфаќа и еднобожечки и многубожечки тенденции и варијации на или мешавина од двете структури. Општото обожување во голема мера е многубожечко, додека хинду филозофите и теолозите расправале за трансцедентна метафизичка структура со единствена божествена суштина ("''Sarva Dharma Samaan hai''"/"Сите религии се исти"). Оваа божествена суштина обично е позната како [[
Многу Хиндуси веруваат во различни божества кои потекнуваат од
▲Религискиот хиндуизам е поширока категорија која опфаќа и еднобожечки и многубожечки тенденции и варијации на или мешавина од двете структури. Општото обожување во голема мера е многубожечко, додека хинду филозофите и теолозите расправале за трансцедентна метафизичка структура со единствена божествена суштина ("''Sarva Dharma Samaan hai''"/"Сите религии се исти"). Оваа божествена суштина обично е позната како [[Брахман]] или [[Атман]], но разбирањето на природата на оваа апсолутна божествена есенција е линијата која ги дефинира многу хинду филозофски преданија како [[Веданта]].
Во хиндуистичкиот назив [[Смарта]], филозофијата на [[Адваита]] изложена од [[Ади Шанкара|Шанкара]] дозволува почитување на бројни божества со сфаќање дека сите од нив се само манифестации на една безлична божествена моќ,
▲Многу Хиндуси веруваат во различни божества кои потекнуваат од Брахман и мнозинството продолжува да се поклонува на божеството како прашање од лично убедување или предание како претстава на ова врховно битие.
[[Податотека:Hindu gods on hills.jpg|мини|Скулптури на антички хинду богови на ридовите Унакоти, место во Трипура, Индија, издлабени на карпи. ]]
[[Податотека:Large Gautama Buddha statue in Buddha Park of Ravangla, Sikkim.jpg|мини|Голема статуа на [[Гаутама Буда]] во паркот Буда]]
=== Будизам и Шинто ===▼
▲Во хиндуистичкиот назив [[Смарта]], филозофијата на [[Адваита]] изложена од [[Ади Шанкара|Шанкара]] дозволува почитување на бројни божества со сфаќање дека сите од нив се само манифестации на една безлична божествена моќ, Брахман {{Citation needed|date=јануари 2014}}. Затоа, според различни учења на [[Веданта]] вклучувајќи го и она на [[Шанкара]], кое е едно од највлијателните и најважните хинду теолошки преданија, постојат голем број на божества во хиндуизмот, како што се [[Вишну]], [[Шива]], [[Ганеша]], [[Хануман]], [[Лакшми]] и [[Кали]], но тие се суштински различни облици на истото „Битие“. Сепак, многу Веданта филозофи исто така тврдат дека сите лица биле обединети од страна на истата безлична, божествена моќ во форма на [[Атман]].
{{Поврзано|Бог во будизмот|Деви}}
Во [[Будизам|будизмот]] постојат виши суштества обично именувани (или назначени) за богови, [[Дева|
Девите, воопшто, се суштества кои имале повеќе позитивна [[карма]] во нивните [[Реинкарнација|минати животи]] отколку луѓето. Нивниот животен век на крајот завршува. Кога нивните животи ќе завршат, тие ќе се преродат како
Будизмот процветал во различни земји (
▲Општо недоразбирање е дека киндуизмот е обожување на многу полубогови. Всушност, сите ведски списи укажуваат на [[Веданта]], заклучок на Ведите кој е пројава на Врховната Личност на Божјата персонификација; Веданта е дека Врховната Апсолутна Вистина е Бхагаван лично, познат под многу имиња: [[Харе]], [[Вишну]], [[Нарајана]], [[Кришна]], [[Говинда]], [[Рама]]. Сите тие зборови се однесуваат на Врховната Апсолутна Божја Личност, која е друга категорија, настрана од полубоговите. Постојат 8 400 000 материјални тела кои душата може да ги добие на која било од 14-те материјални планети во материјалниот свет, а некои од тие планети се материјални небесни планети каде што живеат полубогови. Меѓу нив [[Индра]] е главен полубог. Но, сите тие полубогови самите се приврзаници на оваа „Супер-душа“ што е во нивните срца - приврзаници на Апсолутна Личност позната како Браман, Параматма и Багаван. Ведите јасно наведуваат дека оној кој мисли дека Вишну е на исто ниво како полубоговите како што се Брама и/или Шива и/или други - тој се смета за прекршител. Така, кој било концепт дека хиндуизмот или ведската религија, санатана (варнасрама-, багавата-) дарма - е многубоштво е неточен. Ведите укажуваат на посветено служење на Апсолутната Вистина лично - Бхагаван, иако прифаќа многу негови претставници, духовни господари на пет ваишнава сампрадаи - Чаитанја, Лакшми, Четирите Кумараси, Брама и Шива. Секое одделно поклонување на овие личности сигурно не е „bona-fide“ разбирање на санатана-дарма и не треба да се прифати како ведска религија ([[хиндуизам]]). Таа што сега е позната како хиндуизам треба да се однесува на обожување на Врховната Личност на Божеството, но не на поклонување на полубогови одделно од нивната „Супер-душа“, Вишну. Тоа е правилно разбирање на положбата на полубоговите (devatas) во Ведите - како подредени на Бхагаван, Врховната Божја Личност.
[[Податотека:Trinity Chapel Santi Giovanni e Paolo (Venice) - Painting of the altarpiece, The Trinity by Leandro da Bassano.jpg|мини|Свети Јован и Павле, [[Венеција]]. Црква на Светото Тројство - Слика: Троица од Леандро Басано.]]
▲=== Будизам и Шинто ===
=== Христијанство ===
▲Во [[Будизам|будизмот]] постојат виши суштества обично именувани (или назначени) за богови, [[Дева|Деви]]; меѓутоа, будизмот, во основа, не учи на поимот за молитва, ниту на обожување на Девите или кој/и било бог(ови).
{{Главна|Христијанство}}{{Поврзано|Бог во христијанството|Света Троица}}
Иако христијанството официјално се смета за [[Еднобоштво|монотеистичка религија]]<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1093/actrade/9780192803221.003.0005|title=Christianity|last=Woodhead|first=Linda|date=2005-09-01|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-280322-1|pages=71–88}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1109/9780470546802.ch10|title=Understanding FACTS|date=2009|publisher=IEEE|isbn=978-0-470-54680-2}}</ref>, понекогаш се тврди дека [[Христијанство|христијанството]] не е навистина монотеистичко поради неговото учење за [[Свето Тројство|Троица]]<ref>{{Наведено списание|last=Vermes|first=Geza|date=1974-10-01|title=The Oxford Dictionary of the Christian Church, 2nd ed.|url=http://dx.doi.org/10.18647/732/jjs-1974|journal=Journal of Jewish Studies|volume=25|issue=3|pages=468–468|doi=10.18647/732/jjs-1974|issn=0022-2097}}</ref> кое верува во Бог откриен во три различни лица, имено Отецот, Синот и Светиот Дух. Ова е ставот на некои Евреи и муслимани кои тврдат дека поради усвојувањето на Троична концепција за божество, христијанството е всушност форма на тритеизам или политеизам,<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1515/9781618110619-017|title=Persecution, Polemic, and Dialogue|date=2019-12-31|publisher=Academic Studies Press|isbn=978-1-61811-061-9|location=Boston, USA|pages=312–332}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Do-Hyun Kim|date=2018-05|title=Quantum Trinitarianism: An Attempt to Understand the Holy Trinity|url=http://dx.doi.org/10.16936/theoph..32.201805.5|journal=Theology and Philosophy|volume=null|issue=32|pages=5–41|doi=10.16936/theoph..32.201805.5|issn=1229-8972}}</ref> на пример, види Шитуф или Тевхид. Сепак, централната доктрина на христијанството е дека „еден [[Бог]] постои во Три лица и една супстанца“.<ref>{{Наведено списание|last=Charry|first=Ellen T.|date=2011-10-27|title=The Doctrine of God in Jewish-Christian Dialogue|url=http://dx.doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199557813.003.0042|journal=The Oxford Handbook of the Trinity|publisher=Oxford University Press|pages=558–572|isbn=978-0-19-955781-3}}</ref> Строго кажано, доктрината е откриена мистерија која иако е над разумот не е во спротивност со неа. Зборот „личност“ е несовршен превод на оригиналниот термин „хипостаза“. Во секојдневниот говор „личност“ означува посебна рационална и морална индивидуа, поседувана самосвест и свесна за индивидуалниот идентитет и покрај промените. Човечката личност е посебна индивидуална суштина во која се индивидуализира човечката природа. Но, во Бог нема три индивидуи заедно, и одделени од едни од други, туку само лични саморазградувања во рамките на божествената суштина, што не само што е генерички туку и нумерички, едно. Иако доктрината за Троица не била дефинитивно формулирана пред [[Вселенски собор|Првиот собор на Цариград]] во 381 година, доктрината за еден Бог, наследена од [[Јудаизам|јудаизмот]] секогаш била несомнена премиса на верата на Црквата.<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.5040/9781474213233.ch-008|title=Early Christian Doctrines|publisher=Bloomsbury Academic|isbn=978-0-8264-5252-8}}</ref>
== Мормонство ==
▲Девите, воопшто, се суштества кои имале повеќе позитивна [[карма]] во нивните [[Реинкарнација|минати животи]] отколку луѓето. Нивниот животен век на крајот завршува. Кога нивните животи ќе завршат, тие ќе се преродат како Деви или како други суштества. Кога тие акумулираат негативна карма, тие се преродуваат или како човек или како било кое од останатите пониски суштества. Луѓето и другите битија, исто така, може да се преродат како Деви во нивната следна преродба, ако тие акумулираат многу позитивна карма.
{{Главна|Мормонизам}}
[[Податотека:Joseph Smith receiving golden plates.jpg|мини|Гравура од 1893 година, дело на Едвард Стивенсон. Ангел му ги доставува Златните плочи на [[Џозеф Смит]] во 1827 година.]]
[[Џозеф Смит]], основачот на [[Мормонизам|мормонското]] движење, верувал во „плуралноста на боговите“, велејќи „Јас секогаш го прогласував Бог за посебна личност, Исус Христос за посебна и посебна личност од Бог Отецот и дека Светиот Духот бил посебна личност: и овие тројца сочинуваат три посебни лица и тројца Богови “.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/24502140|title=Encyclopedia of Mormonism|last=Ludlow, Daniel H.|date=1992|publisher=Macmillan|isbn=0-02-904040-X|location=New York|oclc=24502140}}</ref> Мормонизмот, исто така, го потврдува постоењето на Небесната мајка<ref>{{Наведено списание|last=Bowman|first=Matthew|date=2016-03-03|title=Mormonism|url=http://dx.doi.org/10.1093/acrefore/9780199329175.013.326|journal=Oxford Research Encyclopedia of American History|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-932917-5}}</ref>, како и идејата дека луѓето можат да станат како бог во задгробниот живот<ref>{{Наведено списание|last=Bowman|first=Matthew|date=2016-03-03|title=Mormonism|url=http://dx.doi.org/10.1093/acrefore/9780199329175.013.326|journal=Oxford Research Encyclopedia of American History|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-932917-5}}</ref>, а преовладува мислењето меѓу мормоните дека Отецот Бог некогаш бил човек кој живеел на планета со свој висок Бог и кој станал совршен откако го следел овој повисок Бог.<ref>{{Наведено списание|last=Bigger|first=Stephen|date=1989-01|title=TEACHING ABOUT GOD: BUILDING A FRAMEWORK|url=http://dx.doi.org/10.1080/1361767890100101|journal=Journal of Beliefs & Values|volume=10|issue=1|pages=1–15|doi=10.1080/1361767890100101|issn=1361-7672}}</ref> <ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/57200862|title=Mormonism for dummies|last=Riess, Jana.|date=2005|publisher=Wiley Pub|isbn=0-7645-7195-8|location=Hoboken, NJ|oclc=57200862}}</ref> Некои критичари на [[Мормонизам|мормонизмот]] тврдат дека изјавите во ''Книгата на Мормоните'' опишуваат троитарна концепција за Бог (на пр. 2 Нефи 31:21; Алма 11:44), но биле заменети со подоцнежните откритија.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/12735425|title=The four major cults : Christian Science, Jehovah's Witnesses, Mormonism, Seventh-Day Adventism|last=Hoekema, Anthony A., 1913-|date=1969, ©1963|publisher=Paternoster Press|isbn=0-85364-094-7|location=Exeter, England|oclc=12735425}}</ref>
Мормоните учат дека библиските изјави за единството на Отецот, Синот и Светиот Дух претставуваат единственост на целта, а не на суштината.<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.5040/9781472549952.ch-003|title=The Person of Jesus Christ|publisher=Bloomsbury T&T Clark|isbn=978-1-4725-4995-2}}</ref> Тие веруваат дека ранохристијанската црква не ја карактеризирала божественоста во смисла на нематеријална, безоблична заедничка супстанција сè додека постопостолските теолози не започнале да ги вметнуваат грчките метафизички филозофии (како што е [[Неоплатонизам|неоплатонизмот]]) во христијанската доктрина.<ref>{{Наведено списание|last=Lourié|first=Basil|date=2008-03-30|title=DOES GOD HAVE A BODY|url=http://dx.doi.org/10.1163/18177565-90000198|journal=Scrinium|volume=4|issue=1|pages=435–441|doi=10.1163/18177565-90000198|issn=1817-7530}}</ref><ref>Draper, Richard R. (April 1994), "The Reality of the Resurrection", ''Ensign''</ref> Мормоните веруваат дека вистината за Божјата природа е обновена преку современото откровение, кое го врати оригиналниот јудео-христијански концепт за природен, телесен, бесмртен Бог,<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199827954.001.0001|title=Jesus Christ, Eternal GodHeavenly Flesh and the Metaphysics of Matter|last=Webb|first=Stephen H.|date=2011-12-16|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-982795-4}}</ref> кој е буквално Отец на духовите на луѓето. Само на оваа личност мормоните се молат, како што тој е и секогаш ќе биде нивниот небесен Татко, врховниот „Бог на боговите“ (Второзаконие 10:17). Во смисла дека Мормоните се поклонуваат само на Бог Отецот, тие се сметаат себеси за монотеисти. Како и да е, Мормоните се придржуваат до Христовото учење дека оние кои ја примаат Божјата реч можат да добијат титула „богови“ (Јован 10: 33–36), затоа што како буквални Божји деца можат да ги земат своите Божји атрибути.<ref>Lindsay, Jeff (ed.). "Relationships Between Man, Christ, and God". ''LDS FAQ: Mormon Answers''. If you believe the Father and the Son are separate beings, doesn't that make you polytheistic?. Archived from the original on 2014-11-12.</ref> Мормоните учат дека „Славата Божја е интелигенција“ (Доктрина и завет 93:36) и дека со споделување на совршеното разбирање на Таткото за сè, и [[Исус Христос]] и [[Свет Дух|Светиот Дух]] се исто така божествени.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://dx.doi.org/10.1163/1877-5888_rpp_com_09709|title=Glory of God|work=Religion Past and Present|accessdate=2020-09-16}}</ref>
▲Будизмот процветал во различни земји (cf. [[Будизмот во Русија]], [[Будизмот во Бутан|Бутан]], [[Будизмот во Сингапур|Сингапур]], [[Будизмот во Индија|Индија]]...), а некои од тие земји имаат многубожечки народни религии. Будизмот лесно се синкретизирал со другите религии. Така, будизмот се измешал со народните религии и изникнал во многубожечки како и во нетеистички варијанти. На пример, во [[Јапонија]], будизмот измешан со [[Шинто]], кај што се обожуваат божества наречени „[[ками]]“ или „камигами“ (множинската форма на ками), создал предание која се моли на божествата на Шинтоизмот во форма на Буда. Така, може да има елементи на обожување на богови во некои облици на подоцнежниот будизам.
[[Податотека:A temple under sacred fig tree in rural coimbatore.jpg|мини|Пагански храм под дрво]]
[[Податотека:Neopaganism symbol.png|мини|Симбол на неопаганизам]]
== Неопаганизам ==
{{главна|Неопаганизам}}
{{Повеќе|Теологија|Пантеон (богови)|Евхемеризам||Полубог|Апотеоза}}'''Неопаганството''', исто така познато како модерно паганство и современе паганство, се група на современи религиозни движења под влијание или за кои се тврди дека потекнуваат од различните историски пагански убедувања на претсовремена Европа. Иако тие навистина имаат заеднички карактеристики, современите пагански религиозни движења се разновидни и сите не споделуваат единствен сет на верувања, практики или текстови.
Неопаганизмот често ги меша многубоштвото со пантеизмот или панентеизмот. Заблуда е дека тврдите многубошци сметаат дека боговите на сите култури се подеднакво реални, а тоа е теолошки став поточно наречен интеграциско многубоштво или [[омнитеизам]].
[[Податотека:Wicca SYMBOL.png|мини|Симбол на Вика]]
== Вика ==
▲''Мекото многубоштво'' е застапено во ''[[Њу Ејџ]]' и синкретичните струи на неопаганизмот, како што се психолошките интерпретации на божествата како архетипови на човечката психа. Англиската окултистка Дион Форчн е една од главните популаризатори на мекото многубоштво. Во својот роман „''Свештеничката на морето''“, таа пишува: „Сите богови се еден бог, а сите божици се една божица и постои еден зачетник.“"<ref name="FortuneKnight2003">{{Наведена книга|last1=Fortune |first1=Dion |authorlink1= |last2=Knight |first2=Gareth |title=The Sea Priestess |url=http://books.google.com/books?id=uZl4DKIB5WoC&pg=PP1 |date=30 јуни 2003 |publisher=Weiser |isbn=9781578632909 |page=169 |quote=All gods are one god, and all goddesses are one goddess, and there is one initiator.}}</ref> Оваа фраза е многу популарна меѓу некои неопагани (имено, [[Вика]]ните) и често погрешно се верува дека е само една нова работа на фикцијата. Сепак, Форчн, всушност, цитира антички извор - латинскиот роман ''[[Златното магаре]]'' на [[Апулеј]]. Форчновиот мек многубожечки компромис меѓу еднобоштвото и многубоштвото е опишан како [[пантеизам]] (грчки: πάν pan 'сите' и θεός theos 'бог'). Како и да е, „пантеизмот“ има подолга историја на употреба да се однесува на поглед на една сеопфатна иманентна божественост.
{{Главна|Вика}}
[[Вика]] е пантеистичка, дуотеистичка и многубожечката вера создадена од Џералд Гарднер.<ref>{{cite book|url=|title=The Meaning of Witchcraft|last=Gardner|first=Gerald|publisher=Llewellyn Pubns|year=1982|isbn=0939708027|pages=165–166}}</ref><ref name="Lamond 2005">{{cite book|url=|title=Fifty Years of Wicca|last=Lamond|first=Frederic|publisher=Green Magic|year=2005|isbn=0954723015}}</ref><ref name="Hutton 2003">{{cite book|url=|title=The Triumph of the Moon: A History of Modern Pagan Witchcraft|last=Hutton|first=Ronald|publisher=Oxford Paperbacks|year=2003|isbn=0192854496}}</ref> Тоа е ортопраксична мистериозна религија која бара иницијатива за свештенството за да се смета себеси за Виканец<ref name="Hutton 2003" /><ref name="Lamond 2005" /><ref>{{cite book|url=|title=The Meaning of Witchcraft|last=Gardner|first=Gerald|publisher=Llewellyn Pubns|year=1982|isbn=0939708027|pages=21–22, 28–29, 69, 116}}</ref>. Виканците конкретно ги обожаваат Господ и Дама на Островите (нивните имиња се заколнати)<ref name="Hutton 2003" /><ref name="Lamond 2005" /><ref>{{cite book|url=|title=Gerald Gardner: Witch|last=Bracelin|first=J|publisher=Pentacle Enterprises|year=1999|isbn=1872189083|page=199}}</ref><ref>{{cite book|url=|title=The Meaning of Witchcraft|last=Gardner|first=Gerald|publisher=Llewellyn Pubns|year=1982|isbn=0939708027|pages=260–261}}</ref> Таа го гледа универзумот како опфатен од божественото Битие (познато под разни имиња), но поделен на спротивните поларизации на Богот и Божицата. Секое од овие божества може да се подели на многу различни многубожечки божества, кои се аспекти на Богот и Божицата. Вика е толерантна во разбирањето на божеството, но нагласува рамнотежа и рамноправност меѓу машките и женските божества, додека другите многубожечки вери често ги поставуваат машките божества на врвот на хиерархијата. Вика ја нагласува двојноста и циклусот на природата.<ref name="Hutton 2003" /><ref name="Lamond 2005" /><ref>{{cite book|url=|title=The Meaning of Witchcraft|last=Gardner|first=Gerald|publisher=Llewellyn Pubns|year=1982|isbn=0939708027}}</ref>
{{Главна|
Во Африка, многубоштвото во религијата Серер датира уште од [[Младо камено време|неолитската ера]] (можеби порано) кога античките предци на народот Серер го претставувале својот Пангул на Тасили аџер.<ref name="Serer religion">{{in lang|fr}} [[Henry Gravrand|Gravrand, Henry]], ''"La civilisation Sereer'' – ''Pangool"'', Les Nouvelles Editions Africaines du Senegal, (1990), {{ISBN|2-7236-1055-1}}. pp 9, 20, 77</ref> Врховното божество-творец во религијата Серер е Руг. Сепак, во религијата Серер има многу богови<ref name="Serer deities">{{in lang|en}} Kellog, Day Otis, and Smith, William Robertson, "The Encyclopædia Britannica: latest edition. A dictionary of arts, sciences and general literature", Volume 25, p 64, Werner (1902)</ref> и Пангул (еднина: Фангул, застапниците со божественото)<ref name="Serer religion" />. Секој има своја цел и служи во име на Руг на Земјата.<ref name="Serer deities" /> Меѓу говорителите на Кангин, под-група на Серер, Руг е познат како Кукс.<ref>{{in lang|fr}} Ndiaye, Ousmane Sémou, "Diversité et unicité sérères : l’exemple de la région de Thiès", Éthiopiques, no. 54, vol. 7, 2e semestre 1991 [http://ethiopiques.refer.sn/spip.php?page=imprimer-article&id_article=1253]</ref>
== Поврзано ==
{{Портал|
*[[Теизам]]
*[[Митологија]]
Ред 145 ⟶ 166:
*[[Полубог]]
==
{{Reflist}}
Ред 155 ⟶ 176:
{{Паганизам}}
[[Категорија:Многубоштво| ]]
[[Категорија:Религија]]
| |||