Ренесанса: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с →Особености: Јазична исправка, replaced: == Карактеристики == → == Особености == |
с Исправка на датумски формат, replaced: мај, 2 → мај 2 (4) |
||
Ред 1:
{{Otheruses4|европската ренесанса од XIV до XVI век|раната европска ренесанса|ренесансата на XII век|други значења|Ренесанса (појаснување)}}
[[Податотека:David von Michelangelo.jpg|thumb|''[[Давид (Микеланџело)|Давид]]'', од [[Микеланџело]]. [[Академија на убави уметности|Галеријата на Академијата]], [[Фиренца]].]]
'''Ренесанса''' ([[фр.]] за „преродба“)<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.etymonline.com/index.php?search=renaissance&searchmode=none |title=Renaissance, Online Etymology Dictionary |publisher=Etymonline.com |date= |accessdate=2009-07-31}}</ref> е [[културно движење]] кое, во главно, го опфаќа периодот од XIV до XVII век, започнувајќи во [[Фиренца]] во доцниот среден век, а подоцна распространувајќи се низ цела [[Европа]]. Поимот многу поретко се користи за опишување на историската [[ера]], но бидејќи промените на ренесансата не биле еднолични низ Европа, ова е општа употреба на поимот. Како културно движење, ренесансата се поврзува со оживувањето на учењето основано врз [[класична антика|класични]] извори, развојот на линеарната [[перспектива]] во сликањето и постепената, но распространета [[Историја на образование|образовна]] реформа. Најчесто, поради оваа интелектуална преобразба ренесансата се смета за мост помеѓу [[Среден век|средниот век]] и [[Нов век|новиот век]]. Иако ренесансата видела многу револуции во многу интелектуални занимања, како и општествени и политички пресврти, најверојатно е најдобро позната по сиот развој во уметноста и по придонесите на учените луѓе како [[Леонардо да Винчи]] и [[Микеланџело]].<ref>BBC Science & Nature, ''[http://www.bbc.co.uk/science/leonardo/ Leonardo da Vinci]'' Посетено на 12 мај
Постои општ, но не и неоспорен, консензус дека ренесансата започнала во [[Фиренца]], [[Тоскана]] во XIV век.<ref>Burke, P., ''The European Renaissance: Centre and Peripheries'' ([[Blackwell Publishing|Blackwell]], Oxford 1998)</ref> Различни теории се предложени за да одговараат на нејзиното потекло и нејзините карактеристики, фокусирајќи се на мноштво фактори вклучувајќи ги социјалните и граѓанските проблеми во [[Фиренца]] во тоа време; нејзината политичка структура; покровителството на нејзиното најдоминантно семејство, [[Медичи]];<ref name="strathern">Strathern, Paul ''The Medici: Godfathers of the Renaissance'' (2003)</ref> и миграцијата на грчки школари и текстови во Италија проследувајќи го [[Падот на Константинопол (1453)|Падот на Константинопол]] од рацете на [[Османлии]]те.<ref name=Britannica1>Encyclopedia Britannica, ''Renaissance'', 2008, O.Ed.</ref><ref name="Harris">Har, Michael H. ''History of Libraries in the Western World'', Scarecrow Press Incorporate, 1999, ISBN 0-8108-3724-2</ref><ref name="Norwich">Norwich, John Julius, ''A Short History of Byzantium'', 1997, Knopf, ISBN 0-679-45088-2</ref>
Ред 15:
Ренесансата била културно движење кое длабоко влијаело на европскиот интелектуален живот во [[ран нов век|раниот нов век]]. Започнувајќи во Италија, а до XVI век распространувајќи се и низ цела Европа, таа влијаела на [[книжевност]]а, [[филозофија]]та, [[уметност]]а, [[политика]]та, [[наука]]та, [[религија]]та и на други аспекти од интелектуалноста. Ренесансните школари употребувале [[Хуманизам|хуманистички]] метод во учењето и барале реалистичност и емотивност во уметноста.<ref name="perry-humanities">Perry, M. [http://college.hmco.com/humanities/perry/humanities/1e/students/summaries/ch13.html Humanities in the Western Tradition], Ch. 13</ref>
Ренесансните мислители во европските монашки библиотеки и кај разурнатата Византиско Царство барале литературни, историски и говорнички антички текстови, обично напишани на [[латински]] или [[старогрчки]], многу од кои се изгубени. Всушност, овој нов фокус на ренесансните школари е тоа што ги разликува од средновековните школари на [[Ренесанса на XII век|ренесансата на XII век]] кои се фокусирале на изучување грчки и арапски дела за природните науки, филозофијата и математиката, наместо да изучуваат текстови од културно значење. Ренесансните хуманисти не го одбивале христијанството; сосем спротивно, многу од најдобрите ренесансни дела се посветени на христијанството, а црквата има заштитено многу од ренесансната уметност. Сепак, дошло до суптилен пресврт поради начинот на кој интелектуалците и приоѓале на религијата, што се рефлектирало во многу културни полиња.<ref name="openuni">Open University, ''[http://www.open.ac.uk/Arts/renaissance2/religion.htm Looking at the Renaissance: Religious Context in the Renaissance]'' (Посетено на 10 мај
Некои уметници како [[Мазачо]] тежнееле да ја прикажуваат човечката форма пореалистично, развивајќи техники со кои поприродно ја прикажувале [[перспектива]]та и светлото. [[Политичка филозофија|Политичките филозофи]], како добро познатиот [[Николо Макијавели]], се стремеле да го прикажат политичкиот живот каков што навистина бил, за да се разбере рационално. Критички придонес за италијанската ренесанса дал хуманистот [[Пико дела Мирандола]], со пишување на неговиот познат текст ''De hominis dignitate'' ([[Говор за достоинството на човекот]], 1486), кој е составен од низа тези за филозофијата, природната мисла, вербата и магијата одбранени од секој противник. Покрај учењето на класичниот латински и грчки јазик, ренесансните писатели во голема мера почнале да ги користат своите [[Мајчин јазик|народни јазици]]; комбинирано со воведувањето на печатарството, на многу луѓе им се овозможува достап до книги, особено Библијата.<ref>Open University, [http://www.open.ac.uk/Arts/renaissance2/economic.htm#urban Looking at the Renaissance: Urban economy and government] (Retrieved 15 мај
Сè на сè, ренесансата може да се види како обид на интелектуалците да го учат и подобрат секуларното и световното, двете преку оживувањето на антиката и необичниот начин на размислување. Некои школари, како [[Родни Старк]],<ref>Stark, Rodney, ''The Victory of Reason'', Random House, NY: 2005</ref> ја кочат ренесансата како заслуга на раните иновации на италијанските градови-држави во доцниот среден век, кои се придружени од подготвена влада, христијанството и раѓањето на капитализмот. Оваа анализа расправа дека, додека големите европски држави (Франција и Шпанија) биле апсолутистички монархии, останатите биле под директна контрола на црквата, независните држави-републики на Италија ги презеле начелата на капитализмот изведени на свештенските сталежи и започнале огромна комерцијална револуција која ја наследила и финансирала ренесансата.
| |||