Толчник (ботаника): Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с Bjankuloski06 ја премести страницата Толчник (цвет) на Толчник (ботаника) |
с Замена со македонска предлошка, replaced: Commonscat → Ризница-врска |
||
Ред 2:
'''Толчникот ({{Lang-la|pistillum}})''' е дел од [[цвет]]от на [[скриеносеменици]]те, изграден од еден или повеќе сраснати [[оплодно ливче|оплодни ливчиња]] (карпела), во чива внатрешност се наоѓа шуплина со [[семен зачеток|семени зачетоци]]. Функцијата на толчникот е да ги заштитува семените зачетоци од разни надворешни влијанија, во прв ред од исушувања. Во цветот, толчникот или толчниците (т.е. сите оплодни ливчиња) се организирани во ''женски'' дел од цветот — '''гинецеум''' ({{Lang-la|gynoeceum}}).
Терминот толчник и во латинскиот и во македонскиот јазик настанал по [[морфологија (биологија)|морфолошка]] аналогија со предметот за уситнување, [[Аван и толчник|толчник]], кој се користи со аван. Некои ботаничари го сметаат овој термин за непотребен, бидејќи често се поистоветува со значењето на терминот карпела (оплодни ливчиња), а во одделни случаи одговара и на целиот гинецеум. Најчесто затоа се говори за гинецеум кој е изграден од одреден број карпели, а терминот толчник се изоставува. Во литературата користењето на терминот толчик е зачестено.
== Градба на толчник ==
Ред 12:
* плодник ({{Lang-la|ovarium, germen}}).
'''Жигот''' се наоѓа на врвот на толчникот и често е рапав или леплив,за да за него лесно можат да се залепат [[полен|поленовите зрна]]. На жигот се наоѓа течност со растителни хормони, кои индуцираат 'ртење на поленовите зрна во [[
Жигот надоле се стеснува во '''столбче''' низ кое поминува поленовата цевка на патот до плодникот. Столбчето кај некои цветови може активно да се свиткува и да го поставува жигот во најповолна положба за [[oprašuvanje|опрашување]]. Ткивото на столбчето најчесто е омекнато и слузесто , а служи за исхрана на поленовите цевки за време на нивното растење кон семените зачетоци. Иако од секоја карпела настанува едно столбче , во цветовите со повеќе карпели тие можат да сраснат во едно, заедничко столбче. Поедини цветови немаат столбче, па жигот во вид на лента или шав<ref name="tatic">-<nowiki/>{Tatić B., Blečić V. 1988. Sistematika i filogenija viših biljaka. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva: Beograd. pp. 210—212. ISBN 86-17-00545-9}-</ref> се наоѓа директно на плодникот (појава наречена ''астилија'').
Ред 34:
* хипогини цветови, со натцветен плодник;
* перигини цветови, во кои се наоѓа сретцветен плодник; и
* епигини цветови, во кои е присутен потцветен плодник.
Натцветен плодник е оној кој се наоѓа над останатите делови од цветот, посебо цветните ложи и перијантите. Натцветни плодници имааат типските цветови скриеносемениците, помеѓу останатите [[булка|булки]], [[тутун]], [[лен]]а<ref name="LZ"/>. Сретцветен плодник ја опколува вдлабената цветна ложа која не сраснува со ѕидот на плодникот, а во исто ниво на цветната оска се наоѓа перијантот и плодникот. Сретцветните плодници ги среќаваме во цветовите на [[цреша|цреши]]<ref name="LZ"/> или [[ружа|ружи]], на пример. Потцветен плодник е опколен со вдлабната цветна ложа која сраснува со неа, така да останатите цветни делови се прицврстени за цветната оска над плодникот. Потцветни плодници имаат [[сончоглед]], [[перуника]] и др<ref name="LZ"/>.
Ред 44:
== Еволуција на толчникот<ref name="tatic"/> ==
Карпелата, а со тоа и толчникот, се структури [[хомологија (биологија)|хомологни]] на мегаспорофили [[
}-</ref>, а потоа и до еволуциониот тренд на смалување на бројот на карпелите и нивното сраснување во еден, ценокарпен толчник. Паралелно, дошло и до смалување на бројот на спроводните снопчиња во карпелата од три на еден.
Ред 53:
== Надворешни врски ==
{{
* [http://pharyngula.org/index/weblog/comments/mads_boxes_flower_development_and_evolution/ -<nowiki/>{Pharyngula.org}- текст за -<nowiki/>{MADS}- гени, развиток на цветови и филогенија на сриеносеменици]
* [http://www.anbg.gov.au/glossary/webpubl/carpfus.jpg сликовен приказ на разликата помеѓу апокарпен и синкарпен гинецеум]
| |||