Јупитер: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с →‎Внатрешна структура: Отстранување на непотребни загради за врска, replaced: The Washington Post → The Washington Post using AWB
с →‎Маса и големина: clean up, replaced: |chapter= → |department= (2) using AWB
Ред 134:
[[File:SolarSystem OrdersOfMagnitude Sun-Jupiter-Earth-Moon.jpg|thumb|left|Jupiter's diameter is one [[order of magnitude]] smaller (×0.10045) than that of the Sun, and one order of magnitude larger (×10.9733) than that of Earth. The Great Red Spot is roughly the same size as Earth.]]
 
Масата на Јупитер е 2.5 пати поголема од онаа на сите други планети во Сончевиот Систем заедно—толку е масивна што [[барицентарот]] со [[Сонцето]] лежи над [[Photosphere|површината на Сонцето]] во 1.068 [[solar radius|сончеви радиуси]] од центарот на Сонцето.<ref>{{cite book |last1=MacDougal |first1=Douglas W. |title=Newton's Gravity |year=2012 |publisher=Springer New York |isbn=978-1-4614-5443-4 |pages=193–211 |language=en |chapterdepartment=A Binary System Close to Home: How the Moon and Earth Orbit Each Other |quote=the barycenter is 743,000 km from the center of the sun. The Sun's radius is 696,000 km, so it is 47,000 km above the surface.|doi=10.1007/978-1-4614-5444-1_10 |series=Undergraduate Lecture Notes in Physics }}</ref> Јупитер е многу поголема од Земјата и значително помалку густа: нејзиниот волумен е околу 1,321 Земји, но е само 318 пати помасивна.<ref name="fact"/><ref name="burgess">{{page needed|date=May 2015}} {{cite book |first=Eric |last=Burgess |date=1982 |title=By Jupiter: Odysseys to a Giant |publisher=Columbia University Press |location=New York |isbn=978-0-231-05176-7}}</ref> Полупречникот на Јупитер е околу 1/10 од [[Solar radius|полупречникот на сонцето]],<ref name=shu82>{{cite book |first=Frank H. |last=Shu |date=1982 |title=The physical universe: an introduction to astronomy |page=426 |series=Series of books in astronomy |edition=12th |publisher=University Science Books |isbn=978-0-935702-05-7}}</ref> а масата е 0.001 пати од [[Solar mass|масата на сонцето]], така што густините на двете тела се слични.<ref name=davis_turekian05>{{cite book |author=Davis, Andrew M. |author2=Turekian, Karl K. |title=Meteorites, comets, and planets |volume=1 |series=Treatise on geochemistry |publisher=Elsevier |date=2005 |isbn=978-0-08-044720-9 |page=624}}</ref> "[[Масата на Јупитер]]" ({{Jupiter mass}} или {{Jupiter mass|Jup=y}}) е често се користи како единица за опишување маси на други објекти, особено [[екстра соларни планети]] и [[кафени џуџиња]]. На пример, екстрасоларна планета [[HD 209458 b]] има маса од {{Jupiter mass|0.69}}, додека [[Капа Андромаде б]] има маса од {{Jupiter mass|12.8}}.<ref>{{cite web |url=http://exoplanet.eu/ |title=The Extrasolar Planets Encyclopedia: Interactive Catalogue |publisher=Paris Observatory |author=Jean Schneider |date=2009}}</ref>
 
Теоретски модели укажуваат на тоа дека ако Јупитер има повеќе маса од тоа што имала во минатото, таа ќе се намали.<ref name=Seager2007>{{cite journal |last=Seager |first=S. |author2=Kuchner, M. |author3=Hier-Majumder, C.A. |author4=Militzer, B. |title=Mass-Radius Relationships for Solid Exoplanets |journal=The Astrophysical Journal |volume=669 |issue=2 |pages=1279–1297 |date=2007 |doi=10.1086/521346 |arxiv=0707.2895 |bibcode=2007ApJ...669.1279S}}</ref> За мали промени на масата [[полупречникот]] не би се променил значително, а над {{earth mass|link=yes|500}} (1.6 Јупитерова маса)<ref name=Seager2007/> внатрешноста би станала многу покомпримирана под зголемениот притисок бидејќи нејзиниот волумен ќе се ''намали и покрај'' зголемениот обем на материјата. Како резултат на тоа, Јупитер се смета дека има најголем дијаметар како планета од нејзиниот состав и еволутивна историја што може да постигне.<ref name=HTUW>{{cite AV media | title=How the Universe Works 3 | volume=Jupiter: Destroyer or Savior? | date=2014 | publisher=Discovery Channel}}</ref> Процесот на натамошно собирање со зголемување на масата ќе продолжи се додека не се постигне значително [[ѕвездено палење]], како кај масивните [[кафени џуџиња]] кои имаат околу 50 Јупитерови маси.<ref name="tristan286">{{cite journal |last=Guillot |first=Tristan |title=Interiors of Giant Planets Inside and Outside the Solar System |journal=Science |date=1999 |volume=286 |issue=5437 |pages=72–77 |accessdate=August 28, 2007 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/286/5437/72 |doi=10.1126/science.286.5437.72 |pmid=10506563 |bibcode=1999Sci...286...72G}}</ref>
 
Иако Јупитер би требало да биде 75 пати помасивен за [[hydrogen fusion|водородот да фузира]] и стане [[ѕвезда]], најмалото [[црвено џуџе]] е со околу 30 проценти поголем радиус од оној на Јупитер.<ref>{{cite journal |author=Burrows, A. |author2=Hubbard, W.B. |author3=Saumon, D. |author4=Lunine, J.I. |title=An expanded set of brown dwarf and very low mass star models |journal=Astrophysical Journal |date=1993 |volume=406 |issue=1 |pages=158–71 |bibcode=1993ApJ...406..158B |doi=10.1086/172427}}</ref><ref>{{cite news |first=Didier |last=Queloz |title=VLT Interferometer Measures the Size of Proxima Centauri and Other Nearby Stars |publisher=European Southern Observatory |date=November 19, 2002 |url=http://eso.org/public/news/eso0232/ |accessdate=January 12, 2007}}</ref> И покрај ова, Јупитер сѐ уште зрачи повеќе топлина од колку што добива од Сонцето; количината на топлина произведена во него е слична на вкупното [[сончево зрачење]] што го прима.<ref name="elkins-tanton">{{page needed|date=May 2015}} {{cite book |first=Linda T. |last=Elkins-Tanton |date=2006 |title=Jupiter and Saturn |publisher=Chelsea House |location=New York |isbn=978-0-8160-5196-0}}</ref> Оваа дополнителна топлина е генерирана од [[Келвин–Хелмолцовиот механизам]] преку контракција. Овој процес предизвикува Јупитер да се намали за околу 2&nbsp;cm секоја година.<ref name="guillot04">{{cite book |editor=Bagenal, F. |editor2=Dowling, T.E. |editor3=McKinnon, W.B. |author=Guillot, T. |author2=Stevenson, D.J. |author3=Hubbard, W.B. |author4=Saumon, D. |date=2004 |title=Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere |chapterdepartment=Chapter 3: The Interior of Jupiter |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-81808-7}}</ref> Кога првпат била оформена, Јупитер била многу потопла и околу два пати поголема од нејзиниот секогашен дијаметар.<ref>{{cite journal |last=Bodenheimer |first=P. |title=Calculations of the early evolution of Jupiter |series=23 |journal=Icarus |date=1974 |issue=3 |volume=23 |pages=319–25 |bibcode=1974Icar...23..319B |doi=10.1016/0019-1035(74)90050-5}}</ref>
 
=== Внатрешна структура ===
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Јупитер