Чад: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Одбиена последната промена (од Vase10000) и ја поврати преработката 3619811 на Kolega2357 |
с Јазична исправка, replaced: Официјални јазици → Службени јазици (2) using AWB |
||
Ред 61:
'''Чад''' ({{lang-fr|Tchad}}, {{lang-ar|<big>تشاد</big>}} ''Tshād'') или официјално '''Република Чад''' е држава во [[Северна Африка]] без излез на море. Државата граничи со [[Либија]] на север, [[Судан]] на исток, [[Централноафриканската Република]] на југ, [[Камерун]] и [[Нигерија]] на југозапад и [[Нигер]] на запад. Поради немањето на излез на море и со воглавно пустинска територија, Чад често се нарекува ''„мртвото срце на Африка“''.
Чад е поделен на три големи географски региони: пустинска зона на север, [[Сехал]] во центарот и [[Судан (регион)|суданската]] савана на југ. Езерото [[Чад (езеро)|Чад]], според кое доаѓа и името на државата, е најголема водена површина во земјата и второ најголемо езеро во [[Африка]]. Највисок врв во Чад е [[Еми Куси]] во [[Сахара]], додека најголем град е главниот град [[Нџамена]]. Во Чад живеат над 200 етнички заедници и јазични групи.
На почетокот на 7 милениум п.н.е. големи групи луѓе се преселиле кон чадскиот басен. Во 1 милениум п.н.е. се појавиле и првите држави или организирани општествени групи. Во [[1920]] година [[Франција]] ја окупирала територијата и ја приклучила кон колонијата [[Француска Екваторијална Африка]].
Во 1960 година Чад се стекнал со независност под водство на [[Франсоа Томбалбаје]]. Набрзо избувнала граѓанската војна во Чад во [[1965]] година која траела долго.
Иако Чад има многу политички партии, моќта во земјата е во рацете на претседателот Идрис Деби и неговата [[Патриотско движење за спас]].
== Етимологија ==
Ред 76:
{{Main|Историја на Чад}}
Првите записи од човечкото живеење на територијата на денешен Чад датираат пред околу 10.000 години, кога овие делови од [[Сахара]] биле доста плодни за нормален живот на човекот. Главно поради тој факт, земјата денеска е исклучително богата преку своите археолошки објекти. Некои откриени локалитети датираат од пред 4.000 години. Освен археологијата, познато е и дека во овој регион во антиката била развиена и трговијата.
Едни од првите народи кои успеале да создадат држава на овие простори биле племето ''Сао'', за чија историја и култура во денешнината се знае многу малку. Ова племе најверојатно подоцна биле асимилирани од страна на [[Канемска империја|Канемската империја]], една од земјите кои најдолго се задржиле на овие простори. По прифаќањето на исламот од страна на империјата, самата религија била проширена и на овие делови од денешен Чад.
Ред 98:
{{Main|Политики на Чад}}
[[Устав на Чад|Уставот на Чад]] овозможува голема власт на [[Претседател на Чад|претседателот]] кој и доминира во политичкиот живот. Тој има овластување да назначи [[Премиер на Чад|премиер]], кабинет на министри и да назначи и распушти големи политички и општествени функции во државата. Претседателот се избира за мандат од пет години преку претседателски избори, но во 2005 овие временски ограничувања биле тргнати.
== Административна поделба ==
{{Main|Административна поделба на Чад}}
[[Податотека:Un-chad.png|thumb|200px|right|Карта на Чад.]]
Чад е поделен на [[Региони на Чад|22 региони]].<ref>Ordonnance n° 002/PR/08 portant restructuration de certaines collectivités territoriales décentralisées]</ref><ref name="circonscritions">["Tableau des codes des circonscritions – Ministère de l'Intérieur"], April 2008.{{fr icon}}</ref> Оваа поделба се вовела во [[2003]] година кога се укинале [[Префектури на Чад|14 префектури]]. Регионите се поделени на [[Департмани на Чад|61 департман]], департманите се поделени на [[Суп-префектури на Чад|200 суп-префектури]], а суп-префектурите се поделени на [[Кантони на Чад|446 кантони]].<ref>"Chad", Country Reports on Human Rights Practices, (2004)</ref><ref>T. Ndang, "A qui Profitent les Dépenses Sociales au Tchad?"</ref>
Регионите на Чад се:
Ред 139:
Според [[Индекс на човеков развој|Индексот на човеков развој]] на [[ООН]], Чад е рангирана како петта најсиромашна држава во светот, каде 80% од населението живее во сиромаштија. БНП по глава на жител на Чад во 2005 година изнесувал 1.500 [[американски долар]]и. Официјална валута на Чад е [[Централноафрикански франк]]. Поради граѓанската војна, странските инвестиции не се присутни во Чад. Скоро започнале директни странски инвестиции во нафтениот сектор.
Преку 80% од населението на Чад преживува работејќи во [[сточарство]]то и [[полјоделство]]то. Во јужниот дел од земјата, 10 % од почвата е плодна. Пред појавувањето на нафтениот бизнис, главна суровина за извоз бил [[памук]]от.
== Население, јазик и религија ==
Ред 162:
Околу половина од населението живее на југот од земјата, кој е најнаселен регион во земјата.<ref>"Chad Livelihood Profiles". U.S. Agency for International Development.</ref> Урабниот живот може да се пронајде само во главниот град [[Нџамена]], каде населението се занимава со трговија. Други градови се [[Сарх]], [[Мунду]], [[Абече]] и [[Доба]].
[[Полигамија]]та е нормална појава во земјата каде 39% од жените се во таква ситуација. Полигамијата не е дозволена со закон. Истата ситуација е со насилството на жената, кое, иако е забрането, е честа појава.
Чад е составена од над 200 етнички групи кои ја создаваат шареноликоста на земјата. Главна етничка група се [[Сара]] народот, но живеат и [[Сахел]], [[Арапи]] или [[Тубу]].
Чад е со голема религиозна различност. Според пописот од 1993 година, 54% биле [[муслимани]], 20% [[католици]], 14% [[протестанти]], 10% [[Анимизам|анимисти]] и 3% [[атеисти]]. Муслиманите се сконцентрирани во северниот и источниот дел, додека христијаните во јужниот.
Ред 230:
{{Нормативна контрола}}
[[Категорија:Чад]]
| |||