Партенон: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с правописна исправка, replaced: сеуште → сè уште using AWB |
|||
Ред 38:
Новиот храм бил изграден на највисоката точка на Акропол, посветен на боговите. Античките храмови на Акропол веројатно имале помали димензии, и ова ги спасило градителите од значителното намалување на градилиштето. Во 488 п.н.е. овде бил подигнат храм како благодарност кон божицата Атина за победата над Персијците кај Маратон. Неговите димензии по план биле доста блиски со денешниот Партенон, а уште тогаш било потребно на јужната падина да се изгради потпорен ѕид и да се натрупаат големо количество карпести блокови, па јужниот крај на градилиштето се подигнал над карпите на Акропол со повеќе од 7 метри. Проектираниот храм бил перипетар и имал 6 столбови на кратката страна и 16 на долгата. Неговиот стилобат и скалила, како и самите столбови и други делови од конструкцијата, биле изработени од [[мермер]] (или, во секој случај, било замислено да бидат мермерни).
Кога во 480 п.н.е. [[Персијци]]те ја освоиле и ја разграбиле Атина, а со тоа и самиот Акропол, изградбата на храмот била прекинета за повеќе од 30 години. Во 454 година трезорот на Делоскиот морски сојуз бил пренесен во Атина, каде што на власт бил [[Перикле]], а наскоро во 447 година, градежните работи биле обновени. За архитекти биле избрани [[Иктин]] и [[Каликрат]], а исто така и Фидиј, кој бил задолжен пред се за скулптурата но вршел и општ надзор над градежните работи. Создавањето на Партенон бил дел од целта на Перикле, Атина да добие водечка улога не само во воената и економската област, но и во областа на религијата и уметноста. На огромната камена површина од три скалила, чија што основна површина на горниот бочен дел изнесувал 70 х 30 метри, се издигнувале 46 столбови високи преку 10 метри, со дорски стил. На столбовите биле извајани ликови и склуптури и се вбројувале меѓу најголемите вајарски работи. Во средината на храмот била поставена статуа на богињата Атина висока 13 метри, инаку дело на Фидиј и била обложена со злато и слонова коска. Првичниот главен источен влез на храмот бил скриен од олтарната апсида и така главниот влез останал од запад преку ретките просторија зад целата на античкиот храм. Биле направени и други промени во планот, а во југозападниот агол на храмот била изградена камбанарија.
За понатамошната судбина на храмот, се знае дека околу 298 п.н.е. атинскиот тиранин Лахар ги отстранил златните чинии од скулптурата на Атина и во 3 век п.н.е. зградата била оштетена од пожар<ref>{{cite web |title=Introduction to the Parthenon Frieze |publisher=National Documentation Centre (Greek Ministry of Culture) |url=http://www.ekt.gr/parthenonfrieze_text_version/introduction/history.jsp?lang=en |accessdate=14 August 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121028205240/http://www.ekt.gr/parthenonfrieze_text_version/introduction/history.jsp?lang=en |archivedate=28 October 2012 |df=dmy-all }}</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=QME9WXUnookC&pg=PA69 Freely 2004, p. 69]. "According to one authority, [[John Travlos]], this occurred when Athens was sacked by the [[Heruli]] in AD 267, at which time the two-tiered colonnade in the cella was destroyed."</ref> но била во голема мера поправена. Втората градба од времето на Перикле бил храмот Атина Нике. Овој мал храм во јонски стил бил повторно изграден од страна на Каликрат. Површината на храмот била 5 х 8 метри со 4 метри високи столбови и 45 сантимети високи ѕидови на кои имале голем број на познати ликови. За време на [[Османлии]]те, овој храм бил проширен, од камен била изградена кула. Германскиот археолог Рос ја срушил оваа кула во периодот 1835-36 година и повторно го изградил храмот. На храмот се работело повеќе од 16 години, бидејќи во меѓувреме било одлучено најпрво да се изгради главниот влез на акрополот т.н. Пропилеј. Тој го нацртал главниот влез на акрополот со дванаесет надворешни дорски столбови. На двете страни на влезот требало да се издигне четвороаголни столбови кои никогаш не биле довршени. На левото крило на Пропилеј била направена првата галерија на слики.
Ред 47:
Во [[426]] Партенонот бил затворен во времето кога византискиот цар [[Теодосиј II]] објавил затварање на сите пагански храмови во [[Византија]]<ref name = "Freely69">[https://books.google.com/books?id=QME9WXUnookC&pg=PA69 Freely 2004, p. 69].</ref>. Веројатно тогаш, во [[5 век]], Статуата на Атина била пренесена во [[Цариград]], каде што подоцна била уништена во пожар најверојатно за време на [[Опсада на Цариград (1204)|опсадата на Цариград]] за време на [[Четвртата крстоносна војна]] во [[1204]] година<ref>{{cite book | last = Cremin | first = Aedeen | title = Archaeologica | publisher = Frances Lincoln Ltd. | year = 2007 | url = https://books.google.com/books?id=A0llBlzF6UgC&pg=PA170 | page=170 |isbn = 9780711228221}}</ref>.
Партенонот бил претворен во христијанска црква во последната деценија од 6 век<ref name="freely">[https://books.google.com/books?id=QME9WXUnookC&pg=PA69 Freely 2004, p. 69] „Некои современи писатели тврдат дека Партенонот бил претворен во христијанско светилиште за време на владеењето на [[Јустинијан I]] (527-65) ... Но, нема докази за да се поддржи ова во античките извори. Постоечките докази покажуваат дека Партенонот бил претворен во христијанска [[базилика]] во последната деценија од 6 век.“</ref>, за да стане црква посветена на Богородица. Ориентацијата на објектот била сменета. Главниот влез бил поставен на западниот крај на зградата, а христијанскиот олтар и иконостас биле поставени кон источната страна на зградата во близина на апсидата изградена таму каде што претходно се наоѓал портикот<ref name=Freely70>[https://books.google.com/books?id=QME9WXUnookC&pg=PA70 Freely 2004, p. 70].</ref><ref name=Hurwit293>[https://books.google.com/books?id=BAnbmQMvdkwC&pg=PA21 Hollis 2009, p. 21].</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=0pQ4AAAAIAAJ&pg=PA293 Hurwit 2000, p. 293].</ref>. Просториите помеѓу столбовите на [[опистодом]]от и [[перистил]]от биле заѕидани, иако голем број влезови
Партенонот станал четврто најважно христијанско место за аџилак во Источното римско царство по [[Цариград]], [[Ефес]] и [[Солун]]<ref name=Kaldelis>{{cite web|first=Anthony|last=Kaldellis|format=PDF|url=http://www.lsa.umich.edu/UMICH/modgreek/Home/_TOPNAV_WTGC/Lectures%20at%20U-M/ParthenonKaldellis.pdf|title=A Heretical (Orthodox) History of the Parthenon|publisher=University of Michigan|date=2007|page=3|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090824170528/http://www.lsa.umich.edu/UMICH/modgreek/Home/_TOPNAV_WTGC/Lectures%20at%20U-M/ParthenonKaldellis.pdf|archivedate=24 August 2009}}</ref>. Во [[1018]] година, царот [[Василиј II]] тргнал по аџилак во [[Атина]] директно по неговата крајна победа над Самоил со единствена цел да се поклони на Партенонот<ref name=Kaldelis/>.
Ред 59:
Во [[1456]] година турските сили на [[Османлии]]те ја нападнале Атина и ја опсадиле армијата на [[Фиренца]] во одбрана на Акропол до [[1458]] година, кога му се предала на Турците<ref>{{cite book | last = Babinger | first = Franz | title = Mehmed the Conqueror and His Time | publisher = Princeton University Press | year = 1992 | url = https://books.google.com/books?id=PPxC6rO7vvsC&pg=PA159 | pages=159–160 |isbn = 9780691010786}}</ref>. Турците можеби накратко го обновиле Партенонот за да пред крајот на 15 век, Партенон стане џамија<ref>{{cite web |last=Tomkinson |first=John L. |title=Ottoman Athens I: Early Ottoman Athens (1456–1689) |publisher=Anagnosis Books |url=http://www.anagnosis.gr/index.php?la=eng&pageID=216 | accessdate=14 August 2012}} "Some time later – we do not know exactly when – the Parthenon was itself converted into a mosque."</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=6tjUAAAAMAAJ&pg=PA317 D'Ooge 1909, p. 317]. Претворањето на Партенонот во џамија прво се споменува од друг анонимен писател,„ Парискиот анонимник“, чиј ракопис датиран од втората половина на XV век бил откриен во библиотеката во Париз во 1862 година</ref>.
Прецизните околности под кои Турците го присвоиле за употреба како џамија се нејасни; еден извештај наведува дека [[Мехмед II]] го наредил неговото преобразување како казна за атинскиот заговор против османлиското владеење<ref name = "Miller">{{cite journal |last=Miller |first=Walter |title=A History of the Akropolis of Athens |journal=The American Journal of Archaeology and of the History of the Fine Arts |volume=8 |publisher=Archaeological Institute of America |year=1893 |pages=546–547 |url=https://books.google.com/books?id=3aMrAQAAIAAJ&pg=PA547}}</ref>. Апсидата станала [[михраб]]<ref>[https://books.google.com/books?id=BAnbmQMvdkwC&pg=PA33 Hollis 2009, p. 33].</ref>, кулата која претходно била изградена за време на римокатоличката окупација на Партенонот била проширена нагоре за да стане [[минаре]]<ref>{{cite book | last = Bruno | first = Vincent J. | title = The Parthenon | publisher = W.W. Norton & Company | year = 1974 | url = https://books.google.com/books?id=kNItkhYRrc0C&pg=PA172 | isbn = 9780393314403 | page = 172}}</ref>, бил поставен [[минбар]]<ref name=Freely70/>, а христијанскиот олтар и иконостас биле отстранети и ѕидовите биле варосани за да ги покриваат иконите на христијанските светци и други христијански слики<ref>[https://books.google.com/books?id=6tjUAAAAMAAJ&pg=PA317 D'Ooge 1909, p. 317].</ref>.
И покрај промените, нејзината структура останала недопрена.<ref name = "Rathus">{{cite book | last = Fichner-Rathus | first = Lois | title = Understanding Art | publisher = Cengage Learning |edition = 10 | year = 2012 | url = https://books.google.com/books?id=JPlYOG52w2UC&pg=PT324 | page = 305 |isbn=9781111836955}}</ref>. Во [[1667]] година турскиот патник [[Евлија Челебија]] изразил чудење во скулптурите на Партенон и фигуративно ја опишал зградата како „''некоја непробојна тврдина што не е направена од човечка рака''“<ref>{{cite book | last = Stoneman | first = Richard | title = A Traveller's History of Athens | publisher = Interlink Books | year = 2004 | url = https://books.google.com/books?id=WmBdajkYRC4C&pg=PA209 |isbn=9781566565332 | page = 209}}</ref>. Францускиот уметник Жак Кери во [[1674]] година го посетил Акрополот и ги скицирал скулпторските украси на Партенон<ref name="Bowie">T. Bowie, D. Thimme, ''The Carrey Drawings of the Parthenon Sculptures'', 1971</ref>. Во почетокот на 1687 година, инженер по име Плантеј го скицирал Партенон за Французинот Гравиерс Ортерес<ref name = "Chatziaslani">{{cite web |last=Chatziaslani |first=Kornilia |title=Morosini in Athens |publisher=Archaeology of the City of Athens |url=http://www.eie.gr/archaeologia/En/chapter_more_8.aspx | accessdate=14 August 2012}}</ref>. Овие претстави, особено оние направени од Кери, даваат важни, а понекогаш и единствени, докази за состојбата на Партенонот и неговите различни скулптури пред уништувањето што го доживеало кон крајот на [[1687]] година и последователното ограбување на неговите уметнички предмети<ref name="Bowie"/>.
| |||