Обртомер: Разлика помеѓу преработките

[[Image:Speedometer.jpg|thumb|300px|ТахометарОбртомер, лево - покажува број на ([[обртаиобрти во минута]]), и црвената линија - интервалот од 6000 до 7000 обртаиобрти во минута.]]

'''ТахометарОбртомер''', '''вртомер''' или '''тахометар''' — [[инструмент]] којшто ја мери ротационатавртежната брзина на [[оска]] или [[диск]], како и на [[мотор]] или друга машина. Направата обично ги прикажува [[вртежи во минута|вртежите во минута]] на калибрирани аналогни бројчаници, но дигиталните [[приказник|приказници]] се сè повеќе присутни. Терминот доаѓа од грчкиот Ταχος, брзина и metron мерење (да се измери).<ref>http://www.wisegeek.com/what-is-a-tachometer.htm</ref>

Првиот механички тахометаробртомер билработел базирансо на мерењеутврдување на [[центрифугална сила|центрифугалните сили]], слично на функционирањето на центрифугалниот регулатор. За пронаоѓач се смета германскиот [[инженер]] Дитрих Ухилорн. Тој го користел за мерење на брзината на машините во 1817 година. Од 1840 година па наваму, тој се користи за мерење на брзината на [[локомотива|локомотивите]].

[[Слика:c172 g1000 mfd.jpg|мини|100px|ТахометарОбртомер Г1000 на [[Цесна 172]] (1.060 вртежи во минута) и работни часови на машината (1736,7 часови)]]

ТахометритеОбртомерите или вртиметрите на автомобилите, воздухопловите и другите превозни средства ја прикажуваат брзината на ротацијавртењето на коленестото вратило на моторот. Ова може да му помогне на возачот при изборот на соодветен гас и брзина на менувачот за возните услови. Продолжена употреба на големи брзини може да предизвика несоодветно подмачкување, прегревање (ја надминува способноста на системот на ладење), надминување на брзината на способноста на делови на моторот (на пример вентилите) со што се предизвикува прекумерна абење или трајно оштетување или дефект на моторите. Ова повеќе се применува кај рачните менувачи отколку кај автоматските. На аналогните тахометриобртомери, брзините над максимално безбедните оперативни брзини обично се означени со црвени линии. Црвената зона е испишана на повеќето од модерните коли, со оглед на тоа дека моторите имаат ограничувач на брзина кој што електронски ја ограничуваат брзината на моторот со цел да се спречи штетата. Дизел-моторите со традиционалните механички инјекциони системи имаат интегрален контролер кој ги спречува прекумерните забрзувања на моторот, па тахометритеобртомерите во возила и машини опремени со такви мотори понекогаш немаат црвени линии.

Кога се користи во статични мотори или возила каде броилата не можат точно да ја прочитаат работата на моторот (како во авионите, бродовите и тракторите), во тахометритеобртомерите често е вклучен [[приказник]] кој го покажува вкупниот број на часови кога моторот работи. Генерално, часометрите се точни само при одредена брзина на моторот. Ако моторот работи под одредената брзина, часометарот ќе работи побавно а додека ако моторот работи над одредената брзина, часометарот ќе работи побрзо при што и во двата случаи не ја покажува реалната брзина.

ТахометритеОбртомерите се користат за проценка на сообраќајниот проток и брзина. Возилата имаат вградено сензори кои ја одредуваат брзината на возилото и ја забележува густината на сообраќајот. Сите овие податоци се статистички значајни, а во нив се вклучени значајни информации како број на вртежи, ден, недела, сезона и др. Како и да е, поради трошоците, малиот број на детектори и останатите услуги, тахометритеобртомерите имаат голема и честа примена во сите возила во сообраќајот