Александар III Македонски: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][непроверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
Ознаки: Мобилно уредување Мобилно семрежно уредување
Ред 1:
 
{{заштитено-анон}}
::''За други историски личности со името Александар III, видете [[Александар III]].''
{{Инфокутија за монарх
|name =Александар ВеликиМакедонски
|title =[[Кралеви на Античка Македонија|Крал]] на [[Античка Македонија|Македонија]]
|image =AlexanderTheGreat Bust.jpg
Ред 23:
|place of death =[[Вавилон]]
|}}
'''Александар III Македонски''' или „'''Александар Велики'''“ ({{lang-el|Αλέξανδρος Γ' ο Μακεδών}} или ''Μέγας Ἀλέξανδρος''; ''Мегас Александрос'') (кај блискоисточните народи „''Искендер Зулкарнејн''“; [[Пела]], [[20 јули|20]]/[[21 јули]] [[356 п.н.е.|356]] – [[Вавилон]], [[10 јуни|10]]/[[11 јуни]] [[323 п.н.е.|323 пр. н.е.]]) — [[Антички Македонци|македонски]] крал од династијата [[Аргеади]], син на [[Филип II Македонски]] и [[Олимпија]], ќерка на молоскиот владетел Неоптолем. [[Римјани|Римјаните]] му го дале прекарот ''Magnus'', „великиот освојувач на светот“.
 
Бил воспитуван во духот на македонската аристократска традиција. На тринаесетгодишна возраст бил подучуван од [[филозоф]]от [[Аристотел]] во место [[Миеса]] (близу до [[Бер]]). Неговото образование ги опфаќало: [[поезија]]та, [[астрономија]]та, [[геометрија]]та, [[реторика]]та, натпреварите во [[Гимнастика|гимнастички]] вежби, јавањето и [[лов]]от. На шеснаесетгодишна возраст, Филип му го доверил управувањето над [[Античка Македонија|Македонија]], додека тој била во поход против [[Византион]]. Првиот поход на Александар бил против [[Мајди]]те, [[племе]] во горниот тек реката [[Стримон]], кога ја извојувал првата воена победа и го основал град под името Александрополис, прв од многуте кои подоцна ги подигнал. На осумнаесетгодишна возраст учествувал во славната [[Битка кај Херонеја (338 пр. н.е.)|битка кај Хајронеја]], заедно со својот татко Филип, кога здружените сили на [[ Грци|Хелените]]хелените биле разбиенипоразени. По убиството на Филип, Македонското собрание го прогласило за владетел на [[Македонија]]. Како македонски [[крал]], неговата прва воена акција била насочена против хеленските полиси кои се обиделе да ја отфрлал македонската власт. Александар ги принудил да го потврдат [[Корински договор|Коринскиот договор]], според кој тој ја наследува титулата ''Хегемон на Хелените''. Во [[335 п.н.е.]], ги поразил [[Трибали|Трибалите]] и нивните сојузници [[Гети|Гетите]] и преку илирската територија се спушил во Хелада, каде што започнало новоосвојувањто востаниена насочено против македонската властХелените, потикнато од [[Демостен]], со центар во [[Теба]]. Александар ги поразил [[Теба (Грција)|Тебанците]] и ја принудил [[Атина]] да го прифати понудениот мировен договор.
 
Во [[334 п.н.е.]], со 40.000 војници го започнал својот против [[Персија]] и навлегол во [[Мала Азија]] преку Хелеспонт, кај Сест. Првиот судир со персиската војска се случил кај реката Граник на Пропонтида. По победата, Александар продолжил со својот пробив. Градот Сард се предал без борба, а во градовите во Ајолида и Јонија, меѓу кој бил и [[Ефес]], го пречекале како ослободители. Единствено [[Милет]] и Халикарнас се спротиставиле. По овие освојувања ја поделил војската на два дела, едниот дел на чело со Парменион заминал во Сард каде што требало да презими, а другиот дел тргнал во поход преку Карија, Ликија и Памфилија, освојувајќи ги сите градови и тврдини. Во [[333 п.н.е.]], во Гордион, престолнината на [[Бриги|фригиските]] кралеви (Гордиј и Мида), се собрала целата војска. Тука, според една легенда, Александар го пресекол со меч неразврзливиот гордиев јазол, со што го исполнува пророштвото дека ќе загосподари со [[Азија]]. Во освоените територии најчесто го задржувал постојниот административен систем: сатрапиите – основни административни единици на чело со сатрапи, а најчесто [[Персијци|Персијците]], ја имале цивилната и воената власт, освен во [[Лидија]], каде што бил поставен Македонец. Финансиската власт ја раководеле Македонци, а македонската војска ја контролира освоената територија.
 
Првата битка со ''големиот крал'' (крал на кралевите) [[Дариј III]] се случила [[битка кај Ис|кај Ис]] во [[333 п.н.е.]], каде што Александар со својата војска победил, а Дариј избегал од бојното поле. Во [[Феникија]] ги освоил градовите [[Тир (град)|Тир]] и [[Газа (град)|Газа]]. Во [[Египет]] бил дочекан како ослободител и бил прогласен за [[фараон]]. Во градот [[Мемфис (Египет)|Мемфис]], египетските [[Свештенство|свештеници]] му ја предале двојната круна на египетските фарони. Во 331 п.н.е, на делтата на реката [[Нил]] го основал градот [[Александрија]]. Преку [[Сирија]], навлегол во северна [[Месопотамија]]. Во 331 п.н.е во [[битката кај Гавгамела]] извојувал победа против бројна персиска војска. По победата, се прогласил за крал на Азија и влегол во градот [[Вавилон]], еден од главните центри на [[Персиско царство|Персиското царство]]. Отаму, продолжил кон срцето на Персија и ја освоил [[Суза]], втората престолнина на персиската држава, а набргу во негови раце се нашол и градот Екбатана. Неговата потера на персискиот крал Дариј завршила во Хекантопил, каде што било пронајдено телото на Дариј Кодоман (бил убиен од персисикиот сатрап Бес). По закопувањето на Дариј, со сите кралски почести, Александар како персискимакедонски крал се упатил на север кон Хирканија и Партија, области на југ од [[Касписко Море|Каспиското Море]]. Во периодот помеѓу 330 – 327 п.н.е, Александар престојувал во Бактрија и Согдијана. Во Бактрија во 327 п.н.е, се оженил со иранката Роксана, која подоцна го родила неговиот син Александар. Во походот во [[Индија]], кај реката Хидасп во 326 п.н.е, Александар ја водел својата последната битка против Пор, кралот на Пенџап. По големата победа над овој индиски владетел, ги присоединилземјите од оваа страна на [[Инд]] кон својата империја. На местото на битката кај Хидасп, Александар го основал градот Никаи (Победа), а во близина подигнал уште еден град, наречен Букефала, во чест на неговиот коњ [[Букефал]]. На бреговите на реката Хифаст подигнал дванаесет жртвеници на [[бог]]овите и столб на кој пишувало „Овде застанал Александар“.
 
На врќање од Индија, на брегот на реката Инд, основал нова Александрија, еден од 17-те градови под ова име. На брегот на [[Индиски Океан|Индискиот Океан]], неговата војска се поделила на два дела, едната под команда на Александар се движела по копно, а другата под команда на Неарх, пловела 80 дена. По враќањето од својот индиски поход, Александар планирал нови походи. Тој наредил да се извршат подготовки за поморско патување околу [[Арапски Полуостров|Арапскиот Полуостров]] до [[Картагина]] и до [[остров]]ите на [[Херакле]] (Мелкарт), најстариот теснец меѓу [[Европа]] и [[Африка]] (денес [[Гибралтар]]). Овие планови, пропаднале поради неговата [[смрт]].
 
Александар останува запаметен како еден од најголемите освојувачи во историјата на човештвото и непобедив воин, творец, како најмоќен крал и освојувач на новиотМакедонија. светДенес, натој новатае епохаеден познатаод какопозначајните [[Хеленизам]],симболи на новиотМакедонската нација и на поредокМакедонија.
 
== Детство ==