Википедија

Цариград: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
сНема опис на уредувањето
Нема опис на уредувањето
Ред 9:
=== 306–337 ===
 
Во текот на [[3 век]], Римската империја била опфатена со голема криза. Во тогашни услови, старата престолнина [[Рим]] немала услови да опстојува како таква во такви услови. Императорот [[Диоклецијан]] тоа многу добро го разбрал, и затоа во негово време тој со својата империја раководел од [[Никомидија]] во [[Мала Азија]]. Неговиот наследник, [[Константин I Велики]] бил прв император кој барал простор за изградба на новата престолнина. Според него, таа требало да се изгради на [[Босфор]]от, на местото каде се наоѓал античкиот грчки град [[Византион]]. Ова било местото кое [[Европа]] ја делел од [[Азија]]. Изградбата на новата престолнина започнала во [[324]] година. Лично Константин бил оној кој го направил планот на градските ѕидини. По само шест години, на [[11 мај]] [[330]] година бил официјално основан градот под името КонстантинополЦариград или во превод ''градот на Константин''. Од тогаш, тој исто така бил нарекуван и ''Нов Рим''. Покасно, градот од страна на [[словени|Словените]] бил наречен [[Цариград]].
 
Константин во голема мера го проширил градот и го поделил на 14 реони, започнувајќи со изградба на објекти какви доликувале на една императорска престолнина<ref>A description can be found in the [[Notitia urbis Constantinopolitanae]].</ref>. Сепак, новата престолнина за да наликува на еден нов Рим требало да поминат долги години. Во престолнината немало [[Претор (титула)|претори]], трибуни или [[квестор]]и. Исто така во градот не постоеле никакви административни објекти. Новата програма за изградба на градот била спроведена со голема брзина. Голем број на столбови, порти, статуи биле пренесени од различни делови на империјата во градот. Едни од најголемите римски и грчки архитекти и уметници се преселиле во новиот град.
 
Поради добрата стратегиска и географска положба на градот, КонстантинополЦариград станал огромен град за тоа време, скоро половина милион жители. Тој бил изграден во римски дух и традиција. За разлика од стариот [[Рим]], новиот Рим бил не само римски туку и [[христијанство|христијански]]. Во него биле изградени големи дворци, [[амфитеатар|амфитеатри]], [[аквадукт]]и и христијански храмови.
 
Еден од првите плоштади кои биле изградени од Константин бил [[Августајон]]. Новата сенаторска палата била сместена во една базилика на источниот дел од градот. На јужниот дел била изградена [[Големата палата во Константинопол|императорската палата]], со [[Чалке (Константинопол)|величенствена порта]] на влезот а веднаш до неа се наоѓала [[Палата Дафне|палатата Дафне]]. Во близина на овој комплекс се наоѓал [[Цариградски хиподром|хиподромот]] кој имал капацитет за околу 100.000 гледачи. Други градби од тоа време биле бањата [[Зевксипиј (Константинопол)|Зевксипиј]] и [[Милион (Константинопол)|споменикот Милион]]
Ред 19:
Од плоштадот [[Августајон]] водела една голема улица која се викала [[Месе (Константинопол)|Месе]]. Овој комплекс се наоѓал на првиот рид од градот. По спуштањето кон Вториот рид од градот, патот водел кон [[Форум на Константин|Форумот на Константин]], каде се наоѓала Втората сенаторска палата и висок [[столб на Константин]]. Од таму се доаѓало до Седмиот рид на градот, преку [[Златна порта (Константинопол)|Златната порта]].
 
Во текот н [[5 век]], КонстантинополЦариград бил ограден од уште еден ѕид и се претворил во еден од најдобрите заштитни градови во тоа време. Епископот на Новиот Рим многу бргу го превзел врвното место во црковната организација, основајќи ја [[Цариградска Патријаршија|Вселенската патријаршија]].
 
Во [[Среден век|Средниот век]], градот бил нарекуван и Втор Рим. [[Византија]] никогаш не се помирила со улогата како втора нација под папа|папата во империјата. Ова довело и до [[Голема шизма|Големата шизма]] од 1054 гофина, кога Халкедонското [[христијанство]] било поделено на [[католицизам]] и [[православие]].
Ред 27:
Првиот познат управител на градот бил Хоноратиј, кој ја презел функцијата на [[11 декември]] [[359]] година и на таа функција се задржал до [[361]] година. Императорот [[Валенс]] ја изградил палатата [[Хебдомон]] на брегот од [[Мраморно Море]], во близина на Златната порта на градот. Ситен императори биле крунисувани во оваа палата. [[Теодосиј I]] го основал [[Студиски манастир|Студискиот манастир]], бил изграден столб на Форумот и бил реновиран храмот на Афродита, кој објект бил претворен во куќа за преторот. Во времето на [[Аркадиј]] бил изграден нов форум, кој денеска е познат како [[форум на Аркадиј]].
 
Важноста на КонстантинополЦариград постепено започнала да се зголемува во империјата. По [[Битка кај Адријанопол (378)|битката кај Адријанопол]] во 378 година, римската војска доживеала голем пораз од Визиготите. Преку оваа битка императорот започнал да размислува за изградба на нови ѕидини. Така во времето на [[Теодосиј II]] во [[413]] година ѕидините биле изградени. Во тоа време бил основан и [[Цариградски универзитет|Цариградскиот универзитет]].
Во следните години започнало уништувањето на Западната Римска империја. Нејзините императори се повлекле во Равена, а КонстантинополЦариград по падот на Рим станал најголем град во империјата и светот. Големите богатства од источните земји и западна Азија биле донесени во градот.
 
=== 527–565 ===
Ред 43:
 
[[Податотека:ConquestOfConstantinopleByTheCrusadersIn1204.jpg|thumb|300px|Освојување на градот од страна на крстоносците]]
Во почетокот на [[13 век]], односно во [[1204]] година, КонстантинополЦариград бил завладеан од страна на крстоносците во т.н. [[Четврта крстоносна војна]]. Самиот поход бил насочен наместо кон [[ислам]]скиот свет на [[Блиски исток|Блискиот исток]], туку кон КонстантинополЦариград. Како една од приќините за напаѓање на градот од страна на крстоносците била нивната финансиска зависност од [[Венеција]], чии флоти требало да бидат транспортирани до бреговите на [[Света Земја|Светат земја]]. Поради недостаток на финансиски средства, крстоносците биле принудени од страна на [[Енрико Дандоло]] за напад кон градот, претходно зазимајќи го [[Задар]].
 
По преземањето на градот, бил ставен на еден начин крај на [[Византија]]. Од нејзините територии биле создадени три империи: [[Никејска империја]], [[Трапезундска империја]] и [[Епирско деспотство]]. Во времето на [[Латинска империја|Латинската империја]], КонстантинополЦариград бил изложен на постојано ограбување од страна на крстоносците. Голем број на реликви, мошти на светци и предмети од религиозно значење биле пренесени на запад во [[Европа]].
 
Долго време, градот постоел само како град-држава, кој бил опколен од Османлиската империја.
Ред 52:
{{главна|Падот на Константинопол (1453)}}
 
Војската која го бранела КонстантинополЦариград била мала. Имала околу 7000 луѓе под оружје од кои околу 2000 биле странци. Во моментот кога опсадата започнала, заедно со бегалците од околината, популацијата изнесувала околу 50.000 луѓе<ref name="popu3">D. Nicolle, ''Constantinople 1453: The end of Byzantium'', 32</ref>. Градот бил утврден со веројатно најсилните ѕидини кои било кога биле направени во историјата (5,5 km на копно; 7 km ѕидини од страната на Златниот рог и 7,5 km од страната на Мраморното море). Во времето на владеењето на [[Јован VIII Палеолог]] ѕидините биле поправени и се наоѓале во задоволително добра состојба. Ова им давало на надеж на бранителите на градот дека ќе можат да издржат додека пристигне помошта од Запад.<ref>Nicolle 2000, p.&nbsp;39</ref>. Исто така, бранителите биле и добро опремени. Тие поседувале флота од 26 брода (5 од Џенова, 5 од Венеција, 3 од Крит кој во тоа време и припаѓал на [[Венеција]], 1 од [[Анкона]], 1 од [[Арагон]], 1 од [[Франција]] и уште десетина византиски бродови.<ref>Sir S. Runciman, ''The Fall of Constantinople 1453, Cambridge University Press, 1965''</ref>
[[Податотека:Siege of Constantinople.jpg|thumb|300px|Опсадата на градот од страна на османлиите]]
Се проценува дека османлиите имале околу 80.000 војници од кои околу 5000 [[јаничари]]. Српскиот вазал [[Ѓураѓ Бранковиќ]] обезбедил 1500 коњаници како дел од своите обврски кон султанот. Други извори од современици на настанот сметаат дека надмоќта на султанот во оваа битка била многу поголема и неговите трупи ги проценуваат, во зависност од изворот, помеѓу 160.000 и 300.000 војници.<ref name=Barbaro>Nicolò Barbaro, ''Giornale dell'Assedio di Costantinopoli'', 1453. Копија од делото е зачувана во [[Biblioteca Marciana]] во Венеција. Дел од англискиот превод (направен во 1969 год.) е достапен на [http://www.deremilitari.org/resources/sources/constantinople3.htm here].</ref><ref name=Sphrantzes>''Chronicles'' of George Sphrantzes; Greek text is reported in A. Mai, ''Classicorum auctorum e Vaticanis codicibus editorum'', tome IX, Romae 1837, pp 1-100</ref><ref name=Isidoro>''Epistola reverendissimi patris domini Isidori cardinalis Ruteni scripta ad reverendissimum dominum Bisarionem episcopum Tusculanum ac cardinalem Nicenum Bononiaeque legatum'' (letter of Cardinal Isidore to Cardinal [[Johannes Bessarion]]), dated 6 14 јули,53</ref> Флотата на султатнот се проценува дека имала помеѓу 100 и 450 бродови.
Ред 67:
 
== Најпознати градби ==
[[Податотека:Aya sofya.jpg|thumb|300px|[[Црква „Света Софија“ Истанбул|Најпознатата градба]] во КонстантинополЦариград]]
{| border="0"
|-
Ред 75:
* [[Форум на Константин]]
* [[Колона на Константин]]
* [[Големата палата во Константинопол|Големата палата во Цариград]]
* [[Дворец Букелеон]]
* [[Цариградски хиподром]]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Цариград“