|
| coronation = [[2 август]] [[1887]]
| othertitles =
| full name = Фердинанд Максимилиан Карл Леополд Мари СакскобургготскиСакскобурготски
| predecessor = [[Александар I Батенберг]]
| successor = [[Борис ІІІ]]
'''Фердинанд Сакс-Кобург-Готски''', ([[германски јазик|германски]]: ''Ferdinand Maximilian Karl Leopold Maria von Saxe-Coburg und Gotha'', роден на [[26 февруари]] [[1861]] г. во [[Виена]] - починал на [[10 септември]] [[1948]] г. во [[Кобург]]) бил [[кнез]] во периодот од [[1887]] г. до [[1908]] г. и [[цар]] на [[Бугарија]] во периодот од [[1908]] г. до [[1918]] г.
Тој бил син на принцот Август СакскобургготскиСакскобурготски и на принцезата Клементина Бурбонско-Орлеанска, ќерка на последниот француски крал [[Луј-Филип]]. По падот на [[Стефан Стамболов]] и [[Мелничко востание|Мелничкото востание]], кнезот Фердинанд бил признаен за законит владетел. На [[14 февруари]] [[1896]] г. во [[Софија]] бил миропомазан бугарскиот престолонаследник, а потоа уследило признавање на Фердинанд од [[Русија]] и западноевропските држави. На [[22 септември]] [[1908]] г., во црквата "Свети Четириесет маченици" се одржала грандиозна верска свеченост на која била прогласена независноста на Бугарија, а Фердинанд I бил прогласен за „цар на Бугарите“, со што била возбновена титулата од [[Прво Бугарско царство|Првото]] и [[Второ Бугарско царство|Второто бугарско царство]]. На крајот од [[Првата светска војна]], Фердинанд знаел каков ќе биде односот на сојузничките сили и ги надитрил сите за да не им овозможи да биде срамно соборен. На [[3 октомври]] [[1918]] г.,Фердинанд I абдицирал во корист на својот најстар син [[Борис III|Борис]]. Остатокот од животот го поминал во прогонство, живеејќи во градот [[Кобург]] во [[Германија]]. Патувал и низ [[Јужна Америка]] и источна [[Африка]], а се обидувал и да се врати во Бугарија, но неговиот син, Борис, тоа никогаш не му го дозволил.
Остатокот од животот го поминал во прогонство, живеејќи во градот [[Кобург]] во [[Германија]]. Патувал и низ [[Јужна Америка]] и источна [[Африка]], а се обидувал и да се врати во Бугарија, но неговиот син, Борис, тоа никогаш не му го дозволил.
== Потекло и рани години==
Таму го посетувал училишето за кадети, а по завршувањето станал [[полковник]] во вториот [[полк]] при австриските хусари, при што чинот го задржал сè до неговиот избор за кнез на [[Бугарија]].
Заедно со својот брат Август, во [[1879]] г., отпатувал во [[Бразил]]. Резултатите од нивните ботанички набљудувања биле издадени во [[Виена]] под насловот ''Itinera Principum S. Coburgi'' ([[1883]]-[[1888]]).
==Владетел на Бугарија ==
Во [[август]] [[1886]] г. во [[Софија]] бил извршен државен удар од страна на проруските офицери и [[Александар I Батенберг]] бил принуден да ја напушти [[Бугарија]].
Меѓутоа, бугарските националисти, на чело со [[Стефан Стамболов]], извршиле контраудар и го вратиле [[Александар I Батенберг|Батенберг]], но под притисок на рускиот цар [[Александар III од Русија|Александар III]], во [[септември]] [[1886]] г. бугарскиот кнез бил принуден да абдицира.
[[Податотека:National Assembly of Bulgaria Sofia TB.jpg|мини|лево|350п|Народно собрание на Бугарија]]
ТојПо се држелзаминувањето на растојание од [[ РускаАлександар ИмперијаI Батенберг| РусијаБатенберг]] , а кога восо [[ СофијаБугарија]] пристигналвладеел претставникот на рускиот цар,[[Стефан Стамболов ]] гово вратилулога назадна сокако штонамесник. билеТој прекинатисе дипломатскитедржел односина <refрастојание name="Guyод G"><small>''Guy[[Руска Gauthier,Империја|Русија]] Les Aigles at les Lions, Histoire des monarchies balkaniques, Éditions France-Empire, 1996''</small></ref>и Таквитетаквите [[руско-бугарски односи]] влијаеле во изборот на новиот бугарки кнез. Стамболов формирал една комисија која требало во [[Европа]] да го избере новиот владетел, но европските принцови учтиво ја одбиле понудата, затоа што се плашеле од судбината на [[Александар I Батенберг|Батенберг]] .<ref name="Guy G" /> . Меѓутоа , принцезата Клементина од Сакс-Кобург-Готе, една од ќерките на францускиот кралот Луј Филип I и кралицата Марија Амелије, стапила во контакт со бугарската парламентарна комисија. Таа сакала нејзиниот син Фердинанд да стане [[монарх]] и семејството да добие престиж. По договорот меѓу двете страни дошло до гласање во бугарскиот парламент и на [[7 јули]] [[1887]] г., Фердинанд бил избран за кнез на [[Бугарија]].▼По заминувањето на [[Александар I Батенберг|Батенберг]] во форма на намесник со [[Бугарија]] владеел [[Стефан Стамболов]].
▲Тој се држел на растојание од [[Руска Империја|Русија]], а кога во [[Софија]] пристигнал претставникот на рускиот цар, Стамболов го вратил назад со што биле прекинати дипломатските односи <ref name="Guy G"><small>''Guy Gauthier, Les Aigles at les Lions, Histoire des monarchies balkaniques, Éditions France-Empire, 1996''</small></ref> Таквите [[руско-бугарски односи]] влијаеле во изборот на новиот бугарки кнез. Стамболов формирал една комисија која требало во [[Европа]] да го избере новиот владетел, но европските принцови учтиво ја одбиле понудата, затоа што се плашеле од судбината на [[Александар I Батенберг|Батенберг]] <ref name="Guy G" />. Меѓутоа принцезата Клементина од Сакс-Кобург-Готе, една од ќерките на францускиот кралот Луј Филип I и кралицата Марија Амелије, стапила во контакт со бугарската парламентарна комисија.
Таа сакала нејзиниот син Фердинанд да стане [[монарх]] и семејството да добие престиж. По договорот меѓу двете страни дошло до гласање во бугарскиот парламент и на [[7 јули]] [[1887]] г., Фердинанд бил избран за кнез на [[Бугарија]].
=== 1887-1894 ===
[[Податотека:Clementinesaxe.jpg|мини|лево|100п|Клементина Бурбон-Орлеанска]][[Податотека:Maria Louise of Bourbon-Parma Princess of Bulgaria.jpg|мини|десно|100п|Марија - Лујза]]
Овој период е карактеристичен по тоа што фактички со државата владеел Стамболов. Имено, а самиот Фердинанд бил под влијание на неговата мајка која дејствувала за зацврстување на новата династија. Фердинанд го оставил [[Стефан Стамболов]] да владее самостојно и да го има главниот збор во сите клучни прашања, а истовремено, бил под влијание на својата мајка принцезата Клементина, која се стремела да го зацврсти бугарскиот трон за својот син .<ref name="Guy G" /> Таа успеала да влијае врз бугарските поданици, бргу да го прифатат новиот владетел, заземајќи пробугарски ставови, а самата таа била особено популарна во [[Бугарија]]. Влијанието на Клементина се гледа и во изборот на идната жена на новиот бугарски владетел. Таа се одлучила за принцезата [[Марија Лујза (Бугарија)|Марија Лујза]] од [[Бурбони|Бурбон]] и [[Парма]]. Оваа принцеза била избрана за идна сопруга на Фердинанд со цел да се искористи нејзиниот престиж како потомок на францускиот крал [[Шарл X]].<ref name="Guy G" />
Бракот бил склучен во [[1893]] г., а од него се родиле [[Борис ІІІ|Борис]], [[Кирил Преславски|Кирил]], Евдокија и Надежда. За да се спечалат симпатиите на [[Бугари]]те, Фердинанд се решил својот најстар син Борис да биде крстен во [[Православие| православнаправославната вера]]. На тоа се спротиставиле Марији Лујза и [[папа]]та, меѓутоа пресудна улога имала принцезата Клементина. Борис бил покрстен во православна вера и покрај забраната на [[папа]]та и екскомуницирањето на Фердинанд .<ref name="Guy G" /> .▼Таа успеала да влијае врз бугарските поданици, бргу да го прифатат новиот владетел, заземајќи пробугарски ставови, а самата таа била особено популарна во [[Бугарија]]. Влијанието на Клементина се гледа и во изборот на идната жена на новиот бугарски владетел. Таа се одлучила за принцезата [[Марија Лујза (Бугарија)|Марија Лујза]] од [[Бурбони|Бурбон]] и [[Парма]]. Оваа принцеза била избрана за идна сопруга на Фердинанд со цел да се искористи нејзиниот престиж како потомок на францускиот крал [[Шарл X]] <ref name="Guy G" />.
▲Бракот бил склучен во [[1893]] г., а од него се родиле [[Борис ІІІ|Борис]], [[Кирил Преславски|Кирил]], Евдокија и Надежда. За да се спечалат симпатиите на [[Бугари]]те, се решил својот најстар син Борис да биде крстен во [[Православие|православна вера]]. На тоа се спротиставиле Марији Лујза и [[папа]]та, меѓутоа пресудна улога имала принцезата Клементина. Борис бил покрстен во православна вера и покрај забраната на [[папа]]та и екскомуницирањето на Фердинанд <ref name="Guy G" />.
=== Падот на Стамболов ===
Фердинанд со текот на годините сè повеќе ја зацврстувал својата власт и сè помалку ја поднесувал надмоќноста на Стамболов. Тој пак од своја страна сè повеќе владеел автократски и својата власт ја потпирал врз полицијата и судовите, но сето тоа довело да дојде до незадоволство меѓу бугарските политички кругови. Биле организирани неколку завери против Стамболов, но сите биле откриени и неутрализирани навремено.
[[Податотека:TzarLiberatorMonument-Sofia-3.jpg|лево|мини|300п|Царот ослободител]][[Податотека:StefanStambolov--bulgariaherpeopl00monr.png|мини|десно|100п|[[Стефан Стамболов]]]]
Опозицијата, од своја страна презела потег, побарала средба со кнезот и му укажала дека тој не треба својата судбина исклучиво да ја поврзува со [[Стефан Стамболов]]. Фердинанд го прифатил укажувањето и започнал да дејствува против тогашниот шеф на државата. Таквата ситуација кај кнезот било зацврстена и под влијание на руската дипломатија .<ref name="Guy G" />. Имено, иако Фердинанд бил избран од страна на бугарскиот парламент за кнез, сепак тој меѓународно не бил признат од ниедна голема сила, вклучувајќи ја и [[Русија]], која претставувала голема пречка.
Една од главните пречки бил [[Стефан Стамболов]] и додека тој се наоѓал на чело во [[Софија]], [[Бугарија]] била меѓународно изолирана, а таквата изолираност Стамболов ја компезирал со туркофилска политика. Во [[мај]] [[1894]] г., Фердинанд му ја одзел власта и ја доверил на конзервативната влада во која влегол и русофилот Цанков, кој ја организирал заверата против [[Александар I Батенберг|Батенберг]]. По отстарнувањето од власт, Стамболов ги изгубил сите привилегии, а останал и без заштита од своите непријатели. Кнезот не презел ништо за да го заштити својот поранешен прв човек <ref name="Guy G" />.
ПодЕдна од главните пречки бил [[Стефан Стамболов]] и додека тој се наоѓал на чело во [[Софија]], [[Бугарија]] била меѓународно изолирана, а таквата изолираност Стамболов ја компезирал со туркофилска политика. Во [[мај]] [[1894]] г., Фердинанд му ја одзел власта на Стамболов и ја доверил на конзервативната влада во која влегол и русофилот Цанков, кој ја организирал заверата против [[Александар I Батенберг|Батенберг]]. По отстранувањето од власта, Стамболов ги изгубил сите привилегии, а останал и без заштита од своите непријатели. Кнезот не презел ништо за да го заштити својот поранешен прв човек.<ref name="Guy G" /> Оттука, под неразјаснети околности, на [[15 јули]] [[1895]] г., Стамболов бил смртно ранет во [[Софија]]. Нема дирекни докази кои го поврзуваат Фердинанд со убиството на поранешниот прв министер, меѓутоа постојат сомнежи дека тој ебил еден од нарачателите на атентатот. Падот и смртта на Стамболов довеле до затоплување на [[руско-бугарски односи|руско-бугарските односи]]. Новиот руски цар [[Николај II (Русија)|Николај II]] бил подготвен да го признае Фердинанд за законски владетел на [[Бугарија]], а кнезот пак, од своја страна, го поканил царот да биде кум на бугарскиот престолонаследник [[Борис ІІІ|Борис]].
Кога руската делегација пристигнала во [[Софија]], Фердинанд свечено пред плоштадот на парламентот ја открил статуата на рускиот цар [[Александар II (Русија)|Александар II ]] - ''Царот ослободител'', коњот, намерно или не, со задниот дел бил свртен кон француската амбасада <ref><small>''Алберт Лондр, Комитаџии, ТерозризмотТероризмот на Балканот, Култура, 1992.''</small></ref>, а руско-бугарските односи влегле во нова фаза:
{{Цитатник|''Бугарија повторно станала главна фигура на руската стратегија при балканската шаховска табла'' <ref name="Guy G" />}}
=== Признавање за законски владетел на Бугарија ===
По падот на [[Стефан Стамболов]] и [[Мелничко востание|Мелничкото востание]], кнезот Фердинанд бил признат за законски владетел. На [[14 февруари]] [[1896]] г. во [[Софија]] бил миропомазан бугарскиот престолонаследник, а потоа следувало признавање на Фердинанд од [[Русија]] и [[Западна Европа|западноевропските држави]]. На [[13 март]] во [[Софија]] пристигнале два [[Султан|султананови]] фермани. Со едниот, Фердинанд бил признат за кнез на Бугарија, а со другиот за главен гувернатор на [[Источна Румелија]], бидејќи формално - правно [[Бугарија]] сеуштесè уште не била независна држава, а кнезот бил [[вазалство|вазал]] на [[Османлиска империја|Османлиската империја]].
=== Фердинанд Лисицата (Фокси Ферди) ===
| 