Википедија

Херцшпрунг-Раселов дијаграм: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
с Бот Менува: cs:Hertzsprungův-Russellův diagram
сНема опис на уредувањето
Ред 1:
{{Херцшпрунг-Раселов дијаграм}}
'''Херцшпрунг-Раселовиот''' дијаграм ја покажува врската меѓу [[апсолутна магнитудаѕвездена величина|апсолутната магнитудавеличина]], [[луминисценција|луминисцентностасјајност]]а, класификацијата и [[ефективна температура|ефективната температура]] на ѕвездите. Дијаграмот бил создаден околу 1910<ref>За точна година се смета и 1913, но најчесто се зема предвид 1910. http://sk.pandapedia.com/wiki/Hertzsprungov-Russellov_diagram </ref> година од страна на [[Ејнар Херцшпрунг]] и [[Хенри Норис Расел]], по кои го добил и своето име. Овој дијаграм претставувал голем чекор напред во разбирањето на [[ѕвездена еволуција|ѕвездената еволуција]].
 
Дијаграмот овозможува (можеби не секогаш точно) да се пронајде апсолутната големина по ѕвездената класа. Особено за ѕвездените класи од О-F. За подоцнежните класи се јавува потребата да се направи избор меѓу џиновите и џуџињата. И покрај тоа, определувањето на разликите на интензивноста на некои линии дозволуваат уверено да се направи тој избор.<ref>„Информатор за љубителите на астрономијата“, четврто идание, 1971, стр.131-132, Едиториал УРСС (ISBN 5-8360-0303-3)</ref>
Ред 9:
Има неколку форми на Херцшпрунг-Раселовиот дијаграм и номенклатурата не е многу добро дефинирана.
Оригиналниот дијаграм ја изложува [[спектрална класификација|спектралната класификација]] на ѕвездите на хоризонталната оска, а [[апсолутната магнитуда]] на вертикалната оска. Првата големина (т.н.спектрален вид) е тешко јасно да се детерминира и поради тоа често е преместена си [[B-V боја|B-V индексот на бои]] на ѕвездите. Овој вид на дијаграм е наречен Херцшпрунг-Раселов дијаграм, или обоено-магнитуден дијаграм и често се користи од страна на истражувачите. И покрај тоа обоено-магнитудниот дијаграм се користи во некои случаи да се опише дејството со вертикалнта оска, со влијание на [[привидна магнитуда|привидната]], отколку апсолутната магнитуда.
Друга форма на дијаграмот дејствува на [[ефективна температура|ефективната температура]] на ѕвездата на една оска и [[луминисцентностсјајност]]а на ѕвездата на другата оска. Ова е тоа што теоретичарите го пресметуваат со помош на компјутерски модели, кои ја опишуваат [[ѕвездена еволуција|еволуцијата на ѕвездите]]. Овој дијаграм би требало да се вика ''температурно-луминисцентенсјајносен дијаграм'', но овој термин многу ретко се користи, бидејќи терминот ''Херцшпрунг-Раселов дијаграм'' се смета за посоодветен во екојдневната употреба. Поради негои забуни во поглед на номенклатурата, астрофизичарите прават голема разлика меѓу овие видови на дијаграми.
 
Причината за овие разликувања е дека точната трансформација од едниот до другиот не е безначајна и зависи од ѕвездено-атмосферскиот модел којшто е користен и неговите параметри (како [[металичност]] и [[притисок]], одвоени од температура и луминисцентностсјајност). Исто така, потребно е да се знае растојанието до откриените објекти и [[меѓуѕвездено поцрвенување|меѓуѕвезденото поцрвенување]]. Емпириските трансформации меѓу различни индекси на бои и [[ефективна температура|ефективни температури]] се достапшни во литературата (Секигучи 2000, Casagrande 2006).
 
Херцшпрунг-Раселовиот дијаграм може да се користи и при дефинирањето на различните видови на ѕвезди до еднаквоста на [[ѕвездена еволуција|ѕвездената еволуција]] со примена на компјутерски модели, со онаа од истражувањата на истите ѕвезди. Тогаш е потребно, тоа да се замени, или пресметаните големини со откриенити или обратно, откриените големини со пресметаните, така воведувајќи ја нерешителноста.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Херцшпрунг-Раселов_дијаграм“