Софи Ериксдатер
Софија од Данска (дански : Sofie Eriksdatter и шведски : Sofia Eriksdotter ; 1241–1286) била кралица на Шведска како сопруга на кралот Валдемар.
Заднина
уредиСофија била најстарата ќерка на Ерик IV од Данска и Јута од Саксонија. Таа немала браќа, туку три сестри, Ингеборг, Агнес и Јута. Нејзиниот татко бил убиен во 1250 година кога таа и нејзините сестри биле деца. Бидејќи не оставил син, тој бил наследен од неговиот брат Авел, а потоа во 1252 година од неговиот втор брат Кристофер I.
Брак
уредиБракот помеѓу Софија од Данска и шведскиот крал Валдемар бил договорен како дел од политиката на мирољубива дипломатија меѓу Данска и Шведска која ја фаворизирала Биргер Јарл, таткото на Валдемар и де факто шведскиот регент.[1] Во 1254 година, Биргер Јарл дејствувал како посредник меѓу Кристофер I и кралот Хокон од Норвешка, и кога на Кристофер I му била потребна поддршка против надбискупот Јакоб Ерландсен од Лунд, бил склучен сојуз помеѓу Кристофер I, кралот Хокон од Норвешка и Биргер Јарл во 1258 година. Во врска со ова, Кристофер I ја свршил својата внука Софија со синот на Биргер, Валдемар од Шведска, а неговата внука Ингеборг со синот на Хокон Магнус VI од Норвешка .[1] Неопходно било ослободување од папата за да се дозволи брак во рамките на степенот на афинитет, што го доделил Александар IV на 1 март 1259 година со мотивација дека Швеѓаните и Данците преку овој брак ќе бидат поспособни да се борат против нивните соседни пагани.[1] Во Ерикскроникан се вели дека кога ја известиле за договорениот брак, таа ја напуштила собата, влегла во својата одаја и ја замолила Дева Марија: „Дајте ми среќа со него и нему со мене“.[2]
Кралицата
уредиСпоред Ерикскроникан, венчавката помеѓу Софија и Валдемар се одржала во 1260 година во Имнинге (најверојатно Онинге во Одешег), и била опишана како голем настан со турнири, танци, игри и поезија. На Софија и биле дадени приходите од Малме и Трелеборг, како и богатство во злато и сребро како мираз.[1] Сепак, нејзината позиција на свадбата веќе била нешто помалку среќна отколку кога била објавена свршувачката. Самиот нејзиниот свекор Биргер Јарл се оженил со вдовицата на нејзиниот вујко Авел, данската кралица Матилда од Холштајн, а на Софија и била дадена вдовицата на нејзиниот вујко Авел, посочена како убиец на нејзиниот татко, како нејзина свекрва.[1] Во времето на нејзината венчавка, нејзиниот вујко Кристофер I бил наследен од Ерик V од Данска под регентството на Маргарет Самбирија, која одбила да го признае правото на Софија на наследството по нејзиниот татко до 1263 година.[1]
Софија била опишана во хрониките како политички заинтересирана, горда убавица со остар јазик и интерес за шах .[2] Не се познати многу детали за неа, но нејзиниот печат како кралица е зачуван, како и имињата на две нејзини дами во чекање: Маргарета Рагнилдсдотер и Ингрид.[1]
Во 1266 година, нејзиниот сопруг конечно станал крал де факто по смртта на неговиот татко Биргер Јарл, а свекрвата ја напуштила Шведска. Во конфликтот меѓу кралот Валдемар и неговите браќа, кралицата Софија застанала на страната на кралот и, наводно, исто така го влошила конфликтот со навреда на нејзините девери: таа славно го нарекла војводата Магнус Биргерсон „ket-laböther“ („Магнус котлар“) и војводата Ерик Биргерсон „Erik alls intet“ („Навистина-ништо-Ерик“).[1]
Додека самата Софија и нејзината сестра Ингеборг биле во брак со кралеви, нивните сестри Агнес и Јута биле принудени да станат калуѓерки од данскиот регент, за да избегнат поголем дел од огромното богатство на сестрите да ја напушти Данска. Во 1271 година, Агнес и Јута избегале од манастирот во Роскилде и побегнале кај нивната сестра кралица Софија во Шведска.[1] Тие биле љубезно пречекани на шведскиот кралски двор, но Јута и Валдемар направиле скандал со тоа што се дружеле.[1] Тоа може да резултирало со дете во 1273 година.[2] Скандалот - не само прељубата, туку и инцестот, бидејќи црквата ја сметала снаата за вистинска сестра - наводно довел до тоа Валдемар да мора да оди на аџилак во Рим за да побара простување од папата.[1] Дали тој навистина го извршил аџилакот е неизвесно.[1] Според хрониките, кралицата Софија коментирала: „Никогаш нема да закрепнам од оваа тага. Проклет нека е денот кога сестра ми го виде кралството Шведска.“ [2]
Во 1274 година, отворена граѓанска војна избувнала во Шведска кога браќата на кралот, војводите Магнус и Ерик, го предизвикале за престолот.[1] По битката кај Хова во јуни 1275 година, војводата Магнус се прогласил себеси за крал на Шведска. Веста славно стигнала до кралицата додека таа играла шах.[2] Кралот Валдемар ги искористил врските на Софија и се здружил со кралот на Данска и Норвешка против Магнус, но без успех. Потоа се обидел да се здружи со Бранденбург и принцовите од Северна Германија со договор за брак помеѓу неговата ќерка Ингеборг и Герхард II од Холштајн и со заложување на Готланд во Бранденбург.[1] Софија застанала на страната на Валдемар за време на конфликтот: на 8 септември 1277 година, таа како и Валдемар го потпишале писмото за заложување на островот Готланд на Банденбург во Копенхаген.[1]
Подоцнежниот живот
уредиВо 1278 година, Валдемар конечно прифатил трајно да абдицира во корист на неговиот брат Магнус и ја зел титулата quondam rex (поранешен крал) и му биле дадени некои земји во Вестерјетланд и Естерјетланд. Валдемар се населил во Данска во 1280 година, додека Софија останала во Шведска.[1] Од овој момент, тие живееле одвоени животи.[1]
Кралицата Софија се нарекувала себеси како regina quondam (поранешна кралица) и сениор регина (постара кралица).[1] Таа е спомната во неколку деловни документи, како на пример кога приходот од риболовот на лосос во Норшепинг го донирала на опатијата Скенинге во 1283 година. Следната година, данскиот суд во Ниборг конечно го решил прашањето за наследството на неа и нејзините сестри и им дал пристап до сите земји што ги наследил нивниот татко во Данска. Отприлика во исто време, кралот Магнус го прогласил неговиот брат Валдемар за неспособен да управува со својот бизнис (на крајот го затворил Валдемар во 1288 година). Не е јасно како и дали тоа влијаело на Софија, но Магнус навистина го презел управувањето со имотите на Валдемар и старателството на ќерката на Софија, чии бракови ги договорил.[1]
Софија починала во 1286 година. Еден извор тврди дека била погребана во опатијата Врета, а друг во опатија Рингстед во Данска. Нејзиниот сопруг бил затворен во 1288 година и живеел отворено со љубовниците во неговиот удобен затвор до неговата смрт во 1302 година.
Наследници
уредиСофија имала шест деца:
- Ингеборг (1263–1292), грофица на Холштајн, мажена за Герхард II, гроф од Холштајн-Плен
- Ерик (1272–1330), риксрад, дански претендент на престолот во 1328–29 година.
- Марина, се омажила во 1285 година за Рудолф, грофот од Диехолц
- Ричеза (р.н. 1292), кралица на Полска, омажена во 1285 година за Пшемишл II од Полска
- Катерина (д. 1283)
- Маргарет (р. по 1288), калуѓерка во опатија Скенинге од 1288 година.
Наводи
уреди- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 Sophia, urn:sbl:6154, Svenskt biografiskt lexikon (art av Dick Harrison), hämtad 2016-09-06.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Christer Öhman (Swedish): Helgon, bönder och krigare. Berättelser ur den svenska historien (Saints, farmers and warriors. Stories from the history of Sweden)
Наводи
уреди- Кристер Охман (шведски): Helgon, bönder och krigare. Berättelser ur den svenska historien [Светци, земјоделци и воини. Приказни од историјата на Шведска]
Дополнително читање
уреди- Sophia of Denmark at Svenskt kvinnobiografiskt lexikon