Сокотра

Сокотра (арапски: سقطرى Suquṭra) е мал архипелаг составен од четири острови во Индискиот Океан. Најголемиот остров, исто така наречен Сокотра, зафаќа 95% од површината на архипелагот. Се наоѓа на околу 240 километри (150 mi) источно од Рогот на Африка и 380 километри (240 mi) јужно од Арапскиот Полуостров. Островот е многу изолиран и преку процесот на видообразба една третина од растителниот живот на него не се наоѓа на ниедно друго место на планетата. Многупати е опишуван како највонземјанското место на Земјата.

Сокотра

Познат и како سُقُطْرَى Suquṭra
Сателитски поглед на Сокотра
Географија
Место	Индиски Океан
Координати	12°30′36″N 53°55′12″E
Архипелаг	Острови на Сокотра
Вкупно острови	4
Поголеми острови	Сокотра, Абд ел-Кури, Самха, Дарса
Управување
Јемен
Гувернат Hadhramaut
Области на Јемен	Хадибу (на исток) Qulansiyah wa 'Abd-al-Kūrī (на запад)
Најголема населба	Хадибу (pop. 8,545)
Демографија
Население	42,842 (2004 census)
Етнички групи	претежно Арапи; но и Афро-Арапи, Јужно Азијци, Сомалијци и Европејци

Архипелаг Сокотра

светско наследство на УНЕСКО
Ендемско дрво дрво Dracaena cinnabari
Критериум	Природен: x
Навод	1263
Запис	2008 (XXXII заседание)

Сокотра припаѓа на Република Јемен. Долго време била дел од ‘Adan Governorate, но од 2004 година му припаднала на Hadhramaut Governorate, кој е многу поблиску до островот отколку што е 'Adan (иако најблискиот гувернат до островот е Ал Mahrah).

Првично на Сокотра актуелна била обработката на Oldoway (или Oldowan). Oldoway биле наречени камените орудија пронајдени во околината на Hadibo од страна на VA Zhukov, член на Russian Complex Expedition во 2008 година.

Сокотра се појавува како Dioskouridou (The Island of Dioskourides) во Periplus of Erythraean Sea (книга од анонимен грчки автор од првата половина на I век н.е. за трговските пловидби во тоа време). GWB Huntingford во записите од неговиот превод на Periplus забележува дека името Сокотра нема грчко потекло туку потекнува од индо-ариевскиот јазик Sanskrit, dvipa sukhadhara ("остров на блаженство"). Неодамна пронајдените текстови на неколку јазици заедно со една дрвена плоча во Palmyrene што датира од 3 век н.е. укажуваат на тоа дека луѓето кои ја користеле Сокотра како трговска база во антиката биле од различно потекло.

Локалната традиција вели дека тогашните жители ја примиле христијанската вера од апостол Тома во 1052 г. од н.е. Во 10 век арапскиот географ Abu Muhammad al-Hasan al-Hamdani изјавил дека во негово време повеќето жители биле христијани. Сокотра е исто така спомната и во „Патувањата на Марко Поло”, каде пишува дека граѓаните се крстени христијани и имаат ,архиепископ' , а за тој, архиепископот, понатаму во книгата е објаснато дека немал никаква врска со римскиот Папа, туку е подреден на архиепископ што живее во Багдад ". Тие биле Nestorians но исто така практикувале древни ритуали и магии и покрај предупредувањата од нивниот архиепископ.

Во 1507 година една флота под команда на Tristão da Cuhna и Afonso де Albuquerque ги истоварила своите окупаторски трупи на територијата на тогашниот главен град на Suq. Нивната цел била португалската војничка база да ја запре арапската трговија од Црвеното Море до Индискиот Океан, и да ги ослободат претпоставените пријателски христијани од исламската власт. Тогаш тие почнале да утврдуваат град на ова место. Меѓутоа по некое време сфатиле дека не се така ентузијастички прифатени како што очекувале, па четири години подоцна го напуштиле островот. На островот исто така се истовариле и сомалиски морнари.

Островите биле под контрола на Mahra sultans во 1511 година. Подоцна, во јануари 1876 година, тие биле ставени под британски протекторат заедно со дел од the Mahra State на Qishn и Сокотра, што за британците претставувало важен стратешки чекор нанапред. Бродот Aden на P & O потонал по бродолом што го доживеал на гребен во близината на Сокотра во 1897 година, при што 78 луѓе ги загубиле своите животи.

Во октомври 1967 година султанатот Mahra бил укинат. На 30 ноември 1967 година Сокотра станала дел од Народна Република Јужен Јемен (за подоцна да стане Народна Демократска Република Јемен). Денес овој остров е дел од Република Јемен.

Географија и клима

Карта на Сокотра.

Сокотра е една од најизолираните земјени површини со континентално потекло (т.е. нема вулканско потекло). Архипелагот порано бил дел од суперконтинентот Гондвана па разделен за време на миоценот заедно со другите случаи на одделувања со кои Аденскиот Залив се отворил на северозапад.

Архипелагот се состои од главниот остров Socotra (3.625 км2 (1.400 sq mi)), трите помали острови Abd al Kuri, Samhah и Darsa и мали карпести површини како Ka'l Fir'awn и Sābūnīyah кои се непогодни за живот за луѓето, но многу погодни за морските птици.

Главниот остров има три географски терени: тесните крајбрежни рамнини, варовничката висорамнина во чии карстни предели се наоѓаат пештери, и планините Haghier. Планините се високи до 5.000 стапки (1.500 м). Должината на островот е нешто поголема од 80 милји (130 км) од исток кон запад а 18-22 милји (29-35 км) од север кон југ.

Климата на Сокотра спаѓа во Köppen климатска класификација како BWh и BSh, што значи дека ова место има тропска пустинска клима и полупустинската клима, со просечна температура на годишно ниво над 18 °C (64 °F). Врнежите од дожд на годишно ниво се мали, но се прилично честа појава во текот на годината. Општо земено, повисоките места во внатрешноста се подложени на повеќе врнежи од крајбрежните низини, поради орографските бариери за довод на воздух создадени од внатрешните планини. Сезоната на монсумите е проследена со силни ветрови и покачување на нивото на морињата.

Флора и фауна

Сокотра се одликува со најбогатa биоразновидност на Арапското Море. Долгата геолошка изолација на архипелагот Сокотра и неподносливата жештина и суша се одлично усогласени создавајќи единствена и спектакуларна ендемска флора. Истражувања на ботаничките терени, предводени од Центарот за испитување на растенијата на Блискиот Исток (кој е дел од Кралската ботаничка градина во Единбург) укажуваат на тоа дека 307 од 825 (37%), растителни видови на Сокотра се ендемски, т.е. не можат да се најдат на ниедно друго место на Земјата. Целата флора на архипелагот Сокотра е оценета како загрозен вид и ставена на IUCN Red List (Црвениот список на МСЗП), со моментално признати 3 критично загрозени и 27 загрозени растителни видови.

Едно од највпечатливите растенија на Сокотра е змејското крваво дрво (Dracaena cinnabari), кое е многу чудно на изглед и има форма на отворен чадор. Лачи темноцрвена смола што потсетува на крвта на змејот од приказните, барана како лек и боја, а денес се користи за бои и лакови. Исто важни од античките времиња се и различните ендемски алое вера растенија на Сокотра, употребувани во медицината и козметиката. Други ендемски растенија се гигантското сочно дрво Dorstenia gigas, Moraceae, краставицата Dendrosicyos socotranus, и ретката сокотрова калинка, Punica protopunica.

На островот исто така има и богата птичја фауна, вклучувајќи неколку ендемски видови на птици како што се Socotra Starling (Onychognathus Frater), Socotra Sunbird (Nectarinia balfouri), Socotra Sparrow (Passer insularis) и Socotra Grosbeak (Rhynchostruthus socotranus), од кои повеќето се загрозен вид поради нападите од диви мачки. Постои дури и ендемски монотипичен род на птици, Socotra Warbler (Incana incana).

Како и на многу други изолирани острови и на овој остров лилјаците се единствените домородни цицачи. Спротивно на ова, на коралните гребени на Сокотра има многу различни ендемски видови. Постои загриженост дека донесените видови, како што се козите, во иднина можно е да претставуваат закана за флората на Сокотра.

Признание од УНЕСКО

Островот е признат како светско природно наследство од страна на Организацијата за образование, наука и култура на Обединетите Нации (УНЕСКО) во јули 2008 година. Европската унија го поддржа таквиот потег, барајќи од УНЕСКО и Меѓународната организација за заштита на околината да го класифицираат островот архипелаг и како еколошко наследство.

Луѓе и економија

Жителите на островот се од арапско, сомалиско и јужна азиско потекло. Тие се припадници на исламската вера и зборуваат семитски јазик, Soqotri. Нивните примарни занимања биле риболов, сточарство и одгледување на урми. Речиси сите жители на Сокотра (кој брои околу 50.000), живеат на главниот остров на архипелагот. Главниот град, Hadibu (со население од 8.545, забележано во пописот од 2004 година), вториот по големина град, Qulansiyah (со население од 3.862), и Qād̨ub (со население од 929), сите тие се наоѓаат на северниот брег на островот Сокотра. Само неколку стотици луѓе живеат на островите 'Абд-ал-Kūrī и Samha, а островот Darsa и малите островчиња од архипелагот се ненаселени.

Архипелагот го сочинуваат две области на Hadhramaut Governorate:

- областа на Hadibu (حديبو), со население од 32.285 и седиште во Hadibu, која зафаќа две третини од источниот дел на главниот остров на Сокотра; и
- областа на Qulansiyah wa 'Абд-ал-Kūrī (قلنسيه وعبد الكوري), со население од 10.557 и седиште во Qulansiyah, која се состои од помали острови (меѓу кој најважен е островот' Абд-ал-Kūrī) и зафаќа третина од западниот дел на главниот остров.

Поради монсуните архипелагот долг период бил недостапен секоја година од јуни до септември. Меѓутоа во јули 1999 година новиот аеродром го отворил островот за надворешниот свет во текот на целата година, со воведување на двете авионски линии Yemen Airways и Felix Airways кои имаат летови еднаш неделно до Aden и секојдневни летови до Sana’a. Крајното одредиште на сите летови е аеродромот Riyan-Mukalla (ICAO код "RIY"). Аеродром на островот Сокотра ("OYSQ") се наоѓа на 12 километри (8 mi) западно од главниот град Hadibu, и близу до третиот по големина град на архипелагот, Qād̨ub. Најголемиот дел од Сокотра се снабдува со електрична енергија од дизел генератори, меѓутоа во сите градови па дури и во Hadibu секој ден од 5 до 9 часот наутро нема струја. Еден одлично изграден асфалтен пат води долж северниот брег од Qulansiyah до Hadibu а потоа и до областа DiHamri и друг поплочен пат, од северниот до јужниот брег преку висорамнината Dixsam. Јавниот превоз во Сокотра е ограничен. Такси-колите се нешто како коли за изнајмување со сопствен возач.

Поранешниот главен град на Сокотра се наоѓа на исток од Hadibu. Една мала јеменски касарна се наоѓа на западниот крај на Hadibu, и таму претседателот на Јемен, Али Абдула Салех, има резиденција.

Семитскиот јазик Soqotri, првично зборуван само во Сокотра, се поврзува со други такви современи јужно арапски јазици на арапското копно како што се Mehri, Harsusi, Bathari, Shehri, и Hobyot. Soqotri исто така е зборуван и од малцинското население во Обединетите Арапски Емирати а и во други држави од Заливот.

Некои жители на островот одгледуваат говеда и кози. Главните извозни производи се урмите, топениот путер, тутунот, и рибата.

На крајот на 1990-ите започнала Програмата за развој на Обединетите нации со цел да биде спроведена најверодостојна анкета на островот Сокотра.

Сообраќај

Јавниот превоз на Сокотра е ограничен, и има само ретки минибуси до Qulansiyah и до селата на североисточниот брег,а car hire обично значи изнајмување на 4WD автомобил со возач.

Со брод може да се отплови само од пристаништето на Сокотра , на 5 километри (3 mi) источно од Hadibu, до јеменски крајбрежниот град Ал Mukalla. Според податоците од пристаништата патувањето трае 2-3 дена а бродот се користи главно за пренос на товар. Yemenia и Felix Airways нудат летови од аеродромот Сокотра до Sana’a и Aden преку Аl Mukalla (RIY - аеродромот Riyan). Услугите на Sana’a се достапни секој ден, додека летот Aden-Socotra од декември 2009 година го има секој понеделник.

Поврзано

• Јемен
• Индиски Океан