Википедија

Витез

(Пренасочено од Рицар)

Витез,[1] рицар[2] или ритер[3] — лице што добива почесна титула на витештво од монархот или друг политички водач за услугата на монархот или земја, особено во воените времиња. Историски гледано, во Европа, витештвото било доделувано на коњаници.[4] Во текот на развиениот среден век, витештвото се сметало како класа на пониско благородништвото. Од Доцниот Среден Век, рангот станал поврзан со идеалите на витештвото, кодекс на однесување за совршен  Христијански војник. Честопати, витез бил вазал кој служел како војник за монарх, со плаќање во форма на земјиште.[5] Господарите верувале на витези кои биле квалификувани во борба на коњ. Од почетокот на модерниот период, титулата витез е чест да се довие и обично се доделува од страна на монархот, како и во Британското награден систем, често за не-воена служба. Модерни женски еквивалент во Обединетото Кралство е дама.

Дејвид Први на Шкотска го прогласува витезот
Англиската борба против француските витези во Битката на Креси во 1346.

Историски, на идеалите на витештвото се популаризира во средновековна литература, особено со оглед на Велика Британија и оглед на Франција, поранешниот врз основа на Historia Regum Britanniae (Историјата на Кралевите на Британија) која го воведе легендата за Кралот Артур, напишано во 1130г. Смртта на Артур,  напишана во 1485, била важна при дефинирање на идеал на витештвото, што има големо значење за модерниот концепт на витештво, како елитен војник со заклетва да се придржува на вредностите на верата, лојалноста, храброста и чест. Исто така книгата "Книга на Витештвото" образложила важноста на Христијанската вера во секоја област на витешкиот живот. За време на ренесансата, жанрот на витешки романси стана популарен во литературата, растел уште повеќе идеалистички и на крајот доведува до нова форма на реализам во литературата која ја популаризирал Мигел де Сервантес со романот Дон Кихот. Кон крајот на средниот век, почнале да се користат нови методи на војување, поради што класичниот витез во оклоп бил застарена форма, но титулата останала во многу земји.

Некои видови на витештво, како Темпларите, станале само мит, други пак ги снемало. Денес, мал број на витештва сепак постојат во неколку држави, како во Англија, Шведска и Норвешка. Сите од нив имаат критериум за вклучување, но витештво често е дадено од монархот или претстедател на специфични луѓе за да се препознае некое достигнување, често дарежливо.

Витешки романи

уреди

Витешките романи, како посебен жанр, уживале голема популарност во 15 век и во нив се опишуваа неверојатните подвизи на голем број измислени или легендарни јунаци. Така, првиот роман за витезот Амадис од Галеја бил напишан уште во 14 век, но овој јунак ја стекнал најголемата слава во истоимениот роман на Гарси Родригес де Монталво од 1495 година. Иако не е првиот, тој е највлијателниот витешки роман.[6] Други познати витешки романи од тоа време се:

  • „Дон Белијанис од Грција“ – недовршен роман на Херонимо Фернандес.[7]
  • „Летописот на благородните витези Табланте од Рикамонт и Жофре, синот на Донасон“ – шпански роман од 1513 година.[8]
  • „Тирант Белиот“ – роман на каталонскиот писател Жоанот Марторел од 1490 година.[9]
  • „Дон Оливанте од Лаура“ – роман на Антонио де Торкемада од 1564 година.[10]
  • „Огледалото на владетелите и на витезите“ – роман на Диего Ортуњес де Калаора од 1555 година.[11]
  • „Лисуарте од Грција“ – роман на Фелисијано да Силва од 1514 година, како продолжение на „Амадис од Галеја“.[12]
  • „Амадис од Грција“ – роман на Фелисијано да Силва од 1530 година.[12]
  • „Флорисел од Никеја“ – роман на Фелисијано да Силва од 1532 година.[12]
  • „Флорисмарте од Хирканија“ – роман на Мелчоро де Ортега од 1556 година.[13]
  • „Летописот на Леполем, наречен Витезот од Крстот“ – роман на арапскиот писател Хартон, преведен на кастиљски јазик во 1521 година од страна на Алонсо де Саласар.[14]
  • „Четири книги за храбриот витез дон Сиронхилио од Тракија“ – роман на Бернардо де Варгас од 1545 година.[15]
  • „Книга за извонредно храбриот витез Палмерин од Англија“ – роман на португалскиот писател Франсиско де Мораеш Кабрал од 1547 година.[16]
  • „Книга за познатиот и првенствено храбриот витез Палмерин од Маслината“ – роман на непознат португалски автор од 1511 година.[16]
  • „Подвизите на витезот Еспландијан“ – роман на Гарси Ордоњес де Монталво од 1510 година, како продолжение на „Амадис од Галеја“.[16]

Витезите како тема во уметноста и во популарната култура

уреди

Белешки

уреди
  1. ↑ „витез“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
  2. ↑ „рицар“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
  3. ↑ „ритер“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
  4. ↑ Clark, p. 1.
  5. ↑ Carnine, Douglas; и др. (2006). World History:Medieval and Early Modern Times. USA: McDougal Littell. стр. 300–301. ISBN 978-0-618-27747-6. Knights were often vassals, or lesser nobles, who fought on behalf of lords in return for land.
  6. ↑ „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 582.
  7. ↑ „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 583.
  8. ↑ „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 598.
  9. ↑ „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 598-599.
  10. ↑ „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 587.
  11. ↑ „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 584.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 600.
  13. ↑ „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 601.
  14. ↑ „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 585.
  15. ↑ „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 597.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 594.
  17. ↑ „Глосар“, во: Мигел де Сервантес, Дон Кихоте 2. Београд: Службени гласник, 2011, стр. 599.
  18. ↑ Данил Хармс, Случаи. Скопје: Темплум, 2004.
  19. ↑ Danil Harms, Sto slučajeva. Beograd: Laguna, 2016, стр. 178-179.
  20. ↑ YouTUbe, Prokofiev - Dance of the Knights (пристапено на 9.11.2017)
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Витез&oldid=5094294“