Википедија

Отело

Отело е лик од драмата Отело на Вилијам Шекспир (околу 1601-1604). Ликот потекнува од расказот„ Un Capitano Moro” („Маварски капетан“) во Љи Хекатомити од Џовани Батиста Гиралди Синтио. Таму, едноставно е наречен Мавар.

Насловна страница на првото издание (1622)

Отело е храбар и способен војник во поодминати години и по потекло Мавар во служба на Република Венеција. Тој побегнува заедно со Дездемона, убавата ќерка на почитуван венециски сенатор. Од кога е стациониран во Кипар, Отело е изманипулиран од неговиот поручник Јаго да верува дека Дездемона е прељубничка. Отело ја убива пред да се убие себеси.

Драмата „Отело“ за првпат е спомната во „Профил“ на Пирови од 1604 кога претставата беше изведена во Палатата на Белиот ходник со Ричард Барбиџ: речиси сигурно прв толкувач на Отело. Во современи значајни изведувачи на Отело спаѓаат Пол Робесон, Орсон Велс, Ричард Бартон,Џејмс Ерл Џонс и Лоренс Оливие.

Содржини

уреди

Улога

уреди

Отело е африкански принц кој живее во Венеција, амбасадор ма Маварите. После одредено време поминато во Венеција, Отело е назначен во армијата на Венеција. Неговиот слуга го наведува да верува дека неговата жена Дездемона има афера со еден од неговите војници, Михаел Касио Отело ја убива жена си од љубомора, пред да сфати дека жена му била верна, по што се самоубива.

Драмата Отело потекнува од расказот од 1565, „Un Capitano Moro“ („Маварски капетан“) Љи Хекатомити од Џовани Батиста Џиралди Синтио. Иако англиски превод на Синтио не бил достапен во времето на Шекспир, постои веројатност дека Шекспир го знаел и италијанскиот оригинал и францускиот превод на Габриел Шапу. Приказната на Синтио можеби била заснована на вистинит инцидент кој се случил во Венеција околу 1508. Исто така има сличности со инцидент опишан во поодамнешна приказна од „Трите јаболка“, една од приказните раскажуван во „Илјада и една ноќ“(Арапски ноќи) Дездемона е единствениот именуван лик во приказната на Синтио, неговите други ликови се идентификувани како Маварот, водачот на ескадрилата, поручникот, и жената на поручникот.

Додека Шекспир детаљно ја следел приказната на Синтио кога го составувал „Отело“, изоставил неколку детаљи, посебно во прикажувањето на смртта на Дездемона. Во Синтио, Маварот му наредува на поручникот да ја претепа со чорап наполнет со песок. Во грозни детали, Синтио го следи секој удар и кога дамата е мртва, Маварот и неговиот поручник го сместуваат безживотното тело врз нејзиниот кревет, и го смачкуваат черепот и тогаш предизвикуваат таванот над креветот да се сруши врз неа, да изгледа како дрвените скелиња да ја предизвикале смртта. Двата убијци побегнуваат и никој не ги забележува. На Маварот му недостига жена му многу, и ја презира глетката на неговиот поручник. Тој го понижува и одбива да биде во негово друштво. Тогаш поручникот сака да се одмазди со откривувајќи му ја на „водачот на ескадрилата“ (дупликат на Касио од приказната), вмешаноста на Маварот во смртта на Дездемона. Двајцата го предаваат Маварот на Лордовите на Венеција. Маварот е уапсен и е пренесен од Кипар во Венеција и мачен, но одбива да ја признае вината. Осуден е на егзил роднините на Дездемона го погубуваат. Поручникот избегнува каква било казна за смрта на Дездемона, ама се вмешува во други криминали и умира после мачење.

Раса

уреди

Нема конзенсус за расата на Отело. Е.А.Џ. Хонигман, уредникот на „Арден Шекспир“, изданието, заклучил дека расата на Отело е двосмислена. Ренесансните претствувања на Маварот се нејасни, недоследни, и контрадикторни. Како што критичари установиле дека терминот „Мавар“ се однесува на темнокожите луѓе општо, паралелно со слични двосмислени термини за како Африканец, Етиопјанин, Црнец дури и Индиец да се обележи фигура од Африка и подалеку. Разни употреби на зборот „црн“ (на пример „За среќа јас сум црн“ се недоволни докази за прецизна расна класификација. Хонигман тврди, бидејќи „црн“ би можел едноставно да значи „мургав“ за Елизабетанци. Во 1911, Џејмс Велтон дава повеќе докази за тоа дека е Потсахарец, иако намерата на Шекспир е непозната. Го цитира описот на Отело даде од Брабанцио „темни гради“, расен стереотип во овој период испоредбата на Отело со Диан, фамозен Етиопјанин. Тој тврди оти интерпретациите обидувајќи да го сменат од „црн во кафеав“ беа поради расните предрасуди за време на реконструкцијата во Америка и зебележува дека Отело е опишан употребувајќи ист јазик како во Тит Андроник Вирџинија Мејсон Ваган предлага дека расниот идентитет на ликот на Отело спаѓа во опис на човек од Потсахарска Африка отколку од Северна Африка (Барбарија) бидејќи Северноафриканците се поприфатливи во опшеството. Изјавува дека до 1604, причини дека Отело потекнува од подалечниот југ не биле незачестени. Таа тврди дека забелешката на Родриго има „дебели усни“ беше расен стереотип употребуван од истражувачите од 16 век за Јужноафриканци. Современи читатели и театарски режисери се оддалечуват од северноафриканска маварска интерпретација, но текстуалните референти на Шекспир се нејасни. Јаго двапати употребува зборови како „Барбарија“ или „Барбарин“ кога му се обраќа на Отело, навидум се однесува на брегот Барбарија населен со „мургави“ Мавари. Родриго го нарекува Отeло „дебели усни“ кои изгледаат дека се однесуваат на европските концепти на потсахарска африканска физиономија, но Хонигман не се согласува со ова, бидејќи овие коментари се упатени како навреди од ликовите, не мора да се сфатат буквално.

Михaил Нејл, уредник на изданието „Оксфорд Шекспир“ забележува дека најраните критички изјави за бојата на Отело (критиката на Томас Рејнер за претставата од 1693 гравурата од 1709 во изданието на Шекспир од Николас Ровеhttp претпоставува дека е црн човек, додека најраната позната северноафиканска интерпретација не беше познато до продукцијата на Едмунд Кин од 1814. Хонигман се сомнева во гледиштето дека Абдел- Квахед бен Месауд бе Мухамед Анун, маварски амбасадор на арапскиот крал на Барбарија за кралицита Елизабета Прва во 1660 беше една од инспирациите нас Шекспир. Тој остана со својата свита во Лондон неколку месеци и имал повеќе дискусии, и ова можеби ја инспирирала претставата на Шекспир, напишана неколку гонини подоцна. Точната дата кога „Отело“ бил напишан е непозната, иако извори укжуваат дека е напишана помеѓу 1601 и 1610, по делегацијата на Маварот.

Отело е наведен како „барбарски коњ“ (1.1.113), „престапен Мур“ (1.1.127), и „ѓаволот“ (1.1.91). Во III.III тој осудува дека наводниот грев на Дездемона е „црн како моево лице“. Физичката белина на Дездемона е претставена безмалку како спротивност темната кожа на Отело V.II „таа нејзина побела кожа од снег“). Јаго му кажува на Брабанцио оти стар црн прч / ја блудничи твојата бела овца (1.1.88.).

Во елизабетански дискурс, зборот „црнец“ би можел да сугерира различни концепти кои се проширени подалеку од физичка боја на кожа, вклучувајќи и ширки опсеги на негативни конотации.

Ликот на Отело беше често изведуван како Арап Мур во текот на 19 век. Во минатото, често Отело би бил толкуван од бел глумец како црно лице. Црн американски глумец Пол Robeson ја играше улогата од 1.930-1.959. Неодамнешните глумци кои избраа да се „оцрнат 3 вклучувајќи ги Лоренс Оливие (1965) и Орсон Велс. Од 1960-тите стана вообичаена работа да претставаат црн глумец како "Отело", иако на кастинг за улогата сега може да биде со политички контекст. [17] Патрик Стјуарт ја презеде улогата во 1997 година постановка на Ројал Шекспир Сосајети а Томас Thieme исто така бел, го глуми „Отело“ во Минхен во 2007 година Kammerspiele постановка во Кралскиот театар Шекспир, Стратфорд. Мајкл Гамнбонисто така, ја презеде улогата во 1980 и 1991 година, сите тројца играа без црно лице, нивните изведби беа критички прифатени.

Изведби на Отело во 20 век

уреди

Веројатно најзабележителна американска продукција е изведбата на Маргарет Вебстер во која глумат Пол Робесон како Отело и Хосе Ферер како Јаго. Оваа продукција беше првата во Америка да претстават црн глумец како Отело со безмалку екипа од бели глумци (имало се- црни- глумци продукции на претставата порано). Претставата е изведена 286, речиси двапати долга како било која претстава на Шекспир прдуцирана на Бродвеј. Робесон го играше Отело од 1930-1959 и ја играше улогата во Лондон во 1931 година спротивно од екипата во која беа вклучени Пеги Ешкрофт како Дездемона и Ралф Ричардсон како Родриго, и повторно ќе биде изведена во Страстфорд на Авон.

Американскиот глумец Вилијам Маршал ја има изведувано насловната улога најмалку шест пати. Неговиот Отело беше наречен од Харолд Хобсон од Лондон Сандејб Тајмс најдобар Отело на сите времиња“, продолжувајќи со: „поблагороден од Терл повешт од Гиелдуг, попоетичен од Валк. Од неговата прва појава, вит и величествено висок, граден како висока византиски лак, пресвлечен во бел сомот, мистичен, прекрасен, стас на арапска романса и грациозност, сè до моментот кога го зободува ножот во неговиот стомак, г-дин Маршал јаваше без да предизвика двоумење околу огромната реторика и на крај куќата се искачи на него“. Маршал исто така го играше Отело во џез мјузикл верзија, „Фати ми ја душата“, со Џери Ли Луис,во Лос Анџелес, 1968. Неговиот Отело беше снимен на плоча во 1964 со Џеј Робинсон како Јаго и на видео во 1981 со Рон Муди како Јаго.Бродвеј претставата во 1981, во која глумеа Џејмс Ерл Џонс како Отело и Кристофер Плумер како Јаго.

Кога Лоренс Оливије ја изведе реномираната изведба на Отело во Кралскиот национален театар во 1964, го фатил напад на трема што беше толку длабока што кога беше сам на сцена, Френк Финлеј(кој го глумел Јаго) мораше да седи во позадина каде Оливије би можел да го води и да му ги смири нервите. Оваа претстава беше снимена целосно на винил плоча и филмувана по барање на публиката во 1965, (според биографијата на Оливије, да се снабди некој со билети било екстремно тешко). Филмската верзија сè уште го држи рекордот за највеќе Оскар номинации за глума што некогаш биле дадени Шекспиров филм - Оливије, Меги Смит(како Дездемона) и Џојс Редман (како Емилија, жена на Јаго) беа номинирани за Оскар.

Глумците ги балансирале улогите на Јаго и Отело во продукциите да го предизвикаат интересот на публиката. Двајца кои беа најзабележителни во оваа смена на улоги беа Вилијам Чарлс Макреди и Самуел Фелпс кај Дру Лејн (1837) и Ричард Бартон и Џон Невил кај Олд Вик театар. Кога турнејата на Едвин Бут во Англија во 1880 година не беше добро посетена, Хенри Ирвинг го покани Бут да си ги земенат нивните улоги на Отело и Јаго во Лондон. Трикот го обнови интересот за турнејата на Бут.

Историја на изведби

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Отело&oldid=5140923“