Кафеаво подџуџе
Кафеаво подџуџе или кафеаво џуџе со планетарна маса — астрономско тело што настанало на ист начин како ѕвездите и кафеавите џуџиња (со колапс на гасовит облак) но има планетарна маса, и затоа по дефиниција е под ограничувачката маса за термојадрено соединување на деутериум (околу 13 MJ).[1] Некои истражувачи ги нарекуваат самотни планети,[2] а други ги нарекуваат кафеави џуџиња со планетарна маса.[3]
Опис
уредиКафеавите џуџиња се образуваат на ист начин како ѕвездите, со колапс на гасовит облак (можеби со помош од фотоерозија) не нема консензус за тоа дали процесот на образување треба да се зема предвид кога се одредува дали телото е планета.[4] Слободнолебдечките кафеави подџуџиња при набљудување може да изгледаат истоветно со самотните планети, кои првично се создале околу ѕвезда а потоа исфрлени од орбитата. Така, едно кафеаво џуџе создадено како слободнолебдечко во ѕвездено јато може да биде зафатено во орбита околу ѕвезда, поради што кафеавите џуџиња многу тешко се разликуваат од големи планети. Работната група за вонсончеви планети на МАС (WGESP) дала дефиниција за поимот „кафеаво подџуџе“, која гласи дека тоа е слободнолебдечко во младо јато под долната масена граница на кафеавите џуџиња.[5]
Долна масена граница
уредиНајмалата маса со која еден гасовит облак може да колабира во кафеаво џуџе изнесува околу 1 Јупитерова маса (MJ).[6] За да клолабира со гравитациско собирање, телото мора да зрачи енергија во облик на топлина, и ова е ограничено од непроѕирноста на гасот.[7] Во труд од 2007 г. е опишан кандидат од 3 MJ.[8]
Список на можни кафеави подџуџиња
уредиВо орбита околу една или повеќе ѕвезди
уредиНема консензус за тоа дали овие придружници на ѕвездите треба да се сметаат за кафеави подџуџиња или за планети.
- 2MASS J0441+2301 Bb
Во орбита околу кафеаво џуџе
уредиВо 2022 г. работната дефиниција за вонсончева планета на МАС ги исклучува овие тела од планети.[9] За нив единствено одговара називот кафеави подџуџиња, но почесто се нарекуваат тела со планетарна маса (планема). Други дефиниции, како онаа на Архивот на вонсочеви планети на НАСА или Енциклопедијата на вонсончеви планети ги определувааат истите како вонсочневи планети. Нема консензус за тоа дали овие придружници на кафеави џуџиња треба да се сметаат за кафеави подџуџиња или за планети.
WISE J0336−0143B
уредиWISE J0336−0143B кружи околу кафеаво џуџе или кафеаво подџуџе. Главното тело има маса од 8,5 до 18 MJ, а споредното е со маса од 5-11,5 MJ. Ова тело не одговара на работната дефиниција на МАС за вонсончева планета.[9] Таа дефиниција бара масен сооднос од приближно q<0,04, но соодносот на WISE J0336−0143AB е q=0,61±0,05.[10] Не одговара ни на дефиницијата за самотна планета бидејќи телото е гравитациски врзано за кафеавото џуџе (или подџуџе). Затоа, останува дека сае работи за кафеаво подџуџе.
2M1207b
уреди2M1207b кружи околу младо кафеаво џуџе со околуѕвезден диск, а и самата веројатно има таков диск. The mass ratio is well above the upper limit of q=0,04 for exoplanets.[11]
Други
уредиДруги примери за тела со планетарна маса кои кружат околу кафеави џуџиња и имаат MB<13 MJ и q>0,04:
- CFHTWIR-Oph 98B, со MB=11,6+0,4
0,8 MJ и q=0,509+0,017
0,023[12] - 2MASS J04414489+2301513Bb, со MBb=9,8 ± 1,8 MJ и [13]
- 2MASS J0249-0557ABc, со Mc=11,6+1,3
1,0 MJ и [14]
Слободнолебдечки
уредиОвие тела се нарекуваат и самотни планети:
- WISE 0855–0714 3–10 MJ (на далечина од 7 сг)
- S Орион 52
- UGPS 0722-05 10–25 MJ (на далечина од 13 сг)
- Cha 110913-773444 5–15 MJ (на далечина од 163 сг)
- CFBDSIR 2149-0403 4–7 MJ (на далечина од 130 сг)
- OTS 44 11.5 MJ (на далечина од 550 сг)
- PSO J318.5-22 6–8 MJ (на далечина од 80 сг)
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ Working Group on Extrasolar Planets – Definition of a "Planet" Архивирано на 16 септември 2006. POSITION STATEMENT ON THE DEFINITION OF A "PLANET" (IAU)
- ↑ Delorme, P.; и др. (декември 2012). „CFBDSIR2149-0403: a 4–7 Jupiter-mass rogue planet in the young moving group AB Doradus ?“. Astronomy & Astrophysics. 548: A26. arXiv:1210.0305. Bibcode:2012A&A...548A..26D. doi:10.1051/0004-6361/201219984. S2CID 50935950.
- ↑ Luhman, K. L. (21 април 2014). „Discovery of a ~250 K Brown Dwarf at 2 pc from the Sun“. The Astrophysical Journal Letters. 786 (2): L18. arXiv:1404.6501. Bibcode:2014ApJ...786L..18L. doi:10.1088/2041-8205/786/2/L18. S2CID 119102654.
- ↑ What is a Planet? Debate Forces New Definition, by Robert Roy Britt, 2 November 2000
- ↑ IAU WGESP, 'Position Statement on the Definition of "Planet"', 28 февруари 2003
- ↑ Boss, Alan P.; Basri, Gibor; Kumar, Shiv S.; Liebert, James; Martín, Eduardo L.; Reipurth, Bo; Zinnecker, Hans (2003), „Nomenclature: Brown Dwarfs, Gas Giant Planets, and ?“, Brown Dwarfs, 211: 529, Bibcode:2003IAUS..211..529B
- ↑ Scholz, Alexander; Geers, Vincent; Jayawardhana, Ray; Fissel, Laura; Lee, Eve; Lafreniere, David; Tamura, Motohide (2009), „Substellar Objects in Nearby Young Clusters (Sonyc): The Bottom of the Initial Mass Function in Ngc 1333“, The Astrophysical Journal, 702 (1): наведување–822, arXiv:0907.2243v1, Bibcode:2009ApJ...702..805S, doi:10.1088/0004-637X/702/1/805, S2CID 5102383
- ↑ Scholz, Aleks; Jayawardhana, Ray (2007), „Dusty disks at the bottom of the IMF“, The Astrophysical Journal, 672 (1): L49–L52, arXiv:0711.2510v1, Bibcode:2008ApJ...672L..49S, doi:10.1086/526340
- ↑ 9,0 9,1 Etangs, A. Lecavelier des; Lissauer, Jack J. (17 март 2022). „The IAU Working Definition of an Exoplanet“. New Astronomy Reviews. 94: 101641. arXiv:2203.09520. Bibcode:2022NewAR..9401641L. doi:10.1016/j.newar.2022.101641.
- ↑ Calissendorff, Per; De Furio, Matthew; Meyer, Michael; Albert, Loïc; Aganze, Christian; Ali-Dib, Mohamad; Bardalez Gagliuffi, Daniella C.; Baron, Frederique; Beichman, Charles A.; Burgasser, Adam J.; Cushing, Michael C.; Faherty, Jacqueline Kelly; Fontanive, Clémence; Gelino, Christopher R.; Gizis, John E. (1 април 2023). „JWST/NIRCam Discovery of the First Y+Y Brown Dwarf Binary: WISE J033605.05-014350.4“. The Astrophysical Journal. 947 (2): L30. arXiv:2303.16923. Bibcode:2023ApJ...947L..30C. doi:10.3847/2041-8213/acc86d. ISSN 0004-637X.
- ↑ Luhman, K. L.; Tremblin, P.; Birkmann, S. M.; Manjavacas, E.; Valenti, J.; Alves de Oliveira, C.; Beck, T. L.; Giardino, G.; Lützgendorf, N.; Rauscher, B. J.; Sirianni, M. (1 јуни 2023). „JWST/NIRSpec Observations of the Planetary Mass Companion TWA 27B“. The Astrophysical Journal. 949 (2): L36. arXiv:2305.18603. Bibcode:2023ApJ...949L..36L. doi:10.3847/2041-8213/acd635. ISSN 0004-637X.
- ↑ Fontanive, Clémence; Allers, Katelyn N.; Pantoja, Blake; Biller, Beth; Dubber, Sophie; Zhang, Zhoujian; Dupuy, Trent; Liu, Michael C.; Albert, Loïc (1 декември 2020). „A Wide Planetary-mass Companion to a Young Low-mass Brown Dwarf in Ophiuchus“. The Astrophysical Journal. 905 (2): L14. arXiv:2011.08871. Bibcode:2020ApJ...905L..14F. doi:10.3847/2041-8213/abcaf8. ISSN 0004-637X.
- ↑ Bowler, Brendan P.; Hillenbrand, Lynne A. (1 октомври 2015). „Near-infrared Spectroscopy of 2M0441+2301 AabBab: A Quadruple System Spanning the Stellar to Planetary Mass Regimes“. The Astrophysical Journal. 811 (2): L30. arXiv:1509.01658. Bibcode:2015ApJ...811L..30B. doi:10.1088/2041-8205/811/2/L30. ISSN 0004-637X.
- ↑ Dupuy, Trent J.; Liu, Michael C.; Allers, Katelyn N.; Biller, Beth A.; Kratter, Kaitlin M.; Mann, Andrew W.; Shkolnik, Evgenya L.; Kraus, Adam L.; Best, William M. J. (1 август 2018). „The Hawaii Infrared Parallax Program. III. 2MASS J0249-0557 c: A Wide Planetary-mass Companion to a Low-mass Binary in the β Pic Moving Group“. The Astronomical Journal. 156 (2): 57. arXiv:1807.05235. Bibcode:2018AJ....156...57D. doi:10.3847/1538-3881/aacbc2. ISSN 0004-6256.
Надворешни врски
уреди
Кафеаво подџуџе на Ризницата ?
