Илинден, Револуционерни песни, 1903-1953

„Илинден, Револуционерни песни, 1903-1953“ — антологија песни составена од македонскиот композитор Јосиф Чешмеџиев. По Втората светска војна, Чешмеџиев развил богата просветна и културна дејност во Бугарија каде што продолжил и со запишување и објавување на македонски народни песни, со што во 1953 г. тој ја објавил и оваа збирка. Кон насловот е запишано дека песните се запишани и хармонизирани од Јосиф Чешмеџиев, а се објавуваат по повод 50-годишнината од Илинденското востание.

Илинден, Револуционерни песни, 1903-1953

Прва страница од оригиналното издание
Автор	Јосиф Чешмеџиев
Земја	Бугарија
Јазик	македонски, бугарски
Жанр	Македонски народни песни
Издавач	„Наука и изкуство“, Софија
Издадена	1953 г.

Содржина

Збирката содржи вкупно 36 песни. Во кусиот предговор е потпишан Георги Деспотов, член на „Сојузот на македонските културно-просветни друштва во Бугарија“, во кој тој истакнува:

„На 2 август таа година се навршуваат 50 години од славното Илинденско востание, кога македонскиот народ се дигна на вооружена борба против неговиот поробувач, најавувајќи го своето право на слобода и рамноправност. Илинденската епопеја - врховниот дострел на македонскиот народ, силно е одразен во песните.“

Факсимил од ракописот на Чешмеџиев на химната „Илинден“.

На ова место се укажува дека песните во збирката „не се многу на број“, но дека „сите за прв пат излегуваат на бел свет.“ Откако се истакнува дека песните не се поправани и коригирани „за да се зачува нивната голема историска вредност“, авторот на овој предговор, во однос на начинот на предавање на песните, истакнува дека „за да добијат широка популарност, тие се претставени во лесна и достапна обработка, соодветна на нивната внатрешна динамика, на емоционалната непрегнатост и метро-ритмичката раздвиженост.“ Исто така, во овој предговор се истакнува дека се поместени неколку песни пеани лично од големиот апостол на македонската слобода — Гоце Делчев. Во збирката тоа посебно се нагласува кон песните „Кукни кукавице“, „Сирма војвода“ и други. Деспотов за зборникот пишува дека „ја одразува револуционерната борба на македонскиот народ и е драгоцен продонес во развојот на неговата култура.“

Збирката започнува со химната „Илинден“, на која најверојатно автор е самиот Чешмеџиев. Истата химна се среќава и на крајот на драмата „Илинден“ од Никола Киров Мајски, без мелодискиот запис. Збирката содржи песни за Гоце Делчев, Сирма војвода, Јордан Пиперката, Христо Узунов, Ѓорѓи Сугарев, Васил Чакаларов, Апостол војвода, Иван Алабакот, Дончо Штипјанчето и други јунаци од македонската ослободителна борба, и дополнителни песни за везењето на знамето, за борбите во Смилево, на Мечкин Камен, на Ножот и други. Збирката важи за антологија на македонската револуционерна борба, коишто песни се посебно одбрани од Чешмеџиев, бидејќи биле масовно исполнувани од македонскиот народ.