Википедија

Евангелистар

Евангелистар или апракос (старогрчки: ἄπρακτος) — книга или зборник што содржи едно или повеќе од четирите евангелија на христијанскиот Нов завет, обично вклучувајќи ги сите четири. Се сосредоточува на животот на Исус од Назарет и потеклото на христијанската вера. Поимот се однесува и на литургиска книга, наречена Евангелијар, која се користи во црковните служби за читање избрани делови од евангелијата, организирани според литургискиот календар.[1]

Келската книга, создадена околу 800 г., е прекрасно украсен ракопис што содржи подробен вовед во Евангелието по Јован.

Во источното христијанство, употребата на посебен евангелистар останува стандардна и често потребна, додека исто така е многу честа појава во римокатолицизмот, како и во некои гранки на англиканството и лутеранството.

Евангелистарот во поширока смисла може да значи и секоја книга или зборник што содржи евангелија.[2][3]

Историја

уреди

Во средновековието, создавањето целосни копии од Библијата било невообичаено поради високата цена на пергаментот. Наместо тоа, се произведувале поединечни книги или збирки книги за конкретни цели. Од IV век наваму, евангелистрите биле создадени за литургиска употреба, лично проучување и свечено прикажување. Ран пример за таква книга е Вашингтонскиот кодекс, кој ги содржи само четирите евангелија на грчки јазик и потекнува од IV или V век. До VII век, одредени евангелски текстови биле доделени на одредени денови во литургискиот календар, што претставува поместување од претходната практика на читање на евангелијата во низа.

Многу од овие евангелистри биле подробно украсени и биле најчесто илуминираните ракописи до околу XI век кога романескните библии и псалтири станале позастапени на запад. На исток, евангелистрите продолжиле да бидат значајни теми за илуминација до појавата на печатењето. Евангелистичките портрети биле посебно обележје на нивниот украс, а ремек-делата на островската и отонска илуминација често биле евангелистри.[4]

Меѓутоа, повеќето евангелистри не биле силно илуминирани, туку вклучувале само украсени иницијали и други помали украси. Покрај евангелските текстови, тие често содржеле придружни материјали како што се канонски табели, резимеа, речници и објаснителни белешки. Латинските евангелски книги често го вклучувале Писмото на Јероним до папата Дамас, кое го опишува подробно неговиот нов превод на Вулгата и распоредот на текстот, додека грчките може да го содржат „Писмото до Карпијан“ (Epistula ad Carpianum) на Евсевиј Кесариски, објаснувајќи ги Евсевиевите канони што тој ги смислил.[5]

Раскошно илуминираните евангелистри биле првенствено одлика на раното средновековие. Како што евангелијата или општите лекционери станале сѐ почести за литургиска употреба, другите текстови почнале да добиваат посложен украс.

Наводи

уреди
  1. ↑ „General Instruction of the Roman Missal, 44“ (PDF). Catholic Bishops' Conference of England & Wales. Catholic Truth Society. Посетено на 2 February 2015. Among gestures included are also actions and processions: of the priest going with the deacon and ministers to the altar; of the deacon carrying the Evangeliary or Book of the Gospels to the ambo before the proclamation of the Gospel ...
  2. ↑ „евангелистар“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
  3. ↑ „евангелистар“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
  4. ↑ Калкинс, 18–19
  5. ↑ Калкинс, 25

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Евангелистар&oldid=5261230“