Википедија

Федар (баснописец)

Федар (околу 15 г.пр.н.е., Македонија или Тракија — 50 година од н.е., Стар Рим) — римски писател на басни и преведувач на Езоп од првиот век од нашата ера.

Федар, гравура од 1745

Федр бил роб донесен во Рим каде што завршил во семејството на римскиот цар Август. Август му дал слобода и можност да се школува. Нему му се припишуваат 97 басни напишани на латински, во јамбски стихови, собрани во пет книги. Овие книги имаат заеднички наслов. Од самиот наслов на неговото дело може да се заклучи дека тоа му припаѓало на императорот Август. За време на владеењето на императорот Тибериј, наследникот на Август, Федар паднал во немилост кај Сејан, командантот на преторијанската гарда на Тибериј. Федар не можел да ја објави својата трета книга басни во Рим сè до смртта на Сејан. Во прологот на својата прва книга басни, Федар истакнува дека сите басни во книгата се всушност на Езоп, преведени на латински и римувани. Во прологот на втората книга не се споменува Езоп, прологот на тратата книга истакнува дека Езоп му бил пример на Федар, а во прологот на петтата книга се вели дека Федар го користи името на Езоп за да им ги препорача своите басни на читателите. Четвртата книга нема пролог.

Многу од неговите басни не се на Езоп бидејќи се однесуваат на настани што се случиле по смртта на Езоп. Неговиот поетски израз е јасен и концизен, а латинскиот јазик од времето на Август е чист и правилен. Секогаш кога отстапувал од грчкиот оригинал, Федар секогаш имал работа со цензурата.

За време на неговиот живот, Федар немал материјална корист од книгите со басни што ги објавувал. Во староримската книжевност останал запаметен како писател кој ги вовел басните како посебен книжевен правец. Датумот и причината за неговата смрт остануваат непознати и се предмет на нагаѓања.

Сите пет книги басни на Федар првпат биле отпечатени во 1596 година врз основа на ракопис за кој се верува дека потекнува од 10 век. Една збирка од 32 басни, со наслов, која му се припишува на Федар, била отпечатена во 1809 година во Неапол. Збирката ја отпечатил извесен Касити врз основа на ракописот на надбискупот Манфредониј Пероти од 15 век. Печатените басни се издание на поранешно ракописно издание, кое повторно е копија на претходен ракопис и се смета дека овие басни не му припаѓаат на Федар, иако се од римско потекло. На почетокот на XVIII век, во Парма бил откриен ракопис на Федорови басни со 64 басни, од кои 30 дотогаш не биле познати. Друг ракопис на Федорови басни бил пронајден во Ватикан и отпечатен во 1831 година.

Извори

уреди
  • Adrados, Francisco Rodríguez (2000). „Phaedrus“. History of the Graeco-Latin Fable. II. Преведено од Ray, Leslie A. Leiden: Brill. стр. 119–174.
  • Albrecht, Michael von, A History of Roman Literature (Leiden: Brill, 1997), pp. 1002–7
  • Bloomer, W. Martin (1997). „The Rhetoric of Freedmen: The Fables of Phaedrus“. Latinity and Literary Society at Rome. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. стр. 73–109.
  • Champlin, Edward. "Phaedrus the Fabulous". The Journal of Roman Studies 95, 2005, pp. 97–123.
  • Currie, H. MacL., "Phaedrus the Fabulist," in Aufstieg und Niedergang der römischen Welt, part II, volume 32/1 (Berlin: De Gruyter, 1984), pp. 497–513.
  • de Lorenzi, Attillio (1955). Fedro (италијански). Florence: La Nuova Italia.
  • Duff, J. Wight (1927). „Phaedrus and Fable: Poetry of the Time“. A Literary History of Rome in the Silver Age. New York: Charles Scribner's Sons. стр. 133–154.
  • Duff, J. Wight (1936). „Phaedrus and Persius—Beast Fable and Stoic Homily“. Roman Satire. Berkeley: University of California Press. стр. 106–125.
  • Ellis, Robinson. The Fables of Phaedrus. London: Henry Frowde, n.d. [1894].
  • Fischer, Johann Friedrich (1746). De Phaedro ejusque fabulis prolusio. Leipzig.
  • Glauthier, Patrick. “Phaedrus, Callimachus and the Recusatio to Success.” Classical Antiquity, 28.2, 2009, pp. 248–278.
  • Hartman, Jacobus Johannes [nl], De Phaedri fabulis commentatio (Leiden: S. C. Van Doesburgh, 1890)
  • Hausrath, August [de], "Phaedrus," in Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, vol. 19 (Stuttgart, 1938), coll. 1475–1505.
  • Henderson, John (1999). „Phaedrus' "Fables:" The Original Corpus“. Mnemosyne. 52 (3): 308–329.
  • Hervieux, Léopold, Les Fabulistes latins, vol. I, 2nd ed. (Paris, 1893)
  • Jennings, Victoria. "Borrowed Plumes: Phaedrus' Fables, Phaedrus' Failures." Writing Politics in Imperial Rome. Leiden/Boston: Brill, 2009.
  • Lefkowitz, Jeremy B. "Grand Allusions: Vergil in Phaedrus." AJPh 137.3, 2016, pp. 487–509.
  • Lefkowitz, Jeremy B. "Innovation and Artistry in Phaedrus' Morals." Mnemosyne 70.3, 2017, pp. 417–435.
  • Libby, Brigitte B. “The Intersection of Poetic and Imperial Authority in Phaedrus' Fables.” The Classical Quarterly, 60.2, 2010, pp. 545–558.
  • Mayer, Roland, "The Early Empire: AD 14–68," in Stephen Harrison, ed., A Companion to Latin Literature (Blackwell, 2005), pp. 58–68.
  • Perry, B. E. (1962). „Demetrius of Phalerum and the Aesopic Fables“. Transactions and Proceedings of the American Philological Association. 93: 287–346. Посетено на April 17, 2023.
  • Plessis, Frédéric (1909). La poésie latin. Paris: C. Klicksieck.
  • Polt, Christopher B. “Polity Across the Pond: Democracy, Republic and Empire in Phaedrus' Fables 1.2.” The Classical Journal, 110.2, 2015, pp. 161–190.
  • Postgate, J. P. (July–October 1918). „Phaedriana. II. The Novae Fabulae“. The Classical Quarterly. 12 (3–4): 151–161+195. Посетено на April 18, 2023.
  • Schiesaro, Alessandro, "Phaedrus (4)," in Oxford Classical Dictionary, 4th ed. (Oxford University Press, 2012), p. 1119.
  • Teuffel, Wilhelm Siegmund (1920). Geschichte der römischen Literatur (германски). II (7th. изд.). Leipzig: B. G. Teubner. §284.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Федар_(баснописец)&oldid=5006198“