Теофил Димиќ
Теофил Димиќ (Баваниште кај Ковин, 1828 - Сремски Карловци, 5 февруари 1912) бил учесник во српската револуција од 1848-1849 година, просветен работник за време на српската национална преродба во Војводина, професор на гимназијата Карловац, надзорник на српските училишта во Срем, директор на препарандијата во Сремска Митровица и научник.
Биографија
уредиТеофил (Теја) Димиќ е роден во 1828 година.[1] во Баваниште кај Ковин во Банат од татко Сава, свештеник. Ја посетувал Богословијата во Вршац.[2]
Револуција 1848-1849 година
уредиЗаедно со неговиот најстар брат Аксентије, свештеник,[3] Теофил Димиќ го претставувал Баваниште на мајскиот собор во 1848 година во Сремски Карловци. Таму бил избран во Главниот народен комитет[4][5][6][7], кој на чело со Ѓорѓе Стратимировиќ, подготвил устав за српска Војводина и служел како нејзина влада. Во различни состави на Главниот одбор, Димиќ бил член на Финансиско-економската управа[5], Воениот совет[7] и Врховниот суд.[8] Врховниот суд во јули 1848 г. поради соработката со унгарската страна, го осудил Јаков Игњатовиќ на затвор, кој во своите мемоари го опиша Димиќ како млад човек кој „Повеќе се грижел за хуманоста отколку за фанатизмот“ во центарот на револуционерното движење.[9]
Просветно дело
уредиПо падот на политичкото самоуправување на Србите и воспоставувањето на царската круна, а подоцна и на унгарската влада во Војводина, Димиќ се посветил на научно-просветната работа. Бил архивар на Карловачката патријаршија.[7] Од 1853 година предавал во Карловачката гимназија, прво како заменик, а потоа како професор по природни науки, математика и германски јазик.[10] Во 1858 година се преселил во Сремска Митровица на местото директор на препарандијата[11][12] и надзорник (инспектор) на српските јавни училишта во Срем, т.е. на територијата на Петроварадинскиот полк[10], каде што придонел за развојот на српското образование.[13] Тој бил меѓу основачите на Српската граѓанска читална, денешната библиотека во Сремска Митровица во 1866 година.[14]
Научник
уредиКако научник особено се занимавал со ботаника и зоологија. Во 1856 година го надополнил хербариумот што го започнал Андреј Волни во 1797 година во гимназијата Карловац кој и денес се чува таму[15][16] како заштитен споменик на природата. Ја проучувал сремската флора и народните имиња на растенијата.[10] Тој бил член на Австриското зоолошко и ботаничко друштво (германски: Zoologisch-botanische Gesellschaft ).[17]
Како универзален научник, тој исто така бил дописник на Царските и Кралските централни комисии за истражување и одржување на уметнички и историски споменици (германски: Königlich-kaiserliche Central-Commission für Erforschung und Erhaltung der Kunst- und historischen Denkmale).[18] На поттик на Српското академско друштво во 1867 г. ги истражувал последните години од животот на Филип Вишњиќ во сремското село Грк (денес Вишњичево).[19][20]
Починал на 5 февруари 1912 година во Сремски Карловци, каде што бил и погребан.[3]
Теофил Димиќ немал деца. Имал тројца постари браќа, двајца свештеници и еден трговец и еден помлад брат лекар. Разгранетото семејство Димиќ потекнува од Дима Путник, Цинцарин, кој при преселбата во средината на 18 век се доселил во Војводина од Егејска Македонија.[21][22], и дал бројни научни и просветни работници, меѓу кои Аксентије, Теодор, Петра, Ѓуро Б., Душан (Гугу), Платон Димиќ и Емилија Димиќ, сопруга на Богољуб Јовановиќ.[3][23]
Во негова чест, библиотеката во неговото родно Баваниште, огранок на Ковинската библиотека „Вук Караџиќ“, го носи името „Теофил Димиќ“.
Поврзано
уредиЛитература
уреди- Јова Адамовиќ: Привилегиите на српскиот народ во Унгарија и работата на Благовештението. Загреб, 1902 година
- Милорад Бабиќ, Душко Лупуровиќ: Учители српски народни школа во земунском и карловачки протопрезвитерату 1870. господине. Во: Годишник на Татковинското друштво „Стара Бешка“ 3. Бешка 2013. стр. 99-121.
- Теофил Димиќ: Список на зоолошко-ботанички збирки 1855/56 набавени. Во: Четврта програма на Карловачката голема гимназија за учебната 1856. Нови Сад, 1856 г.
- Теофил Димиќ: Отворено писмо. Бр. 72, 12 мај 1898 година. Некролог 1848 година. бр. 75, 17 мај 1898 година и бр. 78, 22 мај 1898. Првиот напад - на воскреснатата млада српска Војводина од Ц. к. Армија (втор ден на Педесетница во 1848 година). бр.84, 3 јуни 1898 година, бр. 85, 5 јуни 1898 година и бр. 86, 7 јуни 1898 година. По 50 години. Крај на моите „сеќавања“ од 1848 и 1849 година. бр.87, 9 јуни 1898. Во: Знаме. Нови Сад, 1898 година
- Теофил Димиќ: Моето CV. Одделение за ракопис на Матица Српска, М 6.179.
- Жарко Димиќ: Ѓорѓе Стратимировиќ во револуцијата и војната 1848–1849 година. Нови Сад, 2015 година
- Јован Ердељановиќ: Србите во Банат. Нови Сад, 1992 година
- Јаков Игњатовиќ: Рапсодии од минатиот српски живот - Мемоари. Нови Сад, 1953 година
- Милена Јовановиќ: Од Хермес Палестра - придонес кон историјата на класичната филологија кај Србите. Белград, 2011 година Архивирано на 23 јануари 2022 г. 978-86-6153-010-4
- Стојан Новаковиќ: За белешките за Филип Вишњиќ. Во: Гласник Српског уценог друштво XXII. Белград, 1867. стр. 77-78.
- Весна Петровиќ: Години, книги, читатели: Српска граѓанска читална-библиотека „Глигорије Возаровиќ“ (1866-2016). Нови Сад: Сајнос, 2015 година.ISBN 978-86-85617-21-8 .
- Душан.. Поповиќ: За Цинчари. Придонеси кон прашањето за потеклото на нашето граѓанско општество. Второ дополнето издание, Белград, 1937 г
- Ивана Б. Спасовиќ: образование на женските деца во јужен Банат од 1874 до 1918 година. Белград, 2013 година
- Српски биографски речник. Книга 3, Д-З. Нови Сад: Матица Српска, 2007. [1] Архивирано на 7 мај 2012 г. Архивирано
- Љубивоје Церовиќ: Србите во Романија. Темишвар: Сојуз на Србите во Романија, 2000 година На романски: Sârbii din România. Архивирано на 23 јануари 2022 г. Темишвар: Uniunea Sârbilor din Романија, 2005 година. Архивирано на 23 јануари 2022 г.
- Заклучоци од Мајскиот собор одржан во Сремски Карловци во мај 1848 г. Сремски Карловци, 1848 г
- Весна Петровиќ: Сремски библиотеки - од читални до услуги на клиентите.
- 021.rs: Гимназијата во Карловац чува хербариум стар 300 години
Наводи
уреди- ↑ Према Српском биографском речнику. У успонемана из 1898. године (в. Димић (1898)) Димић каже за себе да је „осамдесетогодишњак“, што би значило да је рођен 1818. г. Према другим изворима умро је у 91. години живота, дакле година рођења би била 1821 или 1822.
- ↑ Урош Миланковић: Просвета човека и образованије јестества. Беч, 1847. Стр. 112
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Poreklo.rs: Порекло презимена Димић. Коментар Јована Димића од 21. септембра 2017. у 22:11.
- ↑ Закључци 1848
- ↑ 5,0 5,1 Проглас 1848
- ↑ Адамовић 1902
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Димић 2015
- ↑ Церовић 2000
- ↑ Игњатовић 1953, 138, 145, 179
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Јовановић 2011
- ↑ Спасовић 2013
- ↑ Бабић, Лупуровић (2013), стр 106
- ↑ в. нпр. историју српске школе у Земуну[мртва врска][мртва врска]
- ↑ Петровић: Библиотекe Срема
- ↑ Димић (1856)
- ↑ Јовановић (2011), стр.104
- ↑ Verhandlungen der kaiserlich-königlichen zoologisch-botanischen Gesellschaft in Wien, Band VIII. Wien, 1858, стр. ХХ
- ↑ Mittheilungen der K.K. Central-Commission zur Erforschung und Erhaltung der Kunst- und Historischen Denkmale, Wien 1877, стр. IV, 1880, стр. V, 1883, стр. VI
- ↑ Новаковић 1867
- ↑ Пројекат Растко - Дрина: Како се стварао мит о нашем Хомеру
- ↑ Поповић 1937
- ↑ Ердељановић 1992
- ↑ Српски биографски речник (2007). Књига 3, Д-З.