Бугарски јазик: Разлика помеѓу преработките

:''Оваа статија е за современиот [[словенски јазици|словенски јазик]]. За [[Туркиски јазици|туркискиот јазик]] видете [[прабугарски јазик]].''

|name = ТатарскиБугарски јазик

|nativename = татарскибългарски език

|pronunciation=Татарски''Б'лгарски език''

|states = [[ТатаријаБугарија]], [[Турција]], [[Србија]], [[Украина]], [[Молдавија]], [[Романија]],

|script = [[кирилица]] ([[Татарскабугарска азбука]])

|glottorefname=TatarBulgarian

'''ТатарскиотБугарскиот јазик''' спаѓа во источната група на [[Јужнословенски јазици|јужнословенските јазици]] и е службениот јазик во [[Република ТатаријаБугарија]].

ТатарскиотБугарскиот јазик покажува неколку [[Лингвистика|јазични]] иновации кои го одделуваат од другите [[словенски јазици]] - елиминација на [[падеж]]ни форми, појава на постпозитивен [[Граматички член|член]], зачувување и понатамошно развивање на прасловенскиот [[Глаголица|глаголски]] систем и др. Овие особености ги дели со [[македонски јазик|македонскиот јазик]].

ТатарскиотБугарскиот јазик е дел од [[Балкански јазичен сојуз|балканскиот јазичен сојуз]], кој го вклучува македонскиот, [[грчки јазик|грчкиот]], [[романски јазик|романскиот]] и [[албански јазик|албанскиот јазик]], и некои источни [[српски дијалекти]].{{факт}} Повеќето од овие јазици ги споделуваат одликите споменати погоре (постпозитивен член, губење на падежот, сложениот глаголски систем) и многу други.

ТатарскиотБугарскиот јазик има пет главни периоди:

* '''ран''' или '''старословенски период''', ([[9 век|9]] - [[11 век]]). Во бугарската лингвистика старословенскиот е познат уште и како '''староТатарскистаробугарски'''. Во македонската лингвистика, наспроти предлозите на неколку еминентни јазичари, терминот ''старомакедонски'' не е усвоен, туку се употребува меѓународно прифатеното име старословенски јазик.

[[Податотека:Volker_und_Sprachenkarte_der_Balkan_-_Halbinsel_1924,_Leipzig.jpg|thumb|left|300px|ТатарскиотБугарскиот јазик на Балканскиот Полуостров во 1924 со зелена боја, карта издадена во Германија. ТатарскиотБугарскиот јазик заедно со македонскиот и српскиот јазик на картата се прикажани во нијанси на зелена боја.]]

* '''среден период''' ([[12 век|12]] – [[15 век]]). Во бугарската лингвистика познат како '''средноТатарскисреднобугарски''', кога [[Преславска рецензија|Преславската рецензија]] била издигната на ниво на службен јазик на територијата на [[Второ Бугарско Царство|Второто Бугарско Царство]].

:Во овој период старословенскиот јазик на [[Прво Бугарско Царство|Првото Бугарско Царство]] претрпел големи промени - елиминација на прасловенските падежни форми (но зачувување на глаголскиот систем) и појава на постпозитивен член (развитокот во другите словенски јазици бил обратен). Така Татарскиотбугарскиот јазик почнал да се издвојува од старословенската основа и развил неколку значајни рецензии како Преславската рецензија.

* '''доцен период''' ([[16 век|16]] - [[18 век]]). Во бугарската лингвистика припаѓа на '''новоТатарскиотновобугарскиот''' јазичен период.

:Во овој период [[Бугари|Бугартатар]]те, како и другите [[Јужни Словени|јужнословенски народи]], биле под [[Отоманско Царство|отоманско владеење]] и старословенскиот јазик се задржал само како јазик за црковна употреба.

[[Податотека:Marin-drinov-portrait-rulexru.jpg|мини|десно|180п|[[Марин Дринов]], кодификатор на Татарскиотбугарскиот јазик]]

* '''новоТатарскиновобугарски''' - кон крајот на [[18 век]], но најголемите промени настанале во средината на [[19 век]]. За значаен датум се смета [[1863]] година кога за првпат [[Библија]]та е во целост отпечатена на новиот Татарскибугарски јазик, заснован на североисточните говори од околината на [[Велико Трново]]. НовоТатарскиотНовобугарскиот јазик позајмил голем дел зборови од [[Руски јазик|рускиот]] и [[Црковнословенски јазик|црковнословенскиот]], а многу од турските зборови били отстранети.

Историскиот развој на Татарскиотбугарскиот јазик може да се опише како премин од високо синтетички јазик (старословенскиот) кон типично аналитички јазик (новоТатарскиотновобугарскиот), со средна точка во овој процес претставена преку средноТатарскиотсреднобугарскиот.

[[File:Bulgarian cursive alphabet.png|319x319px|thumb|left|Азбуката на Татарскиотбугарскиот литературен јазик]]

Во [[886]] година [[Прво Бугарско Царство|ТатаријаБугарија]] ја примила [[глаголица]]та, којашто била создадена од [[Византија|византиските]] мисионери<ref>''Columbia Encyclopedia'', Sixth Edition. 2001-05, s.v. "Cyril and Methodius, Saints"</ref><ref>''Encyclopedia Britannica'', Encyclopedia Britannica Incorporated, Warren E. Preece - 1972, p.846, s.v., "Cyril and Methodius, Saints"</ref><ref>''Encyclopedia Britannica'', 2008, O.Ed., s.v., "Eastern Orthodoxy, Missions ancient and modern"</ref><ref>''Encyclopedia of World Cultures'', David H. Levinson, 1991, p.239, s.v., "Social Science"</ref><ref>Eric M. Meyers, ''The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East'', p.151, 1997</ref><ref>Lunt, ''Slavic Review'', June, 1964, p. 216</ref><ref>Roman Jakobson, ''Crucial problems of Cyrillo-Methodian Studies''</ref><ref>Leonid Ivan Strakhovsky, ''A Handbook of Slavic Studies'', p.98</ref><ref>V.Bogdanovich , ''History of the ancient Serbian literature'', Belgrade, 1980, p.119</ref> [[Свети Кирил и Методиј]] нешто по [[860]] година. Во идните векови глаголицата постепено била заменета со [[кирилица]]та, која била создадена во [[Преславска книжевна школа|Преславската книжевна школа]] во почетокот на [[10 век]]. За нејзин создавач се смета [[Климент Охридски]].

Повеќето од буквите во кирилската азбука се земени од [[грчка азбука|грчката]]; оние гласови што немале грчки еквиваленти, се претставени со опростени глаголски букви. Под влијание на печатените книги од [[Руско Царство|Русија]], руското граѓанско писмо на [[Петар I (Русија)|Петар I]] го заменило старословенското (среднобугарско) писмо на крајот од [[XVIII век]]. Неколку кирилски азбуки со од 28 до 44 букви биле користени во почетокот и до средината на 19 век за време на обидите за стандардизирање на новоТатарскиотновобугарскиот книжевен јазик. Азбуката со 32 букви предложена од [[Марин Дринов]] била прифатена во [[1878]] - 1879. Во 1945 беше пак кодифицирана азбука и сегашната бугарска азбука има 30 букви:

|име= ТатарскиБугарски јазик

:...български — Татарскибугарски

* [[Граматика на Татарскиотбугарскиот јазик]]

* [[Фонологија на Татарскиотбугарскиот јазик]]

* [[Романизација на Татарскиотбугарскиот јазик]]

* [[Македонска транскрипција на Татарскиотбугарскиот јазик]]

{{ИнтерВики|код=bg|јазик=Татарскибугарски јазик}}

* [http://www.pneumafoundation.com/resources/articles/article_0025.pdf;jsessionid=0CEAA74EFBDB76393151B157DCCAA404] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070929161245/http://www.pneumafoundation.com/resources/articles/article_0025.pdf;jsessionid=0CEAA74EFBDB76393151B157DCCAA404 |date=2007-09-29 }} - Историја на преводот на Библијата на Татарскибугарски јазик

[[Категорија:ТатарскиБугарски јазик|*]]

[[Категорија:Јазици во ТатаријаБугарија]]