Трстеник: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [непроверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето Ознака: Изворно уредување 2017 |
Создадено преведувајќи ја страницата „Трстеник“ Ознаки: Отповикано Појаснителни врски Превод на содржини Превод на содржини 2 |
||
Ред 1:
{{Портал|Србија}}
[[Податотека:Panorama Trstenika 2.jpg|мини|248x248пкс|Трстеник]]
'''Трстеник''' е град во [[Србија]] во општината Трстеник во областа Расина. Се наоѓа на реката [[Западна Морава]]. Според пописот од 2011 година, имало 15.282 жители.
== Географија ==
[[Податотека:Zapadna_Morava_-_Trstenik.jpg|лево|мини| Западна Морава кај Трстеник]]
Трстеник се наоѓа на 43° 37′ и 21° ИГД, на околу 205 километри јужно од [[Белград]], 115 од [[Ниш]], 74 од [[Крагуевац]] и 60 од [[Чачак]]. Надморската височина на Трстеник е 171,4 метри, а највисоките врвови во оваа област се Самар (922 m), највисоката точка на планините Гледиќ, Мали Врх (922 м), Поглед (736 м) и Чикар (736 м). Низ Трстеник тече [[Западна Морава]].
Низ Трстеник минува главниот пат Појате-[[Краљево]]. Низ Трстеник минува пругата Сталац-[[Пожега, Србија|Пожега]].
Тука се Запис право код цркве (Трстеник) и Запис право на трг (Трстеник).
== Историја ==
=== Праисторија ===
Во околината на Трстеник досега не се пронајдени остатоци од каменото време, но откриени се неколку локалитети од неолитскиот период.
Најважни наоди се во селото Пољни на падините на Благотин (6. милениум п.н.е.) и во селото Страгари, во поле во близина на Риљачка река (5. милениум п.н.е.). Ископувањата на археолошкиот локалитет Благотин покажало дека ова место било населено во раниот неолит (VII милениум п.н.е.), како и дека населбата се одржувала во неолитот, бронзеното и железното време. Со ископувањата биле откриени 7 полукопи кои биле изградени околу централниот плоштад, каде што се претпоставува дека имало светилиште врз основа на многу пронајдени култни предмети. Во центарот се пронајдени две фигури со големи димензии (30 цм), кои се претпоставува дека ја претставуваат божицата на земјата и плодноста, што е исклучителен изум бидејќи е исклучително ретко да се најдат две фигури на божици со поголеми димензии во истото место.
Населението се занимавало со сточарство и земјоделство, за што сведочат пронајдените коски од животни, контејнери за складирање на житарки, керамички модели, а во светилиштето е пронајдена и пченица.
Благотин останал населен и во подоцнежните периоди (за што сведочат пронајдените антички монети и средновековна керамика), но не бил важен како населба од неолитот.
На влезот во селото Страгаре се наоѓа археолошкиот неолитски локалитет Шљивик. Врз основа на откриените камени и керамички тежини може да се заклучи дека риболовот бил многу важен, но и ловот. Богатството на природата со животинскиот свет, реките полни со риби и оддалеченоста од главните го овозможиле непречениот живот на неолитскиот човек два милениуми. Култните предмети покажуваат дека практикувале различни ритуали поврзани со промените во природата (промена на годишните времиња) како и со вечниот животен циклус на раѓање и смрт.
Жителите на неолитското насилство на Страгар се занимавале со земјоделство, сточарство, лов и риболов. [[Неолитска архитектура|Неолитски]] Страгари се средиште на културата на неолитот, која настанала и под влијание на мигрантските текови и населувањето на овие простори, како и значајни достигнувања на локалното население. Соодветниот терен, плодното земјиште придонесе за создавање на голем број антички населби во областа Трстеник. <ref>{{Наведена книга|title=Tragom Jefimije|last=Vukčević|first=Jelena|date=26. 06. 2018.|publisher=Narodni univerzitet|isbn=978-86-918433-4-2|pages=}}</ref>
=== Историја на антиката и средниот век, општина Трстеник ===
Најинтересните антички локалитети во општина [[Трстеник, Србија|Трстеник]] се наоѓаат на ниски речни тераси, на десниот брег на реката [[Западна Морава]] во селата Рибник, Почековина (Потеши Грабак и Селиште) и Стопања. На левиот брег на реката се наоѓа месноста Шавран мала во Богдањ, локалитетите во Велика Дренова се во близина на потегот Топоничка река и Пањак.
Пари се најдени на Грабачкиот потег во Почековина (од II до IV век), фрагменти од тули и тегули, фрагменти од керамика, фибули со различни форми, но и цели садови. Врз основа на овие наоди, заклучено е дека се работи за повеќеслојна локација населена од антиката до средниот век. Траги од поголема [[Римско Царство|римска]] градба, најверојатно рустикална вила, има и во селото Велуќе-на потегот над истоимениот манастир и над денешното училиште. И денес селаните, кои ги обработуваат полињата на тој потег, наидуваат на фрагменти од керамика, фрагменти од фибули и прстени, [[Сестерциј|римски пари]].
Селото Пољна, познато по својот [[Младо камено време|неолитски]] локалитет, на потегот Басат има богат антички локалитет со остатоци од стари куќи и гробови каде се пронајдени нараквици и бакарни монети.
Во селото Риѓевштица во Трстеник, покрај левиот брег на реката Сребреница, во близина на нејзиниот извор биле откриени остатоци од мало утврдување. Мештаните овој потег го нарекуваат Градац. Меѓу нив, постои легенда дека „тој град го изградиле Латините и дека таму имало сребрена леарница“, а мештаните, меѓу другите вредни наоди, пронашле дури и јаболко направено од злато. Утврдувањето, каде што може да се издвојат две фази на градба, има елипсоидна форма, а од едната страна е изграден одбранбен ров. При орање, селаните во подножјето на Градац наоѓале фрагменти од керамика кои припаѓаат на доцноантичкиот период.
Тврдината [[Градиште]] (Град) се наоѓа во селото Доњи Дубич, на надморска височина од 519 м. Поради стрмните страни на кои е изградено утврдувањето има две нивоа. Според некои претходни истражувачи, внатрешноста на горниот град била исполнета со ѕидови и поплочена со тули, а меѓу највредните наоди се наковалната, мал будак и половина мелница, иако имало вредни (сребрени) пари што ги продавале селаните по откритието. Тврдината Градиште се наоѓа така што гравитира кон две долини-кон тесната долина на Љубостињска река на запад и плодната широка долина на Риљачка река на исток. Иако ова утврдување немало некое поголемо стратешко значење, поради легендите кои се зачувани во народното творештво, може да се претпостави дека се работи за помала аристократска населба.
Тврдината Јерина град во Грабовац е најпознатото утврдување во Трстеник. Се наоѓа на еден рид, покрај левиот брег на Западна Морава. Денеска на утврдувањето се видливи остатоци од две кули, до ѕидот долг околу 500 м (кој е широк 8 метри во горниот дел) и одбранбениот ров (длабок околу 4 метри), а траги од помали градби во внатрешноста на утврдување. Ова утврдување веројатно живеело во [[Византија|византискиот]] период до 13 век, бидејќи богатите историски извори од 14 и 15 век не го спомнувале.
Утврдувањето се наоѓа на важна стратешка точка, што му овозможило да го контролира преминот од Краљево во Крушевачката долина, а заедно со наоди во други антички локалитети сведочи за развиениот економски и трговски живот по долината на Западна Морава до 13. век, односно до доаѓањето на [[Турци|Турците]] на овие простори.
Највредно откритие било, секако, [[Илири|илирско]]-[[Грци|грчкиот]] шлем (5 век п.н.е.), кој е добро сочуван и има правоаголен отвор. На предниот дел на кацигата има поголемо јаре, а на куполата на растојание две паралелни платинести ребра. Шлемот се чува во [[Народен музеј на Србија|Народниот музеј во Белград]] (инв. бр. 645/1). <ref>{{Наведена книга|title=Античка бронза у Југославији,|last=Група аутора|year=1969|location=Београд|pages=69}}</ref> Пронајден бил во [[1870]] година на локалитетот на стариот Трстеник, на имотот на Петар Живановиќ. Денес не може да се утврди од каде потекнува шлемот, но некои археолози сметаат дека тоа е градот Јерина во Грабовац.
Двата најпознати средновековни манастири на територијата на општината се Велуќе и Љубостиња.
=== Поновата историја на Трстеник ===
[[Податотека:Manastir_Ljubostinja_03.jpg|лево|мини| Љубоштински манастир]]
Во [[Стар век|античкиот век]], околу Западна Морава живеело [[Илири|илирското]] племе [[Трибали]]. [[Римски период|Римјаните]] ја освоиле оваа област во 1 век од нашата ера. Каструмот од римскиот период потекнува од местото Стражба, на десниот брег на реката, како и локалитетите во селата Бучје, Доњи Дубич и други кои сè уште се недоволно истражени. Најголем придонес за крајот на Римјаните дал во 3. век, кога била донесена [[Лоза|винова лоза]], со што [[Лозарство|лозарството]] низ вековите станало една од најважните дејности на населението.
Во средновековна Србија, областа Трстеник припаѓала на парохиите Морава и Левач. Првото писмено спомнување на Трстеник било во повелбата на Лазар до манастирот Раваница од 1381 година, во која на овој манастир му била подарена метохот Трстеник. Од средновековниот период потекнуваат и манастирите на Моравската архитектонска школа, Љубоштиња и Велуќа.
Во 1427 година [[Отоманско Царство|Турците]] го освоиле [[Крушевац]] и областа Трстеник. Во долината на Западна Морава, Османлиите ја изградиле тврдината Грабовац. По конечниот пад на [[Српско Деспотство|српскиот деспотат]] во 1459 година, Трстеник станал важна станица за турските каравани. Според описот на австрискиот поручник Пол Јозеф Митесер, Трстеник во 1784 година имал: „...43 турски куќи, 17 христијански куќи, 2 [[Ан|гостилници]], 1 [[џамија]], 2 [[Кафеана|кафулиња]], 2 пекари. Населението го сочинуваат Турци, [[Роми|Цигани]], [[Власи|Цинцари]] и неколку дегенерирани Срби“.<ref>Василије Петровић, ''Утицаји трансформисане породице на организацију стамбеног простора'', магистарски рад, Београд 1988.</ref> Тогашниот Трстеник се наоѓал на 2 километри западно од денешниот град, во близина на селото Осаоница. За време на борбите за превласт над Србија, кои ги воделе со [[Австрија]] и [[Отоманско Царство|Турција]] во [[17 век|17]] и [[18 век|18]] век, српскиот народ се свртел кон Хабсбуршката монархија како христијанска, иако католичка држава. Од друга страна, [[Хабсбуршка Монархија|Хабсбуршката монархиј]]<nowiki/>а се обидувала со пропаганда да привлече што повеќе Срби на своја страна, а големо внимание се посветувало на Трстеник како турска погранична населба. За време на последната [[Австриско-турска војна (1787-1791)|австро-турска војна]], позната како Кочина Краина (1788–1791), седиштето на српските востаници на чело со Коча Анѓелковиќ било во манастирот Љубоштиња, каде што се читала и се одржала прогласот за востанието против Турците и каде се одржувале соборите на бунтовните Трстенички кнезови. По задушувањето на Кочина Краина, Турците го опустошиле бунтовниот Трстеник и го запалиле манастирот Љубоштиња. Во годините што следеле Трстеник учествувале во сите вооружени акции против Османлиите, но по [[Второ српско востание|Второто српско востание]] (1815) областа Трстеник била поделена меѓу новообновената српска држава и Отоманската империја-[[Западна Морава|Западот]]. Реката [[Западна Морава|Морава]] била граница. Областа на општина Трстеник ќе биде дел од српското кнежество дури во 1833 година.
[[Податотека:Monument_dedicated_to_the_victims_of_Balkan_Wars,_WWI,_WWII_and_NATO_bombing.jpg|десно|мини|200x200пкс| Споменик на жртвите од Балканските војни и Првата светска војна]]
[[Податотека:Monument_in_Trstenik_dedicated_to_WWII_fighters_and_soliders_who_died_in_the_Kosovo_War.jpg|десно|мини|200x200пкс| Споменик на партизаните во Трстеник]]
По стекнувањето на автономијата на Кнежевството Србија, кнезот [[Милош Обреновиќ]] во периодот 1832-1838 година наредил изградба на нова населба на десниот брег на Западна Морава. Во седумдесеттите години на 19 век, Трстеник добил основно училиште, пошта, аптека, банка и првата парна мелница. Во 1899 година бил изграден челичен мост над Западна Морава, а следната година нова црква Света Троица. Железничката пруга Сталац-Краљево била отворена во 1910 година.
По [[Прва светска војна|Првата светска војна]], во градот биле изградени нови згради и голем дел од стариот град денес потекнува од тој период. По [[Втора светска војна|Втората светска војна]] Трстеник доживеал значаен индустриски развој со формирањето на фабриката за хидраулични и пневматски системи Прва петолетка. За време на периодот на санкции во последната деценија на 20 век, градот стагнирал. Последната деценија на 20 век донесе нови конфликти. Во граѓанската војна во последната деценија на 20 век, [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија|СФР Југославија]] се распаднала, а во агресијата на [[НАТО]] од 1999 година, покрај воени цели, биле уништени и цивилни објекти. Така било на 30 април 1999 година. Железниот мост во Трстеник бил бомбардиран и урнат на неговиот 100-ти роденден.<ref name="милан">{{Наведена книга|title=Tragom Jefimije|last=Vukčević|first=Jelena|publisher=Narodni univerzitet|year=2017|isbn=978-86-918433-4-2|location=Trstenik|pages=}}</ref>
Тука се родниот музеј Трстеник, куќата на Катиќ во Трстеник и куќата на Љубица Милосављевиќ.
=== Грнчарство во Трстеник ===
[[Податотека:Panorama_of_Trstenik.jpg|мини| Панорама на градот и неговата околина]]
Во општина Трстеник, неолитските локалитети [[Тврдина Благотин|Благотин]] и Страгари (село Пољна) се богати со керамика, што сведочи за разновидна употреба на печени производи во [[Младо камено време|неолитот]].
Локалитетот Басат (село Пољна, Левац) сведочи за грнчарското производство на територијата на општина Трстеник и во османлискиот период. Пример за тоа е ископаниот лонец од 15/16. век, што е речиси идентично со поновите примероци на женски ќерамиди. Оваа [[Црепна|басат плочка]] има засечен крст на внатрешната страна од дното, има дебели ѕидови, неправилна форма и најверојатно не е занаетчиска. Плочките се најтипичен пример за женска керамика. Тоа е плитко јадење кое се користи за печење леб на отворено огниште. Се смета дека тенџерето го зачувало првобитниот облик од праисторијата и бил неизбежен кујнски инвентар не само во [[Србија]] туку и во [[Македонија (регион)|Македонија]], [[Црна Гора]], [[Грција]], [[Бугарија]] и [[Албанија]]. Изработката на тенџериња (газење тенџериња) традиционално е женска работа, составен дел од домашната работа, па затоа овој вид керамика се нарекува женска керамика, иако тенџерињата денес ги прават и мажите во [[Централна Србија]]. Додека женските плочки се со нерамномерни димензии и квалитет (во зависност од умешноста на домаќинката што ги изработила), машките плочки се секогаш со дупка во средината, со униформни димензии, еднаква дебелина на ѕидот, полесни и поцврсти. Исто така, машките тенџериња, за разлика од женските, секогаш се печеле пред првата употреба.
Во развојот грнчарство интересна етнолошка појава е заминувањето на грнчарите на печалба. [[Пирот|Пиротските грнчари]] ја пренесувале својата керамика во области каде што немало домашни градски грнчари, а каде што имало-своето производство го приспособувале на локалните традиционални форми. Грнчарите, како и другите печалбари, пролета оделе на работа, а есента се враќале во татковината. Мајсторите грнчари изнајмувале соба за работилница на периферијата на градот и ја чувале неколку години. Некогаш мајсторот го носел целото семејство во местото каде што била неговата работилница, за трајно да се насели таму (како што бил случајот со семејството Стојановиќ од Пирот кои се преселиле во Трстеник каде што нивните потомци живеат и работат и денес). Мајсторот секогаш со себе носел помошници-чираци и калфи-од селата [[Пирот]] и [[Бела Паланка]]. Често се случувало еден асистент да смени неколку мајсторски работилници пред да отвори своја. На почетокот на 20. век, над стотина грнчарски работилници западно од [[Голема Морава|Велика Морава]] имале пировачани, а слична е состојбата и денес со нивните потомци.
Но, се чини дека приказната за грнчарите Трстеник од семејството Стојановиќ од Пирот била малку поинаква-тие имале работилница во најфреквентната улица во Трстеник, а нивните роднини кои се сеќаваат на оваа работилница велат дека таа наликувала на мала фабрика и дека таму секогаш биле многу занаетчии, три/четворица пиротски чираци на обука. Оваа фамилија на пиротски грнчари потекнувала од Пиротско-белапаланечкиот регион, кој го зазела првото место во Србија, не само според керамиката, бројот и разновидноста на садовите што биле произведени, туку и по бројот на грнчари-мигранти кои се излеале од оваа област низ [[Шумадија|Шумадија.Војводина]] и [[Војводина|пошироко]]. Тоа го поткрепува и фактот што на почетокот на 20 век, во 38 градови и села западно од [[Голема Морава|Велика Морава]], имало 103 грнчарски работилници што ги одржувале Пировачани.
За важноста и силата на трстеничките грнчари во периодот меѓу двете светски војни сведочи и фактот што Љубиша Милиќ и Лука Михајловиќ, двајцата од Александровац, набавувале керамика за своите дуќани до 1944 година од Трстеник. Грнчарството им го носел [[занаетчија]]<nowiki/>та Тула од Стањево. <ref>{{Наведено списание|last=Вукчевић|first=Јелена|date=26. 06. 2018.|title=Грнчарски занат у Трстенику|journal=Крушевачки зборник|issue=17}}</ref>
== Култура ==
===== Најважните згради =====
[[Податотека:Crkva_Svete_Trojice,_Trstenik_03.jpg|мини|200x200пкс| Црквата Света Троица]]
По [[Прва светска војна|Првата светска војна]], патријархалната провинција го променила својот карактер во духот на времето. Денешниот стар град во голема мера датира од овој период. Најстариот зачуван објект е куќата на истакнатиот трговец и пратеник Петар Катиќ. Се смета за една од најубавите градски куќи во Моравска [[Србија]] од втората половина на 19 век и е заштитен со Законот за заштита на културното наследство на [[Србија|Република Србија]]. Зградата во основа припаѓа на типот на моравска куќа со примеси во ориентален стил. Хармоничен во пропорции, со под и две раскошни, симетрично поставени и донекаде испакнати докса, тој бил дизајниран да ја покаже репутацијата и моќта на својот сопственик. Собите на приземјето биле претежно деловни простории на дуќанот на Катиќ, додека собите на првиот кат биле семејни и гостински соби. Денес оваа куќа е во приватна сопственост, напуштена и прилично руинирана, без соодветна грижа за нејзиниот изглед и културен статус.
Зградата на општинското собрание датира од 1935 година. Изграден била на местото на поранешниот штаб. Внатрешноста на зградата е украсена со дела од академски сликари. Со црквата Света Троица и старото училиште, општинската зграда доминира на градскиот плоштад. Пред него е уреден градски парк со фонтана и секогаш полно шеталиште. Во паркот пред општината, на постаментот доминира скулптурата на [[Милица Хребељановиќ|принцезата Милица]], дело на скулпторот Драгољуб Димитријевиќ. Ова монументално дело било подигнато во 2015 година, по повод 610-годишнината од смртта на принцезата Милица.
Меѓу значајните споменици се мостовите на [[Западна Морава|Морава]]. Првиот Железен мост на [[Западна Морава]] бил изграден во [[1899]] година. Кога австроунгарската војска го нападнала Трстеник, тој Железен мост бил уништен во [[1915]] година, а по Првата светска војна, мостот бил повторно изграден со средства за воени репарации. Во [[НАТО-во бомбардирање на СР Југославија|агресијата на НАТО]] врз [[Србија]], мостот бил уништен во 1999 година. На негово место во 2000 година бил изграден нов Железен мост.
Недалеку од него, низводно се наоѓа Бетонскиот мост на Западна Морава, изграден во 1985 година. Има и висечки мост во Трстеник, кон Осаоница, кој е важен стратешки објект за водоснабдувањето на градот.<ref name="милан">{{Наведена книга|title=Tragom Jefimije|last=Vukčević|first=Jelena|publisher=Narodni univerzitet|year=2017|isbn=978-86-918433-4-2|location=Trstenik|pages=}}</ref>
===== Културно-историски споменици =====
[[Податотека:Sculpture_of_professor_Miodrag_Ibrovac_in_Trstenik.jpg|десно|мини| Биста на Миодраг Ибровац]]
Голем е бројот на познати личности од Трстеник, во различни области на човековото творештво. Меѓу нив има историски личности, воини, лекари, научници, уметници, писатели, инженери, просветители, спортисти, бизнисмени и земјоделци. Областа Трстеник им даде на српските академици и култура тројца академици-Миодраг Ибровац, Драгомир Ќосиќ, [[Добрица Ќосиќ]] и српскиот патријарх Герман. Во Трстеник бил роден и Владислав Рибникар, основачот на веснико „[[Политика (весник)|Политика]]“. Радомир Рака Љутовац бил од селото Пољна, општина Трстеник, српски војник кој прв во светот соборил непријателски авион во Првата светска војна со топ од Метин Брдо во Крагуевац.
Многубројни бисти и споменици, внимателно распоредени во центарот на градот, се оставени за генерациите што доаѓаат, да се сеќаваат на овие великани на Трстеник:
* Биста на Радоје Рака Љутовац (во неговото родно село и пред зградата на Судот)
* Биста на Миодраг Ибровац (пред зградата на Комитетот)
* Биста на Крсти Босанчу (пред зградата на Националниот универзитет)
* Биста на Живадин Апостоловиќ (во истоименото основно училиште)
* Биста на Миодраг Чајетинац Чајка, народен херој (во истоименото основно училиште)
* Биста на принцезата Милица во зградата на општината
* Биста на Воислав Танкосиќ пред ЕПС
* Спомен на Живадин Апостоловиќ (пред Домот на културата)
* Спомен на Василије Анѓелковиќ (пред зградата на Националниот универзитет)
* Спомен на местото каде што била првата пошта во Трстеник (на аголот на улицата Обилиќева и улицата [[Лазар Хребељановиќ|Цар Лазар]])
* Спомен на зградата на Музејот каде што била првата електрана
* Споменик пред првата училишна зграда по повод двесте години школување во општина Трстеник
[[Податотека:Otkrivanje_spomenika_ispred_prve_zgrade_osnovne_škole_u_Trsteniku_povodom_200_godina_školstva_u_opštini.jpg|десно|мини| Откривање на споменикот пред првата зграда на основното училиште во Трстеник по повод 200 години школување во општината]]
Покрај бројните бисти и спомен-обележја, Трстеник е богат со голем број споменици во речиси секоја месна заедница во општина Трстеник. Овие споменици ги красат висорамнините пред селските домови на културата и се потсетување на хероите од големите војни и познати личности. Најмонументален споменик во општина Трстеник е споменикот на Попина. Споменикот бил подигнат во 1941 година на местото каде се случила битката кај Попин во која партизански одред се спротивставил на нумерички посилниот германски одред. Споменикот било дело на Богдан Богдановиќ.
До него пред зградата на Општината се истакнува споменикот на принцезата Милица. Споменикот е излеан во бронза, висок е три метри и бил подарок за градот Трстеник од ктиторот Радмила Милентијевиќ. Споменикот е дело на познатиот скулптор Драгољуб Димитријевиќ и бил поставен по повод 610-годишнината од смртта на принцезата Милица.
На десниот брег на Западна Морава, помеѓу Железниот и Бетонскиот мост, се наоѓа шеталиштето кое започнува со парк. Во паркот доминира споменикот на ослободителите на Трстеник (од 1951 година), кој бил подигнат во 1999 година, лево и десно, додале две скршени крила со имињата на жртвите на Трстеник во ослободителните војни од 1990-тите. Шеталиштето се спушта низ бедемите како градска плажа, популарна дестинација за жителите на Трстеник во жешките летни денови. <ref name="милан">{{Наведена книга|title=Tragom Jefimije|last=Vukčević|first=Jelena|publisher=Narodni univerzitet|year=2017|isbn=978-86-918433-4-2|location=Trstenik|pages=}}</ref>
Има театар „Трстеник“, Националната библиотека „Јефимија“, Националниот универзитет „Трстеник“ и Здружението „Трстеник“ Бошко Југовиќ Сокол.
== Образование ==
Во репрезентативните објекти спаѓа и зградата на некогашното основно училиште „Свети Сава“ од 1873 година. Се наоѓа веднаш до градската црква, на чиј имот е изградена. Дизајнирана била од австрискиот инжињер Франц Винтер, кој работел на регулациониот план на [[Врњачка Бања]] и Трстеник од 1872 година по налог на српската влада. Реновиран е и денес се сместени просториите на Социјалистичката партија, Сојузот на борците и Одделението за историскиот архив на Крушевац. Учениците од училиштата во Трстеник редовно постигнуваат успеси на државни и меѓународни натпревари во различни области. Едукацијата на ученици е финансиски поддржана од Фондот за млади таленти на општина Трстеник. Во Трстеник има и средношколски дом, кој се занимава со сместување и оброци на учениците. Привршува изградбата на новиот објект на овој дом со услови за сместување на 124 ученици од двата пола, кој е финансиран од Министерството за образование, наука и технолошки развој на [[Република Српска|Република Србија]].
=== Основно образование ===
Основното образование во општина Трстеник датира од 1813 година, кога започнало со работа училиштето во Велика Дренова, па во 2013 година одбележало 200 години од школувањето во областа Трстеник. Денеска во општина Трстеник има осум основни училишта: три урбани („Живадин Апостоловиќ“, „Миодраг Чајетинац-Чајка“ и „Свети Сава“) и пет селски со подрачни одделенија „Добрица Ќосиќ“ Велика Дренова, „Јован Јовановиќ- Змај". Стопања, "Принцезата Милица" Доњи Рибник, "Љубивоје Бајиќ" Медвеѓа, "Раде Додиќ" Милутовац). Овие училишта го покриваат образованието во сите рурални средини во општина Трстеник преку комбинирани паралелки. Предучилишни програми има и во голем број основни училишта, додека градинката „Бисери“ која била основана пред 63 години и денес вработува околу 130 работници кои работат во повеќе предучилишни установи, се занимава со предучилишно воспитување на најмладите граѓани на Трстеник. Со музичко образование и воспитание се занимава музичкото училиште „Корнелије Станковиќ“.
=== Средно образование ===
Средното образование го обезбедува Гимназијата „Вук Караџиќ“ и Техничкото училиште со машинска, електротехничка и економска насока.
Средното образование го обезбедува гимназијата „Вук Караџиќ“ со друштвено-јазична и природно-математичка насока и техничкото училиште „Трстеник“, каде што кадрите од машинската, електротехничката и економската струка се школуваат три и четири години.
=== Високо образование ===
Високото образование датира од 1962 година кога била основана Високата техничка машинска школа за стручни студии во која се едуцира машински кадар. Наменет за едукација на инженери, училиштето ги има следните насоки: хидраулика и пневматика, земјоделска и прехранбена опрема, производствена механизација. Во Трстеник има и оддел на приватниот факултет ФОРКУП Нови Сад.<ref name="милан">{{Наведена книга|title=Tragom Jefimije|last=Vukčević|first=Jelena|publisher=Narodni univerzitet|year=2017|isbn=978-86-918433-4-2|location=Trstenik|pages=}}</ref>
== Демографија ==
Во населбата Трстеник живеат 13.800 полнолетни жители, а просечната возраст на населението е 38,5 години (37,8 за мажи и 39,2 за жени). Во населбата има 6079 домаќинства, а просечниот број на членови по домаќинство е 2,83.
Оваа населба е претежно населена со [[Срби]] (според пописот од [[2002]] години).
== Галерија ==
<gallery mode="packed" heights="150" widths="150">
Landscape near Trstenik, Serbia.jpg|Пејсаж во околината на Трстеник
City of Trstenik.jpg|Градска населба Трстеник
Church of the Holy Trinity in Trstenik.jpg|Црквата Света Троица во Трстеник
Cultural Center in Trstenik.jpg|Дом на култура во Трстеник
Dom kulture, Trstenik 01.jpg|Дом на култура во Трстеник
Trg Trstenik 01.jpg|Градскиот плоштад во Трстеник
Theater in Trstenik.jpg|Театар во Трстеник
Spomenik Partizanima u Trsteniku.jpg|Споменик на партизаните во Трстеник
Monument to Milica Hrebeljanović in Trstenik.jpg|Споменик на принцезата Милица во Трстеник
Archive in Trstenik.jpg|Архива во Трстеник
Fontana u Trsteniku.jpg|Фонтана во Трстеник
Zgrada opštine u Trsteniku.jpg|Зградата на општина Трстеник
Prva petoletka - Trstenik.jpg|Првите пет години
Suspension bridge in Trstenik, Serbia.jpg|Висечки мост
</gallery>
== Види повеќе ==
* Манастирот Љубоштиња
* Црквата Света Троица во Трстеник
* Манастирот Велуќе
* Стубалскиот манастир
* планините Гледикке
* Гоч
* [[Западна Морава|Западна Моравија]]
* Моравски орев
* Првите пет години
* Општина Трстеник
* Националниот универзитет Трстеник
* Театар Трстеник
* Јавната библиотека „Јефимија“.
* Татковински музеј Трстеник
== Наводи ==
{{Наводи}}
== Надворешни врски ==
{{Општина Трстеник}}
* [http://www.trstenik.rs Официјален сајт на ОПШТИНА ТРСТЕНИК]
* [https://web.archive.org/web/20191024170230/http://www.trstenicani.com/ Интернет портал Трстеничани]
* [https://web.archive.org/web/20100123203043/http://www.fallingrain.com/world/RI/00/Trstenik.html Карти, аеродроми и локација на временската ситуација ()]
* [https://web.archive.org/web/20120206160747/http://wikimapia.org/maps?ll=43.620295,21.026459&spn=0.3,0.3 Сателитска мапа ()]
* [http://www.mapquest.com/maps/map.adp?latlongtype=decimal&latitude=43.6202953&longitude=21.026459&zoom=8 Карта на населбата на карта ()]
* [https://web.archive.org/web/20070313070046/http://www.vmlab.com/trstenik/galerija.php?id=90&category=0 Фото галерија на Трстеник]
* [http://www.novosti.rs/vesti/srbija.73.html:739619-Leksikon-govora-sa-ki Лексикон на говори со „ки“ („Вечерње новости“, 22.07.2018)]
* {{Наведена мрежна страница|url=https://www.novosti.rs/вести/србија.489.html:838171-Наслеђе-још-из-праисторије|title=Наслеђе још из праисторије|last=Бабовић|first=С.|date=28. 12. 2019|publisher=[[Вечерње новости]]|accessdate=29. 12. 2019}}
[[Категорија:Населени места во Србија]]
[[Категорија:Трстеник]]
[[Категорија:Страници со непрегледан превод]]
| |||