Седеф: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Создадено преведувајќи ја страницата „Sedef Island“ Ознаки: Отповикано Превод на содржини Превод на содржини 2 |
с Отповикани уредувањата на Тиверополник (разговор), враќајќи на последната преработка на InternetArchiveBot Ознака: Отповикување |
||
Ред 1:
[[Податотека:NautilusCutawayLogarithmicSpiral flip.jpg|250px|мини|десно|Слој седеф во внатрешноста на раковината на ''наутилус''.]]
'''Седеф''' ({{lang-tr|ṣadaf}}) – внатрешен слој на [[раковина]]та на некои [[мекотели]]: [[школки]], [[полжави]] и некои [[главоноти]] (''Nautilus'' и ''Spirula''). Заради седефот најбарани се школките од родовите ''[[Meleagrina]], [[Pinna]], [[Malleus]], [[Margaritana]]''.<ref name="hrvenc">[http://www.enciklopedija.hr/ Hrvatska enciklopedija]</ref><ref name="britanica">[http://www.britannica.com Encyclopædia Britannica]</ref>
== Создавање и градба на седефот ==
[[Податотека:Nacre fracture.jpg|250px|мини|десно|Слика на пресек на површина на седеф, снимена со електронски микроскоп.]]
[[Податотека:Nacre microscopic structure.png|250px|мини|десно|Шематски приказ на структурата на седеф.]]
Кај мекотелите раковината ја лачи плаштот, односно кожниот набор кој ја обвива утробната кеса и ја затвора плаштната дупка. Раковината потполно или делумно го препокрива телото.<ref name="bionet">[http://www.bionet-skola.com Бионет школа]</ref> Слоевите раковина се лачат во различни делови на плаштот, а постепениот раст се одвива само на граничниот дел на раковината.<ref name="britanica"/> На пресекот на раковината се воочуваат три слоја: надворешен, тенок слој (''periostracum''), изграден од органска материја [[конхиолин]]; под него е подебел, призматичен слој, изграден претежно од [[калциум карбонат]]; третиот, внатрешниот слој е седефест слој или седеф. Седефот е граден од повеќе паралелно сложени, благо брановите ливчиња, составени од наизменични слоеви органски и неоргански материи.<ref name="hrvenc"/>
Кога во внатрешноста на раковината дојде надворешно тело кое го повредува мекото тело на мекотелот (зрно песок, паразит и сл.) околу него, заради заштита, се создава слој од седеф. Со повеќегодишно излачување на седеф на местото на повреда се создава патолошка зрнеста творба, кај бисерните школки позната како [[бисер]]. Бисерите претежно се составени о тенки, концентрични слоеви седеф.<ref name="hrvenc"/> Затоа седефот се нарекува и „мајка на бисерот“ (''mother-of-pearl'').<ref name="britanica"/>
== Одлики на седефот ==
Седефот е композитен материјал направен од неоргански слоеви калциум карбонат, раздвоени со органски полимери како што е хитинот. Оваа структура го прави отпорен на оштетувања. Исто така прави површината на седефот да е брановита, што доведува до прекршување на светлината на нејзините нерамнини во преливи на виножитните бои, давајќи ѝ препознатлив и единствен седефест сјај.<ref name="hrvenc"/><ref name="jacobaron">Jacob Aron: [https://www.newscientist.com/blogs/onepercent/2012/07/artifical-mother-of-pearl-foll.html?DCMP=OTC-rss&nsref=online-news ''Artifical mother of pearl follows nature's recipe''] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20151002064555/https://www.newscientist.com/blogs/onepercent/2012/07/artifical-mother-of-pearl-foll.html?DCMP=OTC-rss&nsref=online-news |date=2015-10-02 }}, newscientist.com</ref>
== Употреба ==
[[Податотека:Box with Lotus Scrolls LACMA M.2000.15.151a-b.jpg|250px|мини|десно|Кутија украсена со интарзии од седеф]]
Седефот се користи за изработка на [[накит]], како и за [[интарзија|интарзии]]. Во минатото, особено во XVIII век, од него се изработувале украси на мебел, кутии и други предмети.<ref name="hrvenc"/>
Седефот е скап материјал, па имало многу обиди за производство на вештачки седеф кој би ги имал особините на природниот, но сите обиди биле помалку или повеќе неуспешни. Дури неодамна британски научници успеале да создадат седеф заснован на калциум карбонат, во процес на создавање наизменични неоргански и органски слоеви сличен на оној кој се одвива во природата. На тој начин е отворен пат за создавање цврсти материјали за премачкување направени од евтини материјали.<ref name="jacobaron"/> Се верува дека материјалите засновани на природен седеф во иднина ќе бидат од голема корист во производството на поотпорно стакло, керамика и слични крти материјали.<ref>Ben Coxworth: [http://www.gizmag.com/mollusk-nacre-tougher-glass/30654/ ''Super-tough glass based on mollusk shells''] gizmag.com</ref>
== Наводи ==
{{наводи}}
== Поврзано ==
* [[Бисер]]
* [[Мекотели]]
* [[Школки]]
== Надворешни врски ==
{{портал|Биологија}}
{{Ризница-врска|Mother of pearl}}
[http://statenisland.pastperfect-online.com/00039cgi/mweb.exe?request=keyword;keyword=mother-of-pearl;dtype=d mother-of-pearl] statenisland.pastperfect-online.com]
{{Нормативна контрола}}
[[Категорија:Мекотели]]
[[Категорија:
[[Категорија:
[[Категорија:Скапоцени камења]]
[[Категорија:Турцизми]]
|