Тапан: Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [непроверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Целосно избришана страница Ознака: Испразнување |
Создадено преведувајќи ја страницата „Davul“ |
||
Ред 1:
{{Музички инструмент|name=Тапан|names=Тапан, Барабан, Давул, Табл|image=Тапан.jpg|classification=[[Перкусија]] ([[мембранофон]])|range=Затегнат со врвка}}'''Тапан, давул,''' '''атабл''' или '''табл''' е голем двокожен [[Тапани|тапан]] кој се свири со удиралки. Има многу имиња во зависност од земјата и регионот. Овие тапани најчесто се користат во музиката на [[Балканот]] и [[Среден Исток|Блискиот исток]]. Овие тапани имаат и длабок [[Бас тапан|бас звук]] и тенок [[Висок тон (звук)|висок]] звук поради нивната конструкција и стилот на свирење, каде што различни кожи и стапови се користат за производство на различни звуци на истиот тапан.
== Имиња ==
Некои имиња на тапанот во зависност од земјата се:
* [[Македонски јазик|македонски]]: '''тапан''', '''барабан'''
* [[Горански дијалект|горански]]: '''тупан'''
* [[српски]]: '''гош, тапан, тупан'''
* [[бугарски]]: '''дол, тапан, тупан'''
* [[турски]]: '''давул''' (буквал<span class="lang-comment" data-ve-ignore="true" style="font-style: normal; display: none; color: #33aa33; margin-left: 0.3em;">код: кур промовиран во код: ку</span>но „тапан“)
* [[Понтски дијалект|грчки]]: {{Јаз|pnt|νταούλι}} ('''даули'''), буквално „тапан“
* {{Lang-sq|lodra}} ('''лодра''', '''тупана''', '''даул''')
* {{Lang-ro|tobă}} ('''тоба/доба''')
* [[унгарски]]: ''moldvai dob'' ('''молдвај доб)'''
* [[Курдски јазик|курдски]]: '''дахол'''
* [[Тамилски јазик|тамилски]]: '''давил'''<span class="lang-comment" data-ve-ignore="true" style="font-style: normal; display: none; color: #33aa33; margin-left: 0.3em;">код: там промовиран во код: та</span>
* [[Синхалски јазик|синхалски]]: '''давула'''
* [[арапски]]: '''табл''' или '''табл балади'''
* {{Lang-he|tof תוף}} ('''тоф''')
* {{Lang-fa|دهل dohol}} ('''дохол''')
* {{Lang-ka|დოლი doli}} ('''доли''')
* {{Lang-hy|դհոլ dhol}} ('''дол''')
* {{Lang-syr|ܛܲܒܼܠܵܐ}} ('''давола''')
* '''Даула''' (антички тапан од Шри Ланка)
== Традиционална употреба ==
На јужен Балкан, ритамот на тапанот е сложен и користи многу акценти во бројни традиционални временски потписи. Во Македонија, тапаните најчесто се користат за придружување на други инструменти како што се [[Зурла (македонска)|зурлата]] и [[Гајда|гајдата]], додека во Бугарија тие обично ги придружуваат [[Гајда|гајдата]] и [[Гадулка|гадулката]]. Тие исто така се свират соло во некои албански, бугарски и македонски народни игри и песни. Со векови, тапанот е незаменлив на македонските селски свечености, како што се свадби и прослави на заштитници на домови и села. Во Романија и Молдавија тобата понекогаш се користи за придружување на танци. Во регионите на Молдавија, Марамур и Бихор има и некои видови со мал цимбал монтиран на врвот. Тие генерално се удираат со дрвени удиралки на едната кожа и со потенок стап на работ или цимбалот.
Во Турција, Азербејџан и Ерменија, давулот најчесто се свири со [[Зурла (македонска)|зурлата]], иако може да се свири и со други инструменти, како и во ансамбли. Исто така, традиционално се користи за комуникација и во турската [[Отомански воен оркестар|мехтер]] или [[Јаничар|јаничарска]] музика. Во Ирак и Левант, тој претежно се користи во [[Асирско народно оро|асирското народно оро]] и [[Асирска фолк-поп музика|асирската фолк-поп музика]], меѓу [[Асирци|асирците]], кои во најголем дел се придружени со [[Зурла (македонска)|зурлата]], која е [[дувачки инструмент]]. Во Ерменија, долот нема толку голем обем и обично се свири со рацете, иако се користи и дрвен, тапан во форма на лажица. Често се слуша во ерменската народна музика. Не само што тоа е во народната, туку и во модерната музика, дури и со соло изведби во многу истакнати песни.<ref>[http://karalahana.com/english/dauli-drum.html Dauli - Davul of Turkey.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140930225349/http://www.karalahana.com/english/dauli-drum.html|date=2014-09-30}}</ref>
== Градба ==
[[Податотека:Karagoez_davulcu2.jpg|десно|мини| ''Давул'' во куклен театар со сенка. Тука, [[Караѓоз и Хаџиват|Караѓоз]] е прикажан со својот ''давул''.]]
Школката на тапанот е направена од тврдо дрво, од орев или костен, иако многу дрва можат да се користат во зависност од регионот каде се прави тапанот. За да се направи школката, дрвото се вари во вода за да може да се свитка, а потоа се свиткува во цилиндрична форма и се прицврстува заедно. [[Глава (перкусии)|Главите]] се обично од козја кожа, а тие се обликуваат во кругови со дрвени рамки. Сепак, едната страна може да биде од козја кожа за да даде повисок тон, додека другата глава може да биде од овча, телешка, па дури и магарешка кожа за да добие понизок звук. Некои дури ја претпочитаат кожата на волкот, па дури и кожата на кучето.<ref name="gkins">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.greekfolkmusicanddance.com/instruments.php|title=Greek Musical Instruments|publisher=John Pappas|accessdate=2008-01-09}}</ref> Јажето се навојува напред и назад низ обвивката на тапанот, од страна до страна во цик-цак шема, и ги држи главите на тапанот и обезбедува напнатост за подесување на барабанот. Понекогаш металните прстени или кожните ремени се спојуваат со соседните нишки на јажето со цел да се овозможи натамошно подесување. Два прстени понекогаш се прицврстени на главното јаже каде што се провлекува јаже налик на појас за да се држи тапанот.
Во Македонија, Србија и Бугарија, тапанот се прави во две димензии: голем или околу 50-55 цм дијаметар, и мал или тапанче, на околу 30-35 цм дијаметар.
Во Турција, тапаните обично имаат големина од 60 цм до 90 цм во дијаметар. Кравја кожа се користи за страната од понискиот бас регистар на тапанот, додека кожата од коза се користи за тенкиот, висок регистар од тапанот.
Во Грција, тапаните имаат големина од 30-35 цм за „тумбите“ и околу 90-120 цм за даулите. Најчесто тапаните се околу 50-75 цм.<ref name="gkins">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.greekfolkmusicanddance.com/instruments.php|title=Greek Musical Instruments|publisher=John Pappas|accessdate=2008-01-09}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.greekfolkmusicanddance.com/instruments.php "Greek Musical Instruments"]. John Pappas<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-01-09</span></span>.</cite></ref>
== Стил на свирење ==
Свирачите честопати користат јаже закачено на барабанот за да го држат тапанот странично, така што едната глава е достапна со левата рака и една со десната. Секоја рака обично е посветена на свирење на едната страна на тапанот исклучиво, иако тоа може да варира според локалниот стил и традиција.
[[Австралиски Македонци|Македонскиот австралиски]] тапанар Крис Митревски беше пионер во хибриден стил на игра, потпирајќи се на повеќе нагласени ноти што ги игра недоминантната рака.{{Се бара извор|date=April 2019}} Овој стил е тежок за игра, но резултира со многу сложен полиритам, со доминантната рака која го нагласува ритамот.
== Наводи ==
[[Категорија:Македонски народни инструменти]]
[[Категорија:Блискоисточна култура]]
| |||