Странски пропаганди во Македонија: Разлика помеѓу преработките

[[Грција|Грчката]] пропаганда е една од најстарите пропаганди што дејствувале во [[Македонија (регион)|Македонија]]. Оваа пропаганда била раководена од [[Цариградската Патријаршија]], но треба да се истакне дека нејзините пропагандни позиции биле нарушени во 60-те години на [[19XIX век]] за време на антифанариотските борби.

Во средината на [[19XIX век]] во [[Македонија]] и [[Бугарија]] започнало силно антипатријаршистичко движење. Ова движење првенствено било насочено против процесот на погрчување, а населението во [[Македонија]] и [[Бугарија]] заеднички врз словенска основа настапиле против [[Цариградска Патријаршија|Цариградската Патријаршија]] притоа се барала смена на грчките митрополити и епископи, нивно заменување со домашни лица кој го познавале јазикот на населението, исто така било поставено и прашањето за обнова на [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]].

Во втората половина на 90-те години на [[19XIX век]] бугарската пропагнада прави обид за проширување на своето влијание во [[Солун|Солунската област]] и притоа биле искористени сите средстава за притисок. Во [[1897]] година бугарските власти извршиле притисок врз жителите на селото [[Караќој]] принудувајќи ги да ја признаат бугарската народност и [[Бугарска егзархија|Егзархија]]. Имено сите мажи од селото [[Караќој]] оделе на печалба во [[Бугарија]], а дома се враќале еднаш или двапати годишно. Треба да се истакне дека во пасошите на печалбарите од оваа село пишувале дека се грчка народност и според некои истаричари токму тоа и сметало на бугарската влада. Во едено известување на Бугарското министерство за внатрешни работи со дата од 18.07.[[1897]] година и заверено под број ''2810'', а испратено до окружните управници и градоначалникот на [[Софија]] се истакнувало дека:

Во [[1892]] година во [[Солун]] било отворено првото основно српско училиште со што се создале услови за пробив на српската пропаганда во Солунскиот вилает <ref>''К. Џамбазовски, Културно - општествени врски на Македонците со Србија во текот на 19XIX век, Скопје, 1960.''</ref>.

Кон крјот на 19XIX век српската пропаганда во Солун имала 2 класни и 2 основни училишта, но успехот бил привиден бидејќи во 1903 година во Солун имало околу 15 србомански куќи. И покрај сите обиди српската пропаганда не успеала да го засили своето влијание во Јужна Македонија, а тоа се потврдува од извештајот на рускиот конзул од [[Солун]] Николај Гирс во кој тој истакнува:

Романската пропаганда во Македонија започнала засилено да дејствување кон крајот на 80-те и почетокот на 90-те години на [[19XIX век]]. Оваа пропаганда дејствувала првенствено меѓу [[Власи]]те во Македонија и затоа дошла во судир со [[Грчка пропаганда во Македонија|грчката пропаганда]], а од друга страна пак романската пропаганда преку своето делување во [[Македонија]] вршела притисок врз [[Бугарија]] за да добие територијални отстапки во [[Добруџа]]. Романската пропаганда не го загрозувала македонскиот индивидуалитет и отука таа не била пречка за учество на [[Власи]]те во Македонското нациооналноослободително движење <ref name="VG">''Ванчо Ѓорѓиев, Слобода или Смрт, Македонското националноослободително дело во Солунскиот вилает 1893 - 1903 година, Скопје, Институт за историја - Филозофски Факултет''</ref>.

Политичкото влијание на Ватикан во Македонија започнало да дејствува во втората половина на [[16XVI век]] и со прекини се чуствувала сè до почетокот на [[20 век]]. Главна цел на оваа пропаганда била да се шири влијанието и власта на [[Римокатоличка црква|Римокатоличката црква]]. Треба да се истакне дека оваа пропаганда била поставена врз верска основа, но со политичка цел.

Во [[1661]] година охридскиот архиепсикоп Атанасиј заминал во [[Рим]] кај папата Александар VII и дал согласност за унија меѓу [[Римокатоличка црква|Римокатоличката црква]] и [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]]. Неговиот мисионер Онуфриј Констатнтин бил избран за епископ во римската грчка курија, со титулата архипископ на [[Дебар]] иако тој постојано живеел во [[Рим]]. Меѓутоа до официјална унија не дошло бидејќи високото свештенство се плашело од мерките на [[Османлиско Царство|Османлиското Царство]], а од друга страна правослвното население не ја прифаќале унијата. Затоа во текот на [[18XVIII век]] доаѓа до ослабување на католичкото влијани, а во [[1767]] година била укината и [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]].

Католичката пропаганда се засилила во текот на 60-години на [[19XIX век]], во текот на [[Борба против Цариградската патријаршија|антифанариотските борби]].

По создавањето на ''Конгрегацијата'' католичката пропагнада успеала да го наметне своето вилјание меѓу високото свештенство на [[Охридската архиепископија]]. Во првата половина на [[17XVII век]] неколку охридски архиепископи тајно ја признавале црковната власт на [[папа]]та, а меѓу нив биле Порфириј, Атанасиј, Аврамиј и Мелетиј. На [[28 септември]] [[1624]] година папата Урбан VIII испратил писмо до охридскиот архиепископт во кое било истакнато:

По [[Берлинскиот конгрес]] доаѓа до стагнација и опаѓање на унијатската пропагнда. [[Австро-Унгарија]] не успеала да ја реализира замислената идеја за засилување на пропагандата, и по една деценија нејзините преставници во Македонија заклучиле дека унијатската пропаганада е во опаѓање а онаму каде што постои унијата, населението тоа го правело од политички цели а не од верски побуди. На 30.09.1889 година, австро-унгарскиот конзул испратил извештај во кој истакнал дека унијаската пропаганда опаѓала затоа што францускиот конзул му дозволил на рускиот преставник да дејствува против унијата, и тоа во интерес на француско-руското пријателство. Меѓутоа треба да се истакне дека тоа било точно само делумно, по формирањето на [[Бугарската Егзархија]] дел од македонскиот народ почнал да преминува под јуриздикција на Егзархијата, бегајќи од погрчувањето тие наишле на егзрхиска стапица која била поставена на словенска основа но со тенденција да бугаризира. Бугарскиот трговски агент од [[Солун]], [[Атанас Шопов]], во разговор со францускиот конзул Стег, истакнува дека е нормално откажувањето од унијата и преминувањето во Егзархијата, бидејќи унијатите не можеле да преживеат во православна провинција. Егзархијата на своите верници им забранила да даваат или земаат моми од унијатите, да венчаваат, крштеваат и обратно. [[Католичката црква]] имала слична забрана до своите верници. Од друга страна францускиот конзул Стег истакниваа дека населението во [[Македонија]] не било навикнато да први догматска разлика помеѓу унијатите и православните. Тоа само го потврдува фактот, дека [[ТМОРО]] која се зародила во егзархиската средина брзо се зацврстила и меѓу унијатите. Во 90-години на 19XIX век, откажувањето од унијата и преминувањето кон егзархијата станало масовна појава. Цели села се откажувале и преминувале кон егзархијата, 1894 година од унијата се откажал и самиот кукушко унијатски епископ Младенов. На 20.12.1894 година францускиот конзул во извештајот до министерството за надворешни работи истакнал дека во некое подобро време, унијатската пропаганда со друго раководство би имала успех. Притоа тој констатираал дека на 1 000 000 жители имало само 20. 000 унијати.

Протестантската пропаганда во Македонија се јавува во втората половина на [[19XIX век]]. Таа претежно била ширена од страна на американски и англиски мисионери. Оваа пропаганда била поставена врз верска основа но со политички цели и за разлика од пропагандите на соседните држави таа не дејствувала ретроградно врз македонското национално обособување односно не го загрозувала македoнскиот национален индивидуалитет.