Теодосиј I: Разлика помеѓу преработките

|reign = 19 јануари 379&nbsp;– 15 мај 392 (император на [[Источната РимскаРимско империјаЦарство]];<br>15 мај 392&nbsp;– 17 јануари 395 (цела империја)

|predecessor = [[Валенс]] на [[Источната РимскаРимско империјаЦарство]]<br>[[Грацијан]] на [[Западната РимскаРимско империјаЦарство]]<br>[[Валентинијан II]] во [[Западната РимскаРимско империјаЦарство]]

|successor = [[Аркадиј]] на [[Источната РимскаРимско империјаЦарство]];<br>[[Хонориј]] на [[Западната РимскаРимско империјаЦарство]]

|issue = [[Аркадиј]]<br>[[Хонориј]]<br>[[Пулхерија (ќерка на Теодосиј I)|Пулхерија ]]<br>[[Гала Плацидија]]

'''Теодосиј I''' ([[латински]]: ''Flavius ​​Theodosius'', [[грчки]]: ''Θεοδόσιος Α'' '), познат како Теодосиј Велики, бил римски император во периодот од [[379]] до [[395]] година. Тој е најдобро познат по наметнувањето на [[христијанство|христијанската религија]] и решителната забрана на сите други религии во империјата. Теодосиј е последниот римски император кој владеел со целата [[РимскаРимско империјаЦарство]]<ref>''Cf. decree, infra''.</ref><ref name="EdictOfThessolonica">"Edict of Thessolonica": See Codex Theodosianus XVI.1.2</ref>, откако ја обединил за последен пат, само неколку месеци пред неговата смрт во почетокот на [[395]] година. По неговата смрт, империјата засекогаш била поделена на два дела - источна и западна.

Во функција на поефективно менаџирање на готскиот проблем, западниот император [[Грацијан]] (367–383) за нов источен император го назначил Теодосиј I (379–395). За таа цел, покрај источниот дел од империјата, на Теодосиј привремено му била доверена и формалната воено-административна одговорност за целата префектура [[Илирик]]. Својата воено-политичка и идеолошка активност од самиот почеток Теодосиј ја фокусирал врз Балканот, промовирајќи го [[Солун]] во привремено императорско седиште (379 г.). Истовремено во [[Солун]] било трансферирано и седиштето на префектурата Илирик од Сирмиум. По првичниот успех во воениот ангажман против [[Готи]]те на Балканот, пролетта 380 г., Теодосиј претрпел понижувачки пораз. Есента истата година заболениот император во Солун лично бил покрстен од епископот Ахолиј. Ваквиот чин бил комплементарен со Теодосиевиот едикт публикуван во Солун (февруари 380 г.), што претставувало промоција на доминацијата на Никејската догма во Империјата. По повлекувањето на Теодосиј во [[Константинопол]] (ноември 380 г.), одговорноста во разрешувањето на готската криза и во администрирањето со префектурата Илирик ја презел западниот император, во согласност со претходниот договор.

Во 387 година, новиот западен император Валентинијан II, по бегството од Италија поради узурпаторот Максим, го востановил императорското седиште во Солун. Тоа било проследено со трансферирање на седиштето на префектурата Илирик од [[Милано]] во [[Солун]]. Воено-политичкиот сојуз помеѓу Теодосиј и [[Валентинијан II]], склучен во Солун, летото 387 г., резултирал со санкционирање на перманентниот трансфер на префектурата Илирик во политичките граници на источната империја.

Инволвирањето во средувањето на работите на Западот на Теодосиј му обезбедило доминатна позиција во Империјата. Меѓутоа, несредената воена ситуација на [[Балкан]]от, како и крупното востание што избило во Солун (390 г.), го оневозможиле да го ефектуира договореното формално издвојување на префектурата Илирик од Италија. Крвавиот масакр врз солуњаните на кој Теодосиј се решил во април 390 г., што резултирало со 7.000 жртви<ref name="Attwater">Attwater, Donald and Catherine Rachel John. ''The Penguin Dictionary of Saints''. 3rd edition. New York: Penguin Books, 1993. ISBN 0-14-051312-4.</ref>, го довел императорот до директна конфронтација со миланскиот епископ Амбросио, кој застанал во одбрана на интересите на Западната црква. Новонастанатата состојба го навела Теодосиј да прифати помирлив однос со Западната црква, како и да пристапи кон решителни акции за разрешување на готскиот проблем на Балканот. Предвремената смрт на Теодосиј (395 г.) резултирала со дефинитивна поделба на Империјата на Источна (Византија) и Западна Римска Империја, која била ефектуирана со распределбата на власта помеѓу малолетните синови [[Хонориј]] и [[Аркадиј]].

За разлика од претходните владетели на источната империја, Теодосиј I управувал во согласност со големите земјопоседници, аристократијата и свештенството, фаворизирајќи ги нивните интереси со донации на нови земјишта и привилегии. Повикал во Константинопол благородни фамилии од Шпанија и Галија. Благодарение на оваа негова политика, Теодосиј ја зацврстил својата власт. Теодосиј ги зголемил даноците, бидејќи администрацијата имала потреба од поголем обем на средства потребни за плаќање на варварските наемни војници, како единствениот начин да биде продолжена унијата и мирот со готските федерати на империјата.

Во времето на Теодосиј во престолнината биле обновени [[Константинополски ѕидини|ѕидините на градот]]. Во близина на денешниот плоштад Бајазид во Истанбул, бил изграден [[Форум на Теодосиј]], кој бил пронајден при ископувањата во [[1958]] година. Најзначаен споменик од негово време е [[Обелиск на Теодосиј |Египетскиот обелиск]] кој бил поставен на хиподромот а денеска може да се види пред плоштадот Султанахмед, како и [[Златна порта (Константинопол)|Златната порта]] која подоцна била реновирена и затворена од [[Османлии]]те. До крајот на [[4 век]] во Константинопол живееле повеќе од 100.000 лица. Во текот на овој период, новите жители на градот, бидејќи немало место во внатрешноста на ѕидините започнале своите куќи да ги градат надвор од ѕидините. Во втората половина на [[4 век]], во градот работеле филозофите Темистиј и Синезиј, теолозите [[Григориј Богослов]], [[Јован Златоуст]] и [[Нил Синајски]].

Во 392 година Валентинијан II бил убиен и Теодосиј бил принуден повторно да војува, овој пат против Арбогаст и неговата марионета - узурпаторот Евгениј. Теодосиј и во оваа војна излегол како победник, егзекутирајќи го узурпаторот во 394 година. По ова, тој заминал во Милано каде починал. По неговата смрт во јануари 395 година Теодосиј Велики бил погребан во Константинопол.

{{Шаблон:Римски императори}}