Мида: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
ситна поправка
Ред 26:
Стариот сатир Силениј, пиел вино и лутал пијан, а подоцна бил пронајден од некои фригиски селани, кои го однеле до нивниот крал, Мида (наизменично, тој се онесвестил во градината со рози на Мида). Мида го препознал и се однесувал со него гостопримливо, забавувајќи го десет дена и ноќи со учтивост, додека Селениј ги воодушевил Мида и неговите пријатели со приказни и песни. <ref>[[Claudius Aelianus|Aelian]], ''Varia Historia'' iii.18 relates some of Silenus' accounts (Graves 1960:83.b.3).</ref>
 
На еднинаесетиот ден, тој го вратил Селениј кај Дионис во Лидија. Дионис му понудил на Мида да избере каква било награда што сака. Мида побарал сѐ што ќе допре да се претвори во злато. Мида се израдувал со неговата нова моќ, при што побрзал да ја тестира. Тој допрел дабово гранче и камен; и двете се претвориле во злато. Пресреќен, кога пристигнал дома, им наредил на слугите да постават гозба на масата. „Така, Мида, крал на Лидија, на почетокот вообразен со гордост кога сфати дека може да претвори во злато сѐ што ќе допре; но кога виде дека неговата храна станува сурова и дека неговиот пијалак се стврднува во златни коцки, сфати дека овој дар е зло и во неговиот презир кон златото, ја проколна својата молба“ ([[Клаудијан]], ''In Rufinem''). Во верзија раскажана од [[Натаниел Хоторн]] во ''Чудесна книга за девојчиња и момчиња'' ([[1852]]), Мида открил дека кога ја допрел ќерка си, и таа се претворила во злато.
 
Сега Мида го мразел дарот што го посакувал. Му се молел на Дионис, преколнувајќи го да биде избавен од глад. Дионис ја слушнал неговата молба и се согласил; велејќи му на Мида да се измие во реката [[Пактол]]. Потоа, што и да стави во водата ќе се промени од допирот. Мида направил така и кога ја допрел водата, моќта се слеала во реката и речниот песок се претворил во злато. Ова објаснува зошто реката Пактол била толку богата со злато, и богатството на династијата која тврдела дека Мида е нивни предок е без сомнение поттик за овој етиолошки мит. Златото веројатно не било единствениот извор на метал за богатството на Мида: „Кралот Мида, Фригијец, син на Кибела, прв ги откри црното и белото [[олово]]“. <ref>[[Gaius Julius Hyginus|Hyginus]], ''[[Fabulae]]''274</ref>
Мида се израдувал со неговата нова моќ, при што побрзал да ја тестира. Тој допрел дабово гранче и камен; и двете се претвориле во злато. Пресреќен, кога пристигнал дома, им наредил на слугите да постават гозба на масата. „Така, Мида, крал на Лидија, на почетокот вообразен со гордост кога сфати дека може да претвори во злато сѐ што ќе допре; но кога виде дека неговата храна станува сурова и дека неговиот пијалак се стврднува во златни коцки, сфати дека овој дар е зло и во неговиот презир кон златото, ја проколна својата молба“ ([[Клаудијан]], ''In Rufinem''). Во верзија раскажана од [[Натаниел Хоторн]] во ''Чудесна книга за девојчиња и момчиња'' ([[1852]]), Мида открил дека кога ја допрел ќерка си, и таа се претворила во злато.
 
Сега Мида го мразел дарот што го посакувал. Му се молел на Дионис, преколнувајќи го да биде избавен од глад. Дионис ја слушнал неговата молба и се согласил; велејќи му на Мида да се измие во реката [[Пактол]]. Потоа, што и да стави во водата ќе се промени од допирот.
 
Мида направил така и кога ја допрел водата, моќта се слеала во реката и речниот песок се претворил во злато. Ова објаснува зошто реката Пактол била толку богата со злато, и богатството на династијата која тврдела дека Мида е нивни предок е без сомнение поттик за овој етиолошки мит. Златото веројатно не било единствениот извор на метал за богатството на Мида: „Кралот Мида, Фригијец, син на Кибела, прв ги откри црното и белото [[олово]]“. <ref>[[Gaius Julius Hyginus|Hyginus]], ''[[Fabulae]]''274</ref>
 
Мида, презирајќи богатство и раскош, се преселил на село и станал идолопоклоник на [[Пан]], богот на полињата и сатирите. Римските митографи <ref>[[Cicero]] ''On Divination''i.36; [[Valerius Maximus]], i.6.3; [[Ovid]], ''[[Metamorphoses (poem)|Metamorphoses]], xi.92f.</ref> тврделе дека негов учител по музика бил [[Орфеј]]. <ref>This myth puts Midas in another setting. "Midas himself had some of the blood of satyrs in his veins, as was clear from the shape of his ears" was the assertion of [[Flavius Philostratus]], in his ''Life of [[Apollonius of Tyana]]'' (vi.27), not always a dependable repository of myth. ([http://www.livius.org/ap-ark/apollonius/life/va_6_26.html on-line])</ref>
 
Еднаш, Пан имал смелост да ја спореди својата музика со таа на богот [[Аполон]], и го предизвикал Аполон, богот на лирата, на тест намузички вештининатпревар (исто така види [[Марсиј]])., а [[Тмол]], богот[[бог]]от на [[Планина|планините]], бил избран за судија. Пан засвирил на своите кавали[[кавал]]и и со својата земјоделска мелодија, си дал големо задоволство себеси и на својот верен следбеник, Мида, кој бил присутен. Потоа, Аполон ги затегнал жиците на својата [[лира]]. Тмол, веднаш го наградил Аполон со победа и сите се согласиле со пресудата, освен Мида, кој не се согласил и се сомневал во праведноста на наградата. Тогаш, Аполон го проколнал со зборовите: „Мора да има уши на [[магаре]]!“ и направил Мида да има магарешки [[уши]]. <ref>Hyginus, ''Fabulae'' 191.</ref> <ref>„Beleške“, во: Erazmo Roterdamski, ''Pohvala ludosti''. Beograd: Rad, 2016, стр. 105.</ref> Овој [[мит]]от е ислустриран со две слики, ''„Аполон и Марсиј“'' од [[Палма Помладиот]] ([[1544]] – [[1628]]), едната слика ја претставува сцената пред, а другата по казната.
 
Потоа, Аполон ги затегнал жиците на својата лира. Тмол, веднаш го наградил Аполон со победа и сите освен еден се согласиле со пресудата. Мида не се согласил и се сомневал во правдата на наградата.
 
Аполон нема да страда од такви расипани уши повеќе и рекол: „Мора да има уши на магаре!“ и направил тие да станат уши на магаре. <ref>Hyginus, ''Fabulae'' 191.</ref> Митот е ислустриран со две слики, ''„Аполон и Марсиј“'' од [[Палма Помладиот]] ([[1544]] – [[1628]]), едната слика ја претставува сцената пред, а другата по казната.
 
Мида бил понижен од овој несреќен случај. Тој се обидел да ја сокрие својата несреќа под голем турбан или шапка, но неговиот бербер знаел за тајната и му било кажано да не споменува на никој. Сепак, берберот не можел да ја чува тајната; па отишол на една ливада, ископал дупка во земјата, ја шепнал приказната во неа и ја покрил дупката. Дебела леа од трски подоцна никнала на ливадата и почнала да ја шепоти приказната, велејќи „Кралот Мида има магарешки уши.“ <ref>The whispering sound of reeds is an ancient [[literary trope]]: the Sumerian ''Instructions of Shurppak'' (3rd millennium BCE) warn "The reed-beds are ..., they can hide (?) slander". ([http://etcsl.orinst.ox.ac.uk/section5/tr561.htm ''Instructions of Shuruppak'', lines 92-93]).</ref>
 
Мида бил понижен од овој несреќен случај. Тој се обидел да ја сокрие својата несреќа под голем турбан или шапка, но неговиот бербер знаел за тајната и му било кажано да не споменува на никој. Сепак, берберот не можел да ја чува тајната; па отишол на една ливада, ископал дупка во земјата, ја шепнал приказната во неа и ја покрил дупката. Дебела леа од трски подоцна никнала на ливадата и почнала да ја шепоти приказната, велејќи: „Кралот Мида има магарешки уши.“ <ref>The whispering sound of reeds is an ancient [[literary trope]]: the Sumerian ''Instructions of Shurppak'' (3rd millennium BCE) warn "The reed-beds are ..., they can hide (?) slander". ([http://etcsl.orinst.ox.ac.uk/section5/tr561.htm ''Instructions of Shuruppak'', lines 92-93]).</ref>
[[Сара Морис]] покажала (Морис, 2004) дека магарешките уши биле кралска одлика во [[Бронзена доба|Бронзената доба]], носени од кралот [[Таркаснава]] (грчки: Таркондемос) од [[Мира]], на печат впишан со [[Хетски јазик|хетско клинесто писмо]] и [[Лувиски јазик|лувиски хиероглифи]]: во оваа смисла, митот се појавил за [[Грци|Грците]], за да ја оправда егзотичната одлика.
 
[[Сара Морис]] покажала (Морис, 2004) дека магарешките уши биле кралска одлика во [[Бронзена доба|Бронзената доба]], носени од кралот [[Таркаснава]] (грчки: Таркондемос) од [[Мира]], на печат впишан со [[Хетски јазик|хетско клинесто писмо]] и [[Лувиски јазик|лувиски хиероглифи]]: во оваа смисла, митот се појавил за [[Грци|Грците]], за да ја оправда егзотичната одлика. Во предисламската легенда од [[Централна Азија]], кралот на Осоуните од [[Енисејски Базен|Енисејскиот Базен]] имал магарешки уши. Тој ги криел и наредувал секој од неговите бербери да биде убиен за да ја сокрие неговата тајна. Последниот бербер меѓу неговите луѓе бил советуван да ја шепне тешката тајна во бунар по зајдисонце, но тој не го покрил бунарот потоа. Водата од бунарот се зголемила и го поплавила кралството, создавајќи ги водите на езерото [[Исик-ќол]]. <ref>The legend is related in Ella Maillart, Dervla Murphy, ''Turkestan solo: a journey through Central Asia'' (1938) 2005:48f; a wholly separate origin uncontaminated by the legend of Midas is not likely.</ref> Овој мотив е присутен и српската народна приказна „Царот Тројан има козји уши“ (''У цара Тројана козје уши'').<ref>„Beleške“, во: Erazmo Roterdamski, ''Pohvala ludosti''. Beograd: Rad, 2016, стр. 105.</ref>
 
=== Веројатна поврзаност со библискиот Мадај ===
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Мида