|
|parents =
|children =
}}'''Софокле''' - ([[грчки]]: ''ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ'') ([[496 п.н.е.]], Колон, [[Атина]] - [[406 п.н.е.]]) - старогрчки [[Драмска уметност|драмски]] [[писател]], еден од основоположниците на [[Трагедија|трагедијата]] како [[драма|драмски вид]] во европската [[литература]].
}}'''Софокле''' е еден од основоположниците на трагедијата како [[драма|драмски вид]], не само во старата грчка туку и во европската [[литература]]. Тој е роден во местото Колон, близу до Атина. Татко му бил угледен аристократ и сопственик на работилница за оружје. Детството го поминал во родното место.
==Биографија==
Софокле кариератае народен драмскиво авторместото јаКолон, почналблизу кога имал околу 27 години. Водо [[ 468Атина]] , годинаа сепотекнувал пријавилод на„почитувано натпреваротсемејство“. заТатко најдоброму драмскобил делоугледен аристократ и госопственик освоилна првотоработилница место предза [[ Есхилоружје]] ,. којДетството тогашго билпоминал познатво иродното признат трагичарместо. Софокле воВо еден период од својот живот активно учествувал во политичкиот и општествениот живот на Атина ., а Извесноизвесно време бил стратег и учествувал во походот против Самосците. Според зборовите на царот [[Перикле ]], Софокле имал малку дарба за воен стратег, па затоа по [[Самоската војна ]] ( [[441 п.н.е.|441]]- [[439 п.н.е.|439]] година п.н.е.) Перикле му доверил [[Дипломатија|дипломатска ]] служба. Во дипломатката мисија бил на островите [[Хиос ]] и [[Лезбос ]]. Извесен период бил [[свештеник ]] на богот Амин (бог на лекарите). Освен што бил пријател на Перикле, одржувал пријателски врски со многу [[поет]]и и [[уметник|уметници]] во тоа време. Животот го поминал, главно, во Колон и во Атина, и му бил исполнет со семејна среќа и незначителни успеси. Умрел во [[406]] година и бил погребан во семејната гробница. Државникот Ликург се погрижил за неговата биста заедно со биститие на [[Есхил]] и [[Еврипид]] да биде ставена во [[Атински театар|Атинскиот театар]], а драмите да му се препишат и да се чуваат во државниот архив.▼
Софокле умрел во [[406 п.н.е.|406]] година п.н.е. и бил погребан во семејната [[Гроб|гробница]]. Државникот [[Ликург]] се погрижил за неговата биста заедно со бистите на [[Есхил]] и [[Еврипид]] да биде ставена во [[Атински театар|Атинскиот театар]], а драмите да му се препишат и да се чуваат во државниот архив.
▲Софокле кариерата на драмски автор ја почнал кога имал околу 27 години. Во [[468]] година се пријавил на натпреварот за најдобро драмско дело и го освоил првото место пред [[Есхил]], кој тогаш бил познат и признат трагичар. Софокле во еден период од својот живот активно учествувал во политичкиот и општествениот живот на Атина. Извесно време бил стратег и учествувал во походот против Самосците. Според зборовите на царот Перикле имал малку дарба за воен стратег, па затоа по Самоската војна(441-439 година) Перикле му доверил дипломатска служба. Во дипломатката мисија бил на островите Хиос и Лезбос. Извесен период бил свештеник на богот Амин(бог на лекарите). Освен што бил пријател на Перикле, одржувал пријателски врски со многу [[поет]]и и [[уметник|уметници]] во тоа време. Животот го поминал, главно, во Колон и во Атина, и му бил исполнет со семејна среќа и незначителни успеси. Умрел во [[406]] година и бил погребан во семејната гробница. Државникот Ликург се погрижил за неговата биста заедно со биститие на [[Есхил]] и [[Еврипид]] да биде ставена во [[Атински театар|Атинскиот театар]], а драмите да му се препишат и да се чуваат во државниот архив.
<ref>Георги Сталев, „Софоклева Антигона - Или приказна за поразените“, во: Софокле, ''Антигона''. Скопје: Наша книга, 1976, стр. 71-75.</ref>
Книжевната работа на Софокле опфаќа период од шест децении, во кое време според сведоштвата на некои антички писатели, тој напишал 123 драми. До нас се дојдени само седум. Тие се: „Цар Едип“, „Едип во Колон“, „Антигона“, „Електра“, „Тројанки“, „Ајакс“ и „Филоктет“. Античките митови и [[Хомер]]овата „[[Илијада]]“ се изворите од каде Софокле црпел материјал за своите трагедии. Митот за Едип му послужил како содржина за трилогијата: „Цар Едип“, „Едип во Колон“ и „Антигона“. Според митот, на Едип, синот на тебанскиот цар Лај, претскажувачите му претскажале ужасна судбина. Тие му претскажале на Лај дека синот што ќе му се роди ќе му донесе голема несреќа. Ќе го убие него и ќе се ожени за својата мајка. Лај, за да го ибегне пророштвото кога се родил Едип наредил да го однесат и да го остават на планината Китерон. Едип останал жив и го одгледале туѓи луѓе за кои верувал дека му се татко и мајка. Кога пораснал на една гозба некој пијан гостин му подрекол дека луѓето што ги смета за родители, не му се татко и мајка. Сакајќи да ја дознае вистината, отишол во Делфи кај пророчиштето. Штом слушнал дека ќе го убие татка му и дека ќе се ожени за својата мајка, не се вратил дома за да не се исполни претскажувањето. Но, за жал, никој не може да избега од својата судбина. Се упатил кон Теба и случајно се судрил со Лај на еден крстопат. Во кавгата го убил царот Лај, без да знае дека му е татко. Дошол во [[Теба]], каде со својата бистрина и поникливост ја одгатнал загатката што ја поставила сфингата:
==Творештво==
<blockquote>„Двоножно и четириножно оддава еднакви звуци; <br />
Софокле кариерата на драмски автор ја почнал кога имал околу 27 години. Во [[468 п.н.е.|468]] година п.н.е. за првпат се пријавил на натпреварот за најдобро драмско дело и, според решението на публиката и на главниот командант на атинската флота, Кимон со десетте полководци, го освоил првото место, пред [[Есхил]], кој тогаш бил познат и признат трагичар. Подоцна, во текот на својот живот, Софокле морал да води поетски натпревари и со својот син, Ијофон, кого го победил и поради тоа имал непријатности со него. Така, со својот син водел судски спорови, а на еден од нив, наместо својата одбрана ја прочитал новата трагедија „Едип во Колон“ и благодарение на неа успешно се одбранил од обвинувањата.<ref>Георги Сталев, „Софоклева Антигона - Или приказна за поразените“, во: Софокле, ''Антигона''. Скопје: Наша книга, 1976, стр. 68-69.</ref>
а и со три нозе; менува става сал тоа од сите <br />
коишто се движат по земја, во воздух, или, пак, во море; <br />
сепак, додека потпрено на четири нозе оди <br />
тогаш баш телото негово најмала брзина има“.</blockquote>
Одговорот на гатанката што го кажал Едип гласел:
<blockquote>„Злокрила сфинго, музо на Мрија, нерадо макар, <br />
слушни ја мојата реч - тоа ќе биде твој крај: <br />
Загатнуваш човек, којшто, кога се движи по земјата, <br />
прво - во телото слаб, тој четириножник е; <br />
стар пак, се потпира с бастун ко с трета нога да оди, <br />
грпка носејќи на врат, стуткан во старечки грч“.</blockquote>
<br />
Книжевната работа на Софокле опфаќа период од шест децении, во кое време според сведоштвата на некои антички писатели, тој напишал 123 драми од кои се зачувани само седум: „Цар Едип“, „Едип во Колон“, „[[Антигона (драма од Софокле)|Антигона]]“, „Електра“, „Тројанки (Трахињанки)“, „Ајант“ и „Филоктет“. Исто така, сочувана е и делумно оштетената драма „Ловечки пци“. Книжевната критика за Софокле забележала дека „донесува почита убавина во своите дела“ при што на преден план го става човековиот интерес и анализата на карактерот. Ослободена од трилогискиот спој, драмата на Софокле во една трагедија ја опфаќа сета драматско-трагична судбина на хероите. Софокле вовел на сцената трет артист, прв започнал да го користи декорот и победил 24 пати на поетските натпревари. Неговите трагедии Аристотел најмногу ги користел во изградбата на својата теорија на драмата.
Точниот одговор на Едип значел крај и за Сфингата, која сама скокнала во бездната, во која претходно ги фрлила сите луѓе што се обиделе да ја одгатнат загатката и не успеале. За награда што го спасил народот од поморот, Едип го добил престолот и раката на царицата Јокаста, вдовица на царот Лај и негова мајка. По повеќе години среќен живот се појавил страшен помор во Теба. Едип сакал да го открие виновникот за гневот на боговите што вака немилосрдно го казниле градот. Кога дознал дека тој е виновникот, дека е таткоубиец и родоскверник, си ги ископал очите, а жена му - мајка Јокаста се обесила.
{{никулец}}
== Надворешни врски ==
[[Категорија:Антички Грци]]
[[Категорија:Антички Атињани]]
[[Категорија:Старогрчки писатели]]
|
