Спартаково востание: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето
сНема опис на уредувањето
Ред 16:
|casualties2=Нема точни информации, но бројките се големи<br />(50, 1.000, или 4.000 убиени низ [[Децимација (Римска армија)|децимација]])
}}
'''СпартаковотоСпартаково востание''', '''гладијаторскотоГладијаторското востание''' или '''третотоТрето робовско востание''' било [[востание]] на група робови[[роб]]ови кое се одвивало помеѓу [[73 п.н.е.]] и [[71 п.н.е.]], а воедно и последно во низата од три, меѓусебно неповрзани, неуспешни востанија кои биле започнувани од [[роб]]овите кои се бореле против [[Римска Република|Римската Република]]. Трите востанија се познати под едно име: робовски востанија. Спартаковото востание било единственото кое директно ѝ се заканувало на републиката, бидејќи на почетокот востаниците победиле во голем број битки против римската армија. На крајот, востанието било згаснатато, што се должи на големите напори вложени од [[Марк Лициниј Крас]], но последиците од истото уште долго време ја засенувале римската политика.
 
Помеѓу 73 и 71 година п.н.е., група на побегнати робови (првобитно од околу 70 гладијатори, за подоцна да брои повеќе од 120.000 мажи, жени и деца) се движела на римската територија ограбувајќи и пустошејќи ги римските домови. Групата имала неколку лидериводачи, меѓу кои бил и легендарниот [[гладијатор]] [[Спартак]]. Борбената способност на мажите во оваа група била на многу високо ниво. Тие ределе успеси во низа почнувајќи со локалните извидници, па римската [[полиција]] и сé до професионално обучуваните [[Римска легија|римски легионери]] под команда на [[конзул]]и. Нивното дејствување, [[Плутарх]] го опишал како обид на римските робови да побегнат од своите робовладетели низ [[Кисалпска Галија]], додека, пак, [[Апијан од Александрија|Апијан]] и [[Луциј Анеј Флориј|Флориј]]<ref>[[Луциј Анеј Флориј]], историчар кој пишувал за востанието на Спартак во своето дело - „Историја на Рим“; често се меша со Публиј Анеј Флориј - поет и говорник. Како што може да се види на наведената подолу веб страница, „Историја на Рим“ му се припишува на Публиј Флориј [http://www.livius.org/so-st/spartacus/spartacus_t03.html ]. Ова го потврдува и ''The Oxford Classical Dictionary, Third Edition'', Eds. Simon Hornblower, Anthony Spawforth, Oxford 1996, стр. 602.</ref> го окарактеризирале нивното дејствување како [[граѓанска војна]] во која робовите имале за цел да го освојат и [[Рим]].
 
Вознемирен од вестите за постојаните напади над римските села и градови и за успесите на робовите, [[Римски сенат|римскиот сенат]] одлучил да испрати осум легии под строга команда на војсководецот Марк Лициниј Крас. По големиот број на битки, војната конечно завршила во 71 п.н.е кога робовите, соочени со Крас, дознале дека легиите на [[Гнеј Помпеј|Помпеј]] и [[Марк Терентиј Варо]] им се доближуваат од зад грб за да им постават стапица, поради што тие одлучиле да го нападнат Крас по што биле потполно поразени.
Ред 37:
Во првиот век пред новата ера, [[гладијатор]]ските борби биле многу популарен начин на забава во [[Римска Република]]. Неколку гладијаторски школи, т.н., луди (''ludi''), биле основани ширум Италија за обука на робовите за гладијаторските натпревари.<ref name="Smith:Gladiatores574.">Smith, Greek and Roman Antiquities, [http://www.ancientlibrary.com/smith-dgra/0581.html „Гладијатори“, стр. 574.]</ref> Во овие школи се тренирале криминалци, воени заробеници (кои се сметале за робови) и слободни луѓе кои одлучиле да заработуваат борејќи се во арените.<ref>Mommsen, The History of Rome, стр. 3233–3238</ref> Во 73 година п.н.е., во школото на [[Лентул Батијатиј]] во [[Капуа]], група од околу 200 гладијатори планирале бегство. Кога нивниот план бил откриен, околу 70 од нив зграбиле кујнски прибор и успеале да се ослободат и да стигнат до гладијаторските мечеви и штитови.<ref>[[Плутарх]], [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Crassus*.html#8 Крас, 8:1–2] Плутарх тврди дека побегнале 78 робови</ref><ref name="Апијан116">[[Апијан од Александрија]], [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Appian/Civil_Wars/1*.html#116 Граѓански војни, 1:116]Апијан вели дека побегнале „околу седумдесет“</ref><ref name="Ливије95">Livy, [http://www.livius.org/li-ln/livy/periochae/periochae091.html#95 Periochae,95:2] Ливиј тврди дека побегнале околу 74</ref><ref name="FlorusE2.8.">Флориј, [http://en.wikisource.org/wiki/Epitome_of_Roman_History/Book_2#8 Epitome, 2.8.] Флориј вели дека побегнале „повеќе од триест луѓе“.</ref>
 
Кога го убиле Батијатиј, избеганите гладијатори одбрале лидериводачи, двајца [[Галија|галски]] робови, [[Криксус]] и [[Ономеј (ром)|Ономеј]]. Меѓу робовите бил и [[Спартак]], за кој се верува дека бил [[Тракија|Тракиец]] и дека најпрво бил војник во римските легии за подоцна да биде осуден на ропство. Другите извори, пак, тврдат дека Спартак бил заробеник кога римските легии го фатиле.<ref>[[Апијан од Александрија]], [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Appian/Civil_Wars/1*.html#116 Граѓански војни, 1:116] Напомена: Воениот статус на Спартак е преземен од изданието на делото на Апијан со превод на Хорас Вајт каде што се вели „... кој некогаш служеше како војник со Римјаните...“. Меѓутоа, во преводот на Џон Картер во изданието „Penguin Classic“ се вели „...кој некогаш се бореше против Римјаните и потоа беше заробен и продаден.“</ref> Исто така, се доведува во прашање и неговото потекло. Имено, Спартак се борел како [[Гладијатори#Видови гладијатори|Трекс]], така што неговиот прекар „Тракиец“ би можело да се однесува само на видот на гладијаторска борба која тој ја демонстрирал во арената.<ref>Smith, Greek and Roman Antiquities, [http://www.ancientlibrary.com/smith-dgra/0583.html „Гладијатори“, стр. 576.]</ref>.
 
Оваа група на робови на лесен начин победила мала група на римски војници (испратени од Капуа), по што се вооружале со воени мечеви и штитови.<ref>Плутарх, [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Crassus*.html#9 Крас, 9:1].</ref> Изворите често се контрадикторни во однос на тоа што правела оваа група непосредно по бегството од лудусот, но сите се сложуваат дека одредено време тие ограбувале и пустошувале низ Капуа, регрутирајќи нови робови, за на крај да се повлечат во одбранбена позиција на планината [[Везув]].<ref>Флориј и Апијан тврдат дека робовите се повлекле на Везув, додека, пак, Плутарх споменува само „брдо“ во приказната за [[Гај Клавдиј Глабер|глаберовата]] опсада на кампот на робовите.</ref>.