Википедија

Влад Цепеш: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
с Bot: Migrating 57 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q43715 (translate me)
сНема опис на уредувањето
Ред 2:
{{Инфокутија за монарх
|name = ''Vlad al III-lea Ţepeş''<br />Влад III Дракула
|title = [[Владетели на ВлахијаВлашка|ПринцКнез на ВлахијаВлашка]]
|image = [[Податотека:Vlad Tepes 002.jpg|200px]]
|caption = Најпознат постхумен портрет на Влад III.
|date of birth = ноември или декември 1431<ref>Florescu, Radu R. and McNally, Raymond T. (1989). Dracula: Prince of many faces. Little, Brown and Company. ISBN 0-316-28656-7.</ref>
|place of birth = [[Сигишоара]], [[Трансилванија]]
|date of death = декември 1476 (45 годиниг.)
|place of death = [[Букурешт]], [[ВлахијаВлашка]]
|reign = 1448; 1456–1462; 1476
|royal house = [[Династија Дракула]]
Ред 18:
}}
 
'''Влад ТретиIII, ПринцКнез одна ВалачијаВлашка''' (1431–1476), попознат како Влад Цепеш (Романски: ''Vlad Țepeș'') или едноставно како Дракула, трипати бил Војвода на Валахија[[Влашка]], владеејќи од 1456 до 1462 г.
Во контекст на историјата, Влад Трети е најпознат по неговиот отпор против Отоманската империја и нејзиното проширување, како и за суровоста со која ги казнувал неговите непријатели.
Се верува дека Влад Трети е инспирацијата за вампирот Гроф Дракула во новелата Дракула на Брам Стокер од 1897.
Ред 30:
== Почетокот од животот ==
 
Влад се родил во Сигишоара, Трансилванија, во зимата 1431, од таткото Влад Втори Дракул, иден Војвода на ВалахијаВалашка и син на славениотславниот Војвода Мирчеа Постариот. Се верува дека неговата мајка е втората сопруга на Влад Дракул, принцезатакнегињата Чнеајна од Молдавија, најстарата ќерка на Александру чел Бун. Тој имал двајца полубраќа, Мирчеа Втори и Влад Чалугарул, и помал брат, Раду чел Фрумос.
Во годината на неговото раѓање таткото на Влад, познат како Змејот (на романски: Дракул) отпатувал во Нирнберг каде бил примен во Редот на змејот. На петгодишна возраст, малиот Влад бил исто така примен во тој Ред.
Влад и Раду ги поминале првите години на созревање во својот живот во Сигишоара под грижа и туторство на нивната мајка и на сопругите на протераните романски аристократи. Во првото владеење на нивниот татко, Влад Втори Дракул, Војводата ги однел своите мали синови во Тарговиште, главниот град на ВалахијаВалашка во тоа време.
 
Византискиот канцелар Михаил Дукас овозможил во Тарговиште[[Трговиште]] синовите на аристократите, како и принцовитекнезовите, да бидат образувани од Романскиромански и Грчкигрчки професори донесени од [[Цариград]]. Се верува дека Влад таму научил боречки вештини, географија, математика, наука, јазици (старословенски, германски, латински) и класична уметност и филозофија.
 
== Животот во Едирн ==
 
Во 1436, Влад Втори Дракул се искачил на тронотпрестолот на ВалахијаВалашка. Во 1442 бил истеран од ривалитесоперниците кои биле во сојузништво со Унгарија, но успеал да се здобие со поддршка од Отоманците околу неговото враќање на тронот при што се согласил да му плати на Султанотсултанот одредена сума и да ги прати своите два легитимни синови, Влад Трети и Раду, во Отоманскиот Суд каде служеле како заложници на неговата лојалностверност.
Влад Трети бил често затваран, камшикуван и тепан бидејќи вербално ги напаѓал своите учители, но и за неговото тврдоглаво однесување, додека неговиот помал брат Раду бил полесно контролиран. Раду се преобратил во муслиман, влегол во службата на [[Мехмет ВториII]], синот на Султанотсултанот [[Мурат ВториII]], (подоцна познат и како Освојувачот), и му било дозволено да служи во Отоманскиот кралски суд, но и ја добил титулата Бег.
Овие години се претпоставува дека имале огромно влијание врз карактерот на Влад и довеле до добро познатата омраза на Влад кон отоманците, јаничарите, кон братот Раду поради тоа што станал муслиман и кон младиот отомански принц [[Мехмет ВториII]] (дури и кога станал и султан). Бил љубоморен кон фаворизирањето на татко му на неговиот постар брат Мирчеа Втори, и полубратот Влад Чалугарул. Во себе имал недоверба и кон унгарците и кон неговиот татко бидејќи го дал на турците и ја изневерил заклетвата на Редот на змејот за борба против Отоманската Империја.
Влад подоцна бил пуштен на еден вид условна казна и добил шанса да изучува логика, Куранот и турскиот и персискиот јазик, како и литературни дела. Подоцна тој течно ќе зборува на овие јазици. Исто така, тој и неговиот брат биле обучени и во војување и јавање коњи. Татко му, Влад Дракул, откако ја добил поддршката од отоманците се вратил во ВалахијаВлашка и го преземал тронот од Базарб Втори и одредени нелојалниневерни аристократи.
 
== Првото владеење и егзил ==
Ред 46 ⟶ 47:
Во декември 1447, аристократите во сојуз со унгарскиот регент Јанош Хунјади се побуниле против Влад Дракул, и го убиле во мочуриштата близу Балтени. Мирчеа, најстариот син и наследник на Дракул, го ослепиле и го закопале жив во Тарговиште.
За да спречи Валахија да не падне под власта на Унгарија, отоманците ја окупирале Валахија и го ставиле младиот Влад Трети на тронот. Сепак, неговото владеење било краткотрајно затоа што самиот Хунјади ја нападнал Валахија и го вратил неговиот сојузник Владислав Втори од кланот Данешти на трон.
Влад побегнал за Молдавија каде живеел под заштита на неговиот вујко/чичко Богдан Втори. Во октомври 1451, Богдан бил убиен и Влад побегнал во Унгарија. Импресиониран од познавањата на Влад за разумот и дејствувањето на Отоманската Империја, како и од омразата кон новиот султан Мехмет ВториII, Хунјади се смирил со неговиот поранешен ривалсоперник и го назначил како свој советник.
Во 1453, отоманците под султанот Мехмет ВториII го освоиле Цариград по долги напади, со што ставиле конечен крај на христијанското присуство на Медитеранот, по што отоманското влијание почнало да се шири од оваа основа кон Карпатите, заканувајќи се на Европа.
Во 1456, три години откако отоманците го освоиле Цариград тие и се заканиле на Унгарија со освојувањето на Белград. Хунјади започнал против напад во Србија: додека тој самиот заминал за Србија и го олеснил нападот (пред да умре од чума), Влад одвел свој контингент во Валахија, ја освоил својата родна земја и го убил Владислав Втори во борба гради в гради.
 
Ред 56 ⟶ 57:
Влад ја начекал Валахија во ужасна состојба: константните војни резултирале со криминал, пад на земјоделството и речиси исчезнување на трговијата. За стабилна економија суштинска за спротиставување на непријателите, тој употребил строги методи за повраќање на редот и на напредокот.
Влад имал три цели за Валахија: да ја зајакне економијата, одбраната и неговата политичка моќ. Тој преземал мерки за да помогне околу добросостојбата на селаните со градење на нови села и нови ниви. Тој ја разбирал потребата за тргување за Валахија да се развие. Им помогнал на Валахиските трговци со ограничување на странската трговија во само три града: Таргшор, Кампулунг и Тарговиште.
Влад ги сметал аристократите како главната причина за константната неслога како и за смртта на неговиот татко и брат. За да го осигури своето владеење тој убил голем број благородници и во советот доделил места на лица со непознато потекло, кои би му биле лојалниверни само нему. За пониските служби, Влад претпочитал витези и слободни селани, наместо аристократи. За расчистувањето на Валахија Влад донел нови закони за казнување на крадците и разбојниците. Тој ги третирал аристократите со истата суровост бидејќи биле виновни за слабеењето на Валахија преку нивните внатрешни борби за моќ.
Тој ја зајакнал и армијата. Имал мала лична гарда, главно од платеници, кои биле плаќани со пленот и со унапредувања. Исто така утврдил и милиција или „пониска армија“ составена од селани кои биле повикувани да се борат кога ќе се завојувало.
Влад Дракула изградил црква во Таргшор (наводно во спомен на татко му и постариот брат кои биле погубени близу неа) и дал пари за манастирот Снагов и за манастирот Комана.
Ред 63 ⟶ 64:
 
Бидејќи Валахиското благородништво било поврзано со трансилванските саксони, Влад дејствувал и против нив со елиминирање на нивните трговски привилегии и со напаѓање на нивните градови. Во 1459, набил на колци неколку саксонци од Брашов.
Влад бил на штрек и против ривалскиотсоперничкиот клан Данешти, и некои од неговите напади во Трансилванија биле насочени и кон заробување на потенцијалните противници. Неколку членови од кланот умреле во рацете на Влад, вклучувајќи го и данештанскиот принцкнез осомничен дека зел удел во смртта на неговиот брат Мирчеа. Влад го осудил на смрт и го натерал да го прочита своето славје клечејќи пред својот отворен гроб.
 
== Војна со отоманците ==
 
Влад се здружил со Матиас Корвинус, кралот на Унгарија. Валахија била прогласена како дел од Отоманската Империја од султанот Мехмет ВториII. Во 1459, Папата Пиус Втори повикал на нова крстоносна војна против отоманците, на конгресот во Мантуа. Единствениот европски лидер што покажал ентузијазам за таква војна бил Влад Цепеш.
Подоцна таа година, во 1459, Мехмет му пратил гласник на Влад за да го натера да го плати задоцнетиот данок. Влад одбил да ги плати 10 000 дукати. За да испровицира и поттикне војна со отоманскиот султан, Влад ги убил турските гласници, со заковување на нивните турбани за главите. Подоцна отоманците се обиделе да го отстранат со што турците го преминале Дунав и почнале да регрутираат адолесцентни романци во јаничари.
Во меѓувреме султанот добил информации со кои се разоткрила доминацијата на Влад над Дунав. Тој го испратил бегот од Никополис, Хамза Паша за да склучи мир и/или да го елиминира Влад Трети.
Влад Цепеш планирал да направи заседа. Хамза Паша бегот од Никополис донел со себе 1 000 коњаници и кога го преминувал теснецот северно од Гиургиу, Влад го нападнал изненадно. Валахијците ги опколиле и ги поразиле турците. Турците биле речиси сите заробени и наиени на колци, но Хамза Паша избегал.
Во зимата 1462, Влад го преминал Дунав и ја опустошил областа меѓу Србија и Црното Море. Маскиран како турски спахија се инфилтрирал во отоманските кампови. Во писмо до Корвинус означено како 2 фебруари тој напишал:
Убив селани мажи и жени, стари и млади, кои живеат кај Обучица и Ново Село, каде Дунав се влева во морето, се до Рахова, која е лоцирана близу Хилија, од долниот дел на Дунав се до местата како Самовит и Гиген. Убивме 23 884 бугари без да ги броиме тие чии домови ги запаливме или турците чии глави беа отсечени од нашите војници... Така вашето височество треба да знае дека јас го прекршив мирот со него (султанот Мехмет ВториII ).
Како одговор на тоа, султанот Мехмет ВториII собрал војска од 60 000 војници и 30 000 резервисти и во 1462 се упатил кон Валахија. Мехмет бил пречекан од шума од колци на кои Влад набил 20 000 луѓе. Командувајќи само со 40 000 луѓе, Влад не бил во можност да ги запре отоманците од влегувањето во Валахија и окупирањето на главниот град Тарговиште. Постојано организирал мали напади и заседи за турците, како што е ноќниот напад кога биле убиени 15 000 турци.
Влад Трети ги поразил отоманските спахиски командири како Јусуф-бег, Турканбејоглу Омер-бег и Евренос-бег. Со ова го привлекол Мехмет ВториII , кој тогаш го преминал Дунав.
Нападот на Влад бил славен од саксонските градови во Трансилванија, италијанските држваи на Папата. Еден венециски гласник, откако ги чул вестите на 4 март изразил голема радост и рекол дека целото христијанство треба да ја слави успешната кампања на Влад Цепеш.
 
== Пораз ==
 
Помладиот брат на Влад Трети, спретниот Раду-бег и неговите јаничарски батаљони добиле задача да ја водат Отоманската Империја кон победа на во името на султанот Мехмет ВториII . Откако походот со спахиите пропаднал за поразување на Влад, неколкуте останати спахии биле убиени во ноќен напад од Влад Трети во 1462, каде што најверојатно убил 4 000 војници на Раду. Војната продолжила, Раду и неговите јаничари се снабдувале со барут и со динари, со што имале предност за подлабоко навлегување во кралството на Влад Трети. Раду и неговите добро опремени сили на крајот успеале да го освојат замокот Поенари, познатото засолниште на Влад Трети. По тешката победа Раду ја добил титулата Бег на Валахија од султанот Мехмет ВториII .
Влад Трети бил поразен бидејќи романските аристократи биле отуѓени од неговата политика и не го сакале бидејќи го поткопувал нивниот авторитет, им ја слабеел контролата над Валахија. Тие му се придружиле на Раду и верувале дека отоманската заштита била подобра од унгарската окупација.
До 8 септември, Влад имал уште три победи. Но постојаното војување направило тој да остане без пари и повеќе не можел да ги плаќа своите платеници. Влад отпатувал во Унгарија да побара помош од неговиот поранешен сојузник Матиас Корвинус. Но наместо да добие помош тој бил уапсен и фрлен во затвор за предавство. Матиас Корвинус се плашел дека Влад Трети и неговите сили може да ги уништи руралните области на Унгарија со тоа што ќе ги донесе отоманците.
Ред 85 ⟶ 86:
== Првиот брак ==
 
Првата жена на Влад, според локалните легенди, била благородна жена со непознато потекло која починала кога била опсадата над неговиот замок, кој бил опколен отоманската армија која била водена од неговиот брат Раду-бег и романските јаничари. Еден шумски стрелец откако ја видел сенката на жена му на Влад на прозорот во собата на Влад испалил стрела со порака на неа дека се ближела армијата на Раду. Мекнали и Флореску објаснуваат дека стрелецот бил роднина на Влад кој ја испратил пораката од лојалностверност и покрај тоа што бил преобратен во муслиман и му служел на Раду-бег. По читањето на пораката жена му на Влад се фрлила во реката Аргеш што течела под замокот велејќи дека попрво би гниела и би ја јаделе рибите во реката отколку да биде заробена од турците. Денес реката се нарекува Раул Доамнеи (Реката на дамата или Реката на принцезатакнегињата). Оваа легенда е единствената позната за првиот брак на Влад.
 
== Заробеништво во Унгарија ==
 
Матиас Корвинус примал финансиска поддршка од Папата за борбата против турците. Но ги потрошил парите за сосема други работи. Сега отоманците му биле пред неговите граници, и му требало некој како изговор.
Кога Влад дошол да побара помош во војната против турците, Матиас Корвинус го уапсил со помош на лажни документи, лажно писмо дека Влад ја дава својата лојалностверност на Мехмет ВториII и дека му ветил дека ќе му ја даде Валахија.
Влад бил заробен во Оратија, замок близу мостот Поду Дамбовицеи. Потоа еден период бил во затвор во Вишеград, близу Буда, каде валахискиотвлашкиот принцкнез бил држен 10 години. Потоа го префрлиле во Буда.
Точниот период на затвор е отворен за дискутирање, иако индикациите се дека тоа било од 1462 до 1474. Документи од Буда индицираат дека периодот ефективно затвореништво на Влад веројатно бил краток. Отворената про-отоманска политика на Раду како војвода веројатно придонела кон рехабилитацијата на Влад.
 
Ред 102 ⟶ 103:
 
На 26 ноември 1476, Високиот совет одлучил Влад да биде крунисан. Влад почнал да се подготвува за повторното освојување на Валахија и во 1476, со унгарска поддршка, ја нападнал земјата. Третото владеење на Влад траело не повеќе од 2 месеци кога бил убиен на бојното поле против отоманците близу Букурешт во 1476.
Бил вратен во Валахија и закопан. Во раните 1900-ти Влад бил откопан за истражување. Не пронашле ништо. Остатоците се пронајдени околу неговиот гроб и се сметало дека се на принцоткнезот. Тој бил повторно закопан се додека не го откопале повторно години потоа. Неговиот гроб е пронајден уништен и немало остатоци. Другата теорија е дека Влад бил закопан во Снагов, островски манастир близу Букурешт.
 
== Наследство ==
Ред 109 ⟶ 110:
 
Кога дошол на власт, Влад владеел со намера да се одмазди на аристократите за убивањето на неговиот татко и најстар брат. Иако на Влад му требало цела декада за тоа, тој го исполнил заветот завршувајќи ја задачата на Велигден во 1457. Постарите аристократи и нивните семејства биле веднаш набиени на колци. Помалдите и поздравите благородници и нивните семејства биле однесени северно од Тарговиште кај руините од замокот Поиенари во планините над Аргеш, 40 милји северно Тарговиште. Влад бил решен да го ја изгради оваа древна тврдина како негово засолниште за да може да ги надгледува движењата на унгарците што доаѓаат низ Трансилванија и турците. Поробените аристократи и нивните семејства биле принудени да работаат додека не умрат, го граделе стариот замок со материјали од некоја руина што била близу него. Наводно тие работеле се додека алиштата не им отпаднале од телата и потоа морале да работаат голи. Никој не го преживеал градењето на замокот, а тие што не умреле од замор биле набиени на колци.
Преку неговото владеење Влад систематски ги истребил старите аристократи од Валахија. Старите аристократи нон-стоп ја поткопувале власта на принцоткнезот за време на претходните владеења и биле одговорни за неколку преврати од минатото. Влад бил решен неговата моќ да биде со модернасовремена и темелна основа. Наместо егзекутираните аристократи Влад промовирал нови луѓе од селаните и средната класа, кои биле лојалниверни само на својот принцкнез.
Репутацијата на ВЛад била многу помрачна во Западна Европа отколку во Источна Европа и Романија. Славата на неговата суровост се ширела во форма на памфлет, сериозно претерана и промовирана од Матиас Корвинус. Матиас ја ширел репутацијата и кредибилитетот на Влад од политички причини: како објаснување зошто тој му помогнал на ВЛад во борбата против отоманците во 1462, за која намера тој добил пари од Католичките држави во Европа.
На западот, Влад Трети Цепеш бил карактеризиран како тиранин кој имал садистички задоволства во мачењето и убивањето. Бројот на неговите жртви се протега од 40 000 дo 100 000. Според германските приказни бројот на жртвите што тој ги убил бил најмалку 80 000. Како дополнително на тие 80 000 жртви тој уништувал и цели села и тврдини кои ги спалил. Овие бројки е веројатно дека се по малку и претерани.
Ред 115 ⟶ 116:
Набивањето било претпочитаниот метод на мачење и погубување. Неговиот метод на мачење бил да ги заврзе нозете на жртвата за два коња додека остар колец постепено не бил набиван во неговото тело. Смртта со набивање била бавна и агонизирачка. Жртвите понекогаш трпеле со часови или и со денови. Влад честопати колците ги редел во различни геометриски шаблони. Највообичаениот шаблон бил прстен во концентрични кругови во предградијата кои биле метата. Висината на колецот го индицирала рангот на жртвата. Телата биле оставани да гнијат со месеци.
Една од најпознатите гравури за тој период го покажува Влад како има гозба сред шума од колци надвор од Брашов, додека погубувачот ги сецка другите жртви. Ова место е најпознато како Шумата на набиените. Во таа шума има и приказна за „смислата за хумор“ на Влад: некој слуга го држел затнат својот нос и Влад додека јадел го прашал „Зошто правиш така?“ Тој му одговорил „Не можам да ја истрпам смрдеава“. Влад веднаш наредил да го набијат на највисок колец и рекол „Тогаш седи таму горе каде смрдеата не допира“.
Влад се верува дека направил дури и повеќе набивања и други измачувања против отоманците. Се вели дека освојувачката отоманска војска се свртела назад уплашена откако наишла на илјадници распаднати тела набиени на бреговите на Дунав. Се вели и дека во 1462 Мехмет ВториII, освојувачот на Цариград, човек познат по своите психолошки воени тактики се вратил назад во Цариград откако му се смачила глетката на 20 000 набиени тела надвор од главниот град Тарговиште. Голем број од тие жртви биле турски воени затвореници што Влад претходно ги заробил за време на турската инвација. Вкупната бројка на жртви во таа битка достигнала преку 40 000. Воинот султан ја предал командата на инвазијата на неговите потчинети и се вратил во Цариград, иако неговата армија била поголема и подобро опремена.
 
== Германски приказни за Влад ==
Ред 126 ⟶ 127:
Германските приказни најверојатно биле пишувани за политички причини, особено да се оцрни сликата на Валахискиот владетел. Првата верзија на германскиот текст најверојатно е пишувана во Брашов од саксонски сколастичар. Според истражувачите, писателот го изразил општото чувство на саксонците во Брашов.
Лесно може да се разбере непријателството против Влад во однос на овие политички и културни околности. Иако постои историски бекграунд за настаните опишани во германските приказни, некои се или преувеличени или фиктивни.
Унгарскиот крал Матиас Корвинус исто така имал политички причини за промовирање на сликата на Влад како зол принцкнез. Корвинус добивал големи финансии од Рим и од Венеција за борбата против отоманците, но поради конфликтот со Римскиот император Фредерик Трети не можел да си дозволи воена поддршка за борбата.
Со правење на Влад како изговор, Корвинус можел да си ги оправда причините што не земал удел во војната против отоманците. Тој го уапсил Влад и употребил фалсификувано пирсмо во кое Влад изјавувал лојалностверност кон Мехмет ВториII, како и хорор-приказните против Влад, за да ги оправда дејствијата на Папата. Во 1462 и 1463, судот во Буда ги користел негативните приказни за Влад во централнасредна и источна Европа, и хоророт што му се припишувал.
Приказните на крајот се промениле од пропаганда во литература и станале многу популарни во германскиот свет во 15тиот и 16тиот век. Дел од причината за овој успех бил новиот пронајдод, печатењето, со што се овозможило текстовите да стигнат до поширока публика.
 
Ред 150 ⟶ 151:
Сите слики за неговиот живот го покажуваат како безмилосен, но само оние што потекнуваат од саксонските клеветници го покажуваат како садист или лудак. Овие памфлети продолжиле да бидат објавувани долго по неговата смрт, иако обично само за забава наместо како пропаганда. Долго бил во заборав се доскоро кога со неговите упорни обиди против Отоманската Империја се здобил со поддржувачи, не само во денешната модерна Романија, туку и во кралствата на Унгарија, Полска и Република Венеција и на Балканот. Еден унгарски дворјански хронолог запишал дека кралот Матиас „дејствувал спротивно од општото мислење на јавноста“ во Унгарија кога Дракула бил затворен, што играло голема улога во менување на непопуларната одлука на самиот Матиас. Во тоа време, како „истакнат затвореник“, пред целосно да биде помилуван и пред да му се дозволи да ја освои Валахија, Влад бил славен како христијански херој од посетителите ширум Европа.
 
== Поврзано ==
== Видете исто така ==
* [[Влад II Дракула]]
* [[Династија Дракула]]
* [[ВлахијаВлашка]]
* [[Романија]]
* [[Историја на Романија]]
 
== Надворешни врски ==
{{Commonsрв|Vlad Ţepeş}}▼
 
* [http://www.spirit.ro/index.php?option=content&task=view&id=33&Itemid= Политиките на Дракула]
* [http://www.draculas.info/vlad_iii_dracula/ Влад Цепеш — Дракула, помеѓу хеорој и вампир]
Ред 168 ⟶ 169:
* [http://www.imdb.com/title/tt0240793/ Dark Prince: Вистинската приказна за Дракула (2000) (ТВ)]
* [http://romaniancoins.ancients.info/vlad3.htm Пари за Влад III]
▲{{Commons|Vlad Ţepeş}}
 
 
[[Категорија:Владетели на ВлахијаВлашка]]
[[Категорија:Династија Дракула]]
[[Категорија:Вампири]]
 
{{Link FA|ro}}
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Влад_Цепеш“