Гвинеја-Бисао: Разлика помеѓу преработките

|common_name = Гвинеја-БисауоБисао

|demonym = БисауецБисаовец

|symbol_type = Грб на Гвинеја-БисауБисао

|regional_languages = [[Гвинејско-бисаускиБисаоски креолски јазик|креолски]]

|capital = [[БисауБисао]]

|leader_title1 = [[Претседател на Гвинеја-БисауБисао|Претседател]]

|leader_title2 = [[Премиер на Гвинеја-БисауБисао|Премиер]]

|sovereignty_type = [[Војна за независност на Гвинеја-БисауБисао|Независност]]

'''Гвинеја-Бисао''' или '''Гвинеја„Гвинеја-Бисау'''Бисау“ ([[португалски јазик|португалски]]: ''Guiné-Bissau'') или официјално '''Република Гвинеја-Бисао''' или '''Република Гвинеја-Бисао''' (''República da Guiné-Bissau'') е држава во [[Западна Африка]]. Државата се граничи со [[Сенегал]] на север и со [[Гвиенја]] на југ и исток. На запад, Гвинеја-БисауБисао излегува на [[Атланскиот Океан]]. Главен и најголем град во државата е [[БисауБисао]] и официјален јазик е [[португалски]]от јазик.

Вкупната површина на Гвинеја-БисауБисао е 36.125 километри квадратни со вкупно население од 1.611.000 жители. Порано државата била португалска колонија и била позната под името [[Португалска Гвинеја]]. Со независноста државата го прифатила името ''Гвинеја'', но за да се разликува од соседната [[Гвинеја]] на своето име го додала името на главниот град. БНП по глава на жител на Гвинеја-БисауБисао е едно од најниските во светот.

Името на државата потекнува од името на регионот [[Гвинеја (региоН)|Гвинеја]] и од поранешното колониско име [[Португалска Гвинеја]], додека соседната [[Република Гвинеја]] била позната како [[Француска Гвинеја]]. Со независноста на двете држави, Француска Гвинеја го променила името само во Гвинеја, додека помалата Португалска Гвинеја се преименувала во Гвинеја-БисауБисао за да се разликува од останатата. Често и Република Гвинеја се нарекува како ''Гвинеја-Конакри''.

{{Main|Историја на Гвинеја-БисауБисао}}

За раната историја на Гвинеја-БисауБисао се знае многу малку, слично како и за [[Историја на Гвинеја|историјата на Гвинеја]]. Она што е познато е дека кон 900 година, Гвинеја била вклулчена во составот на [[Ганска империја|Ганската империја]]. Од [[13 век]] до [[16 век]], Гвинеја била со составот на [[Царство Мали]]. Португалските трговци и истражувачи на нејзините брегови престигнале во периодот помеѓу [[1460]] и [[1470]] година. Нејзиното население главно било користено за трговија со робови, а земјата како подрачје за експлоатација на нејзините ресурси. Кон крајот на [[19 век]], Гвинеја била колонизирана од страна на [[Португалија]], која тогаш била позната како [[Португалска Гвинеја]], која административно припаѓала на [[Зелено’ртска Република|Зелено’ртската република]]. Во текот на [[1956]] година, [[Амилкар Кабрал]] застанал на чело на народноослободителната војна. Во [[1963]] година војната продолжила под раководство на ''Африканската партија за независност на Гвинеја''. Таа партија била силно поткрепена од страна на [[СССР]], [[Кина]] и [[Куба]]. Земјата својата независност ја објавила на [[24 септември]] [[1973]] година. Веќе следната година, [[Португалија]] ја признала независноста и ги повлекла својата војска. Во [[1980]] година бил извршен воен удар, и на чело на земјата застанал [[Жоао Бернардо Виера]]. Во [[1984]] година бил избран нов устав на земјата, а во [[1991]] година бил воведен повеќепартиски систем. Во [[1999]] година бил извршен повторно воен удар, и Виера бил отстранет од власта. Во следните неколку години се случиле повеќе вакви воени и државни удари, во кои Виера се враќал на васт, за последен пат во [[2005]] година. Во [[2009]] година тој бил убиен.

{{Main|Географија на Гвинеја-БисауБисао}}

[[Податотека:Paesaggio Guinea-Bissau0001.JPG|thumb|200px|Пејзаж од Гвинеја-БисауБисао.]]

Гвинеја-БисауБисао е држава која се наоѓа во [[Западна Африка]] со главен град [[БисауБисао]]. Вкупната површина на државата е 36.125 километри квадратни. Највисока точка во државата изнесува 300 метри. Внатрешноста на земјата е савана додека крајбрежјето има блата. Поради блискоста до [[екватор]]от, климата во Гвинеја-БисауБисао е тропска со топли ветрови од [[Сахара]]. Гвинеја-БисауБисао на север се граничи со [[Сенегал]], а на југ и исток со [[Гвинеја]]. На запад државата излегува на [[Атлантскиот Океан]].

Покрај главниот град во Гвинеја-БисауБисао поголеми градови се и:

!colspan="6" | Градови во Гвинеја-БисауБисао

|align=right | 1 || [[БисауБисао]] || align=right | 109.214 || align=right | 388.028

{{Main|ПолитикиПолитика на Гвинеја-БисауБисао}}

Гвинеја-БисауБисао е [[република]]. До [[1991]] година владата била централизирана, но со реформите се вовел полиберален повеќепартиски систем. [[Претседател на Гвинеја-БисауБисао|Претседателот]] е шеф на државата, додека [[Премиер на Гвинеја-БисауБисао|премиерот]] е шеф на [[Влада на Гвинеја-БисауБисао|владата]] на Гвинеја-БисауБисао. Законодавно тело е еднодомен парламент наречен [[Национално народно собрание на Гвинеја-БисауБисао]] кое е составено од 100 пратенички места. Пратениците се избираат на избори за четиригодишен мандат. Уставно, судската власт е независна. Моментален претседател на Гвинеја-БисауБисао е [[Малам Бакај Сања]].

{{Main|Административна поделба на Гвинеја-БисауБисао}}

[[Податотека:Un-guinea-bissau.png|мини|200п|десно|Карта на Гвинеја-БисауБисао]]

Гвинеја-БисауБисао е поделена на 8 [[Региони на Гвинеја-БисауБисао|региони]] и еден автономен сектор. Овие се поделени на 37 [[Сектори на Гвинеја-БисауБисао|сектори]]. Регионите се:

* [[БисауБисао (региоН)|БисауБисао]]*

[[Податотека:Bissau4.jpg|мини|150п|десно|БисауБисао, центар на земјата.]]

{{Main|Економија на Гвинеја-БисауБисао}}

БНП по глава на жител на Гвинеја-БисауБисао е едно од најниските во светот, како и индексот за човеков развој. Повеќе од две третини живеат во сиромаштија. Економијата зависи од [[земјоделство]]то, [[рибиолов]]от. Најизвезувани продукти се два видови на ореви. Поради долгиот нестабиле политички живот, економијата на БисауБисао е во незавидна положба.

{{Main|Демографија на Гвинеја-БисауБисао}}

|title=Религија во Гвинеја-БисауБисао<ref name="Ref-1">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/pu.html CIA the World Factbook]</ref>,<ref name=EB/>

Населението на Гвинеја-БисауБисао е доста разновидно, со повеќе етнички групи и јазици, обичаи и традиции. Истото може да биде поделено на три големи етнички групи: [[фула]] и [[мандинка]] кои сочинуваат поголем дел од населението и живеат во северниот дел од земјата, потоа следат [[Баланта]] и [[Папел]] кои живеат во приморскиот регион и [[Манџако]] и [[Манкања]] кои живеат во северниот крајбрежен регион. Остатокот од населението се мешани луѓе на [[Португалци]] и локални жители.

Официјален јазик во Гвинеја-БисауБисао е [[португалски јазик|портуагалскиот јазик]] кој како мајчин јазик го зборуваат само 14% од населението. 44% од населението зборува [[Гвинејско-БисаускиБисаоски креолски јазик]]. Исто така во училиштата се учи и [[француски јазик]] поради околните франкофонски држави.

{{Main|Култура во Гвинеја-БисауБисао}}

Музиката на Гвинеја-БисауБисао е поврзана со полиритничкиот [[гумбе]] стил на музика, најзастапен вид музика во земјата. Сепак поради нестабилноста на земјата, музиката не е толку често застапена во општествениот живот. Најзастапен музички инструмент е [[кабаса]]. Текстовите на песните се на португалски и креолски јазик. Еден од најпознатите уметници на Гвинеја-БисауБисао е [[Флора Гомес]], филмски режисер.

* [[БисауБисао]]

* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/1043287.stm Гвинеја-БисауБисао на BBC]

* {{CIA World Factbook link|pu|Гвинеја-БисауБисао}}

* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/guineabissau.htm Гвинеја-БисауБисао на UCB]

* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/248853/Guinea-Bissau/ Гвинеја-БисауБисао на Britannica]

* [http://allafrica.com/guineabissau/ Вести за Гвинеја БисауБисао] на AllAfrica.com

[[Категорија:Гвинеја-БисауБисао| ]]