Историја на Европската Унија: Разлика помеѓу преработките
[непроверена преработка] | [непроверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
Нема опис на уредувањето |
||
Ред 2:
== Етапа 1: Од крајот на Втората светска војна до ЕЗЈЧ ==
Втората светска војна покажа, многу повеќе од сите други претходни настани, во колкава мера неограничениот национализам им се заканува на мирољубивите односи меѓу државите и какви сé огромни последици се поврзуваат со тоа во ерата на оружјето за масовно уништување. Во втората половина на 40-тите и првата половина на 50-тите години, токму
▲Втората светска војна покажа, многу повеќе од сите други претходни настани, во колкава мера неограничениот национализам им се заканува на мирољубивите односи меѓу државите и какви сé огромни последици се поврзуваат со тоа во ерата на оружјето за масовно уништување. Во втората половина на 40-тите и првата половина на 50-тите години, токму од овие причини, на меѓународно ниво дојде до основање на цела низа организации, коишто требаа да се грижат за делумно уредување на соживотот, како на политичко, така и на економско поле. Пред сé треба да се споменат: Обединетите нации (Октомври 1945),Меѓународниот монетарен фонд (стапи на сила во 1945 година)и GATT (General Agreement on Tariffs and Trade, стапи на сила во јануари, 1948).
Катастрофата од Втората светска војна од разбирливи причини во Европа беше примена со уште поголемо ужаснување. Уште во почетокот на 40-тите години таму се развија мрежи помеѓу движењата на отпорот, во коишто се размислуваше за повоено европско уредување, што се базираше на соработка, наместо на конфронтација. Овие идеи и убедувања на „Европејците“ го најдоа својот одраз во мај 1948 година, на Првиот Хашки конгрес за европско единство, на кој учествуваа околу 750 делегати-членови на недржавни организации како на пример различни национални сојузи и наднационални организации. Соодветни импулси беа дадени и на ниво на влади и доведоа до основање на Советот на Европа, чијшто статут беше потпишан во мај 1949 година од страна на основачите - кога со основањето на Советот на Европа настана првата европска организација, се навршуваа точно 4 години од завршувањето на војната
На сите досега споменати интернационални и европски организации им беше заедничко, тоа што во сите случаи стануваше збор за чисто меѓудржавни форми на соработка, иако на Хашкиот конгрес таканаречените „федералисти“ покренаа многу подалекусежни барања во врска со Советот на Европа. Поборниците за европски сојуз на држави, како повисока форма на единство, бараа можности за достигнување на повисок степен на интеграција, барем во поединечни области, со надеж дека на тој начин ќе дојде до проширување на областите на кооперација. Од француска страна беше понуден конкретен предлог за една стратегија во индустријата за јаглен, железо и челик, која им излегуваше во пресрет на националните интереси. На овој начин на соработка на ова поле, би се држел на око развитокот на геманската тешка индустрија, а би можел да се унапреди и процесот на германско-француското помирување.
Затоа, во мај 1950 година францускиот министер за надворешни работи, Роберт Шуман приложи еден план за создавање служба за контрола на производството на јаглен и челик во СР Германија и Франција, таканаречениот
На тој начин беше создадена една потполно модерна организација и тоа од два аспекти: Не стануваше збор само за слободна трговска зона, туку за етаблирање на еден заеднички пазар и тоа за во тоа време значително важна област. Земјите-
Структурата од институции се состоеше, како што може да видите и на шематскиот приказ, од вкупно 4 централни институции: Таканаречената Висока управа се состои од 9 членки, кои ги поимаат своите задачи независно од државите- членки. Компетенциите што и се доделени со договорот се многу далекусежни и содржат меѓу другото забрана на субвенции или пак под одредени услови, контрола на цените. Нејзините одлуки по овие прашања делуваат директно во сите држави и се обврзувачки
Советот на министри, кој се состои од еден претставник од секоја земја, служи за гласање меѓу Високата управа и владите. Освен тоа, тој треба во некои, а ако не и во сите случаи да ги надгледува активностите на Високата управа. Така на пример, неговата согласност за прогласување на манифестна криза, што беше основен предуслов за оперирање со количините на производството, е неопходна. Начинот на гласање зависи од прашањето за коешто станува збор, при што едногласноста, квалификуваното мнозинство и простото мнозинство се предвидени.
Ред 24 ⟶ 22:
== Од ЕЗЈЧ до основањето на Европската економска заедница ==
Втората етапа го опфаќа периодот од стапувањето на сила на ЕЗЈЧ-договорот па сé до основањето на Европската економска заедница (ЕЕЗ). Откако во 1954 година пропаднаа амбициозните планови за една Европска одбранбена заедница
Кон средината на 1955 година, на една конференција во Месина, предлозите на земјите на Бенелукс беа многу позитивно примени од страна на министрите за надворешни работи на земјите-членки на ЕЗЈЧ. Беше поставена комисија од претставници на влади под претседателство на белгискиот министер за надворешни работи Пол-Хенри Спаак, којашто требаше да изработи извештај, а на преговорите ја покани и Велика Британија, но таа се повлече во ноември 1955 година, не гледајќи можности за реализација на нејзините претстави за слободна трговска зона.
Најпрво би сакал накратко да ја резимирам соджината на нееднакво значајниот ЕЕЗ-договор, на кој ќе се задржам во рамките на овој преглед за 50-годишната историја на интеграцијата. Во преден план стоеше целта за создавање заеднички пазар, значи, за потполно отстранување на трговските рампи помеѓу земјите-учеснички, во што функционално принудувачи спаѓаа заедничка надворешна царина и заедничка трговска политика. Токму со тоа се занимаваше и преовладувачкото мнозинство на одредбите од договорот. Затоа, пак, во навистина општа форма останаа упатствата за координирање на економската и монетарната политика, како и за други области, како на пример аграрната, сообраќајната или одредени аспекти на социјалната политика.
Ако договорот го споредиме со уставот на еден национален политички систем, ќе добиеме една потполно поинаква ситуација. Додека во уставите на националните политички системи едвај може да се најде нешто за политики или поединечни области, таквите одредби го сочинуваат јадрото на ЕЕЗ-договорот. Се разбира дека тој содржи и класични уставни одредби, и тоа таму, каде што станува збор за создавање на институционални структури на новата Заедница и за меѓусебниот однос на органите.
Дека како основа за изработка на оваа институционална рамка служеше ЕЗЈЧ-договорот, се покажа во фактот дека беше преземено именувањето на три од органите (Совет на министри, Собрание, Врховен суд).
== Етапа 3: Од ЕЕЗ до Единствените европски акти (ЕЕА) ==
Ред 43 ⟶ 40:
За развитокот на Уставот треба најпрвин да се споменат неколку важни промени на Договорот, што се однесуваа на конкретни ограничени области.
Воведувањето на директни избори за Европскиот парламент што беше одлучено во 1976 и ратификувано во 1978 од сите држави-членки. Првите директни избори се одржаа во 1979 година; притоа учеството на гласањето изнесуваше нешто повеќе од 60%.▼
▲
Од овие ограничени промени од уште поголемо значење за развитокот на Уставот беа два други фактори, кои делуваа во сосема поинаков правец. Прво, Луксембуршкиот компромис од почетокот на 1966 година. За што станува збор? Во прво време, Советот на министри, како централен орган на ЕЕЗ, требаше да премине од едногласни одлуки во одлуки на мнозинството, според договорот од 1.1.1966. Но, француската влада на чело со Де Гол одлучно го одби ова. Кога кон средината на 1965 година не можеше да се постигне согласност за спорното финансирање на аграрот, за да го спречи одлучувањето, таа го повлече својот претставник од Советот. Оваа таканаречена "политика на празно столче" беше првата криза на ЕЕЗ. Таа беше прекината во јануари 1966 година со помош на споменатиот "Луксембуршки компромис". Со него државите-членки се спогодија да се воздржуваат од предвидените одлуки на мнозинството, кога станува збор за виталните интереси на една земја. Затоа, понатаму де факто важеше принципот на едногласие, кој беше карактеристичен за традиционалните форми на меѓудржавна соработка. Тоа беше јасен засек во историјата на интеграцијата.
Ред 56 ⟶ 52:
Вториот фактор на влијание, во спротивна насока, го сочинуваше судската одлука на Европскиот врховен суд (ЕвВС). Со една низа од пробивни пресуди, ЕЕЗ-договорот, кој во својата претходна форма имаше меѓудржавен лик, беше радикално изменет и му беа дадени елементи на правилен устав. Така, меѓу другото, беа спроведени:
▲ * Предноста на правото на Заедницата пред националното право, и на крајот
▲ * Вклучување на националните судови во правните одлуки на ЕЗ, со една многу мудра стратегија, при што беа охрабрени да го повикуваат ЕвВС за нејаснотии и прашања од правото на ЕЗ.
На овој начин од страна на ЕВС - може да се каже тајно, мирно и тивко - беше создаден правен ред, кој им беше сличен на некои национални системи и излегуваше од рамките на сé што дотогаш беше познато во областа на меѓудржавните односи. Ова беше едно, ако не и единствено обележје на неповторливоста на ЕЕЗ.
Ред 67 ⟶ 60:
Развитокот на материјалната соработка опфаќаше спроведување на целите одредени во Договорот. Тука би можеле да се споменат најмалку две клучни области,
Царинската унија, предвидена во договорот дури за декември 1969, беше реализирана 18 месеци порано, имено на 1 јули 1968. Тоа значи, дека внатрешните царини беа отстранети и беше воведена заедничка надворешна царина кон трети држави.▼
▲
Независно од тоа, исто така интензивно беа вклучувани нови полиња во соработката, затоа што се покажуваа сфери на допирање односно преклопување во договорно утврдената состојба. Примери за тоа се:
▲ * Соработката во политиката за животна околина, започнувајќи со еколошката програма за акција од 1973 година. Во почетокот оваа одлука служеше исклучиво за да ги спречи националните политички еколошки мерки да ја оневозможуваат трговијата внатре во Заедницата; поради отпорот на неколку држави членки, не можеше ни да се помисли на независна еколошка политика на ЕЗ.
Оваа, во почетокот исклучително скромна, целосна или делумна меѓудржавна соработка во цела низа области, подолгорочно не требаше да остане без последици. Тоа многу јасно го докажуваат промените направени во рамките на ЕЕА, за коишто сега ќе зборуваме. Но, пред тоа, неколку забелешки за развитокот на бројната состојба на членките, значи за проширувањето на Заедницата, што во оваа етапа помеѓу ЕЕЗ и ЕЕА се спроведе со три чекори:
▲ * Проширувањето кон југ со Грција (1981),
▲ * Шпанија и Португалија (1986).
Значи, за помалку од 20 години Заедницата можеше да ја удвои својата почетна бројна состојба на членки, со што беше поврзана цела низа од последици:
▲ * Во областа на материјалната политика беа ставени нови акценти. Така на пример, несомнено е дека основањето на Европскиот фонд за регионален развој (ЕФРР) во 1975 година или, пак, постојаното разгранување на регионалната политика треба да се поврзе со приклучувањето на структурно слаби земји како Грција или Португалија.
А, сега кон крајот на нашата етапа, првата голема ревизија на договорот со ЕЕА. Јас накратко бев спомнал, дека со примањето на нови членки, посебно со земјите многу критични за ЕЗ - Данска и пред сé Велика Британија, започна голема неспособност во донесувањето одлуки. На почетокот на 80-тите години настапи еден видно поизразен процес на менување на мислењето. За тоа беше одговорно спознанието дека Европа економски и технолошки видно заостануваше зад САД и Јапонија. Од тие причини се посегна по цела низа иницијативи што имаа за цел да ја направат Заедницата повторно способна за делување. Тие се влеваа:
▲ * Второ, во одлуката на Европскиот совет од 1985, да се свика конференција на влади за промена на Римските договори според член 235 од ЕЕЗ-договорот, коишто на крајот двете, заедно со многу други промени, по долги преговори и силен отпор, посебно од страната на Велика Британија, го најдоа својот пораз во ЕЕА.
Во кратки црти, промените врзани со ЕЕЗ содржеа:
▲ * Внесувањето на остварувањето на внатрешниот пазар како цел во Договорот.
▲ * Модификацијата и дополнението на постоечките начини за одлучувањеi. Тука спаѓаше, меѓу другото, воведувањето на една нова постапка за одлучување, која предвидуваше согласност во Советот на министри со квалификувано мнозинство како и суштински подалекусежни можности за влијание на Европскиот парламент, кој дотогаш имаше само советодавни функции, и за првпат договорни одредби за надворешнополитичката соработка на земјите членки,
* Уставнополитички гледано, еден важен чекор во правец на наднационализација, а во доменот на материјалната политика едно впечатливо проширување на интеграциската состојба, значи на политичките полиња вклучени во соработката на ЕЗ поддржана од Договорот - вака на најдобар начин може со една реченица да се резимираат промените врзани со ЕЕА. Притоа е важно да се увиди дека овие промени не би биле возможни во оваа форма, без многубројните мали чекори во годините од основањето на ЕЕЗ и без стекнатите искуства во соработката меѓу државите- членки. Исто така треба да се истакне, дека овие промени од нивна страна требаше да влијаат на идниот развој, како важни фактори на влијание.
Ред 120 ⟶ 100:
Што се однесува до надворешните предизвици, кои најавуваа продлабочување на интеграцијата наскоро по ЕЕА што не исклучува и повторна ревизија на Договорот, можам да се задржам на неколку клучни моменти:
▲ * Перспективата за влез на најмалку неколку од овие земји, кој без претходна решителна ревизија, особено на интерната постапка за одлучување внатре во Заедницата, не изгледаше возможен, без трајно да ја попречи способноста за делување на ЕЗ;
▲ * Економската глобализација, која ги направи економските и социјално-политичките мерки во рамките на националната држава растечки неефективни.
Сите овие фактори земени заедно, ја доведоа Европската комисија и Европскиот парламент, како и преовладувачкото мнозинство држави-членки, до заклучокот дека понатамошните чекори кон продлабочување се брзи и принудувачки неопходни, дури и кога беа жестоко одбивани од Велика Британија.
Ред 131 ⟶ 108:
Што се однесува вкупната многу интересна и возбудлива, предисторија, којашто конечно доведе до отворање на двете владини конференции за Монетарната унија и за Политичката унија во 1991 година, и што се однесува до текот на овие конференции, за жал, ќе морам да се ограничам на неколку куси забелешки. Преговорите за прашањето, како треба ЕЗ понатаму да се развива, беа исклучително тешки, поради различните интереси и отежнувачките разлики во претставите што ги имаа државите- членки. Некои од централните точки, посебно отпорот на Велика Британија кон какво и да е проширување на социјално-политичката компонента на Заедницата, и нејзиното колебање да земе учество во планираната Монетарна унија, мораа да се дискутираат на Врвот од шефови на држави и влади во Мастрихт. И овде можеше да се постигне согласност само со бројни одредби по исклучок и дополнителни протоколи, за што сега ќе зборуваме.
Ова се доведе до тоа, Договорот на Унијата да може да стапи во сила со значително задоцнување, дури на 1 ноември 1993 година. Толку за детерминантите и за предисторијата на Договорот од Мастрихт. А сега дозволете ми да ја резимирам неговата суштинска содржина. Најпрвин може да се утврди дека беше основана една нова организација, Европската унија, која, како што се гледа на приказот, опфаќа три столбови, под еден заеднички покрив на Унијата.
Унијата се одржува како целина, преку нејзините цели и вкупна структура, што е поставена во општите одредби на Договорот. ▼
▲
Внатре во столбот на ЕЗ се преземаат мноштво промени во институционалниот сектор и во поглед на вклучените политички области, кои собрани заедно носат трајна наднационализација. Неколку примери:
▲ *повеќе одлуки со квалификувано мнозинство во Советот;
▲ * Основање на една Комисија на регионите;
▲ * Проширување на можностите за санкционирање од страна на Европскиот врховен суд, во случаите кога државите-членки не ги почитуваат неговите одлуки и не го спроведуваат навремено правото на Заедницата;
▲ * Проширување на одговорностите на Заедницата во областите што беа придодадени со ЕЕА, како што се истражувачката и технолошката политика, политиката на животната средина и регионалната политика;
▲ * Монетарна унија! Одредбите за Монетарната унија, исто како програмата за внатрешниот пазар кај ЕЕА, го сочинуваат јадрото на Договорот од Мастрихт;
▲ * Нови области, во кои Заедницата дотогаш не била активна, или, пак, за тоа немала експлицитна договорна основа, беа вклучени, како на пример: политиката за заштита на потрошувачите, образованието итн.;
▲ * Беше избрана една потполно модерна и неповторлива конструкција за соработката во нововклучената социјална политика. Откако Велика Британија се поколеба да се согласи дури и за минимално проширување на компетенциите на Заедницата во оваа област, во рамките на еден посебен протокол, другите држави-членки се договорија да го реализираат проширувањето и продлабочувањето на активностите на ова поле што сите тие ги посакуваа и ги сметаа за неопходни, без согласност на Британија!
Соработката во рамките на вториот и третиот столб, со која се водеше сметка за видливите допирни полиња со столбот на ЕЗ, според својот карактер останува строго меѓудржавна.
Ред 177 ⟶ 143:
Поапстрактно објаснето: коегзистенцијата на наднационални и меѓудржавни елементи е воочлива и бара објаснение: Помислете на Луксембуршкиот компромис, кој ја зајакна улогата на државите-членки и на меѓудржавниот елемент и на истовремената конституализација на договорите со помош на ЕвВС, што водеше до наднационалиација. Или пак помислете на веќе споменатите три столба во договорот на Унијата, кои би можеле да важат како пример за таа низа од наднационални и интерговернментални елементи.
Се разбира дека во рамките на еден меѓубиланс не е возможно да се изложат систематично и заклучно одлучувачките фактори за процесот на интеграција
Ние се прашувавме, зошто дојде до тоа енормно проширување на соработката во сé повеќе области. А, овде изгледа дека важна улога играл фактот дека соработката на едно политичко поле, создавала функционални принуди, во таа соработка да се вклучуваат и други политички полиња. Овој феномен, во истражувањето на интеграцијата често нарекуван spill-over, посебно дојде до израз во програмата за внатрешниот пазар, што доведе до масивни последици по монетарната политика или во соработката во областите „правда и внатрешни работи“. Меѓу другото, исто така аргументираше и Комисијата и можеше да ги убеди државите-членки да се изведе на пат амбициозниот проект за една монетарна унија.
|