Попис на земјоделство
Пописот на земјоделството ― статистичка операција за собирање, обработка и ширење на податоци за структурата на земјоделството, опфаќајќи ја целата или значителен дел од една земја. Типични структурни податоци собрани во пописот на земјоделството се бројот и големината на стопанствата, сопственоста на земјиштето, користењето на земјиштето, површината на земјоделските култури, наводнувањето, бројот на добитокот, полот на сопствениците, бројот на членовите на домаќинството, работната сила и другите земјоделски влезни единици. Во пописот на земјоделството, податоците се собираат на ниво на стопанство, но може да се собираат и некои податоци на ниво на заедницата.[2]
.svg)
Најшироко прифатената дефиниција за пописот на земјоделството е онаа дадена од Светската програма за попис на земјоделството,[3] особено во нејзините упатства[2] кои се ажурираат на секои десет години.
Во пракса, земјите ја прилагодуваат оваа дефиниција на нивните национални околности и потреби. Некои примери се достапни овде.[4][5][6][7][8] Евростат, заводот за статистика на Европската унија дава заедничка дефиниција за сите нејзини земји-членки.[9]
Цели на пописот на земјоделството уреди
Пописот на земјоделството има за цел да обезбеди податоци за структурата на земјоделските стопанства, со внимание на обезбедувањето податоци за малите административни единици. Пописите во земјоделството, исто така, се користат за да се обезбедат одредници за подобрување на тековната статистика за култури и добиток и да се обезбедат рамки за земање примероци за последователни анкети за земјоделски примероци.
Општите цели на пописот во земјоделството се:
- Да се обезбедат податоци за структурата на земјоделството, особено за малите административни единици и да се овозможат детални вкрстени табели;
- Да се обезбедат податоци кои ќе се користат како одредници за и усогласување на тековните земјоделски статистики;
- Да се обезбедат рамки за анкети за земјоделски примероци.[2]
Во пракса, земјите ги прошируваат овие цели или додаваат конкретни цели за да им служат на нивните потреби.[5][6][7][8]
Бидејќи пописите во земјоделството обично се прават само на секои десет години, природно е да се поврзат со оние аспекти на земјоделството кои се менуваат релативно бавно со текот на времето. Некои национални пописи на земјоделството, сепак, се спроведуваат во интервали од пет години (на пр. Австралија,[8] Канада,[5] Индија, Јапонија, Нов Зеланд, Република Кореја, САД[6] и Виетнам), кои можат да обезбедат повеќе ажурирани структурни податоци за целите на земјоделската политика. Така, пописите во земјоделството главно се однесуваат на податоци за основната организациска структура на земјоделските стопанства. Пописите во земјоделството вообичаено не вклучуваат податоци кои се менуваат од година во година, како што се земјоделското производство или цените. Последниот тип на информации кои брзо се менуваат обично се собираат во анкети со примероци.[2]
Во однос на меѓународната споредливост, некои меѓудржавни аналитички студии за земјоделските сектори се спроведени со користење на податоците од пописот.[10][11][12]
Статистичка единица на пописот на земјоделството уреди
Статистичка единица за пописот во земјоделството е земјоделското стопанство. Во развиените земји статистичките единици често се претпријатија со продажба или работење над одредено ниво.[5][6][7][8] Евростат дава заедничка дефиниција за статистичката единица за сите земји-членки на Европската унија.[9]
Дефиниција за земјоделско стопанство уреди
Најшироко прифатена дефиниција за земјоделско стопанство е:[2]
„Земјоделско стопанство е стопанска единица на земјоделско производство под единствено управување, која го опфаќа целокупниот чуван добиток и целото земјиште што се користи целосно или делумно за цели на земјоделско производство, без оглед на титулата, правната форма или големината. Единственото управување може да го врши поединец или домаќинство, заеднички од две или повеќе поединци или домаќинства, клан или племе, или правно лице како корпорација, задруга или владина агенција. Земјиштето на стопанството може да се состои од една или повеќе парцели, сместени во една или повеќе посебни области или во една или повеќе територијални или административни поделби, под услов парцелите да ги делат истите производни средства, како што се работна сила, фарма згради, машини или животни за влечење.[2]“
Евростат, статистичкото биро на Европската унија, дава слична дефиниција за сите нејзини земји-членки:[9]
„Земјоделско стопанство, или стопанство или фарма е единствена единица, и технички и економски, која работи под едно управување и која презема економски активности во земјоделството на економската територија на Европската унија, било како нејзина примарна или секундарна дејност. Стопанството може да обезбедува и други дополнителни (неземјоделски) производи и услуги“.
Постојат два вида земјоделско стопанство:
- стопанства во секторот домаќинства – односно оние со кои управуваат членови на домаќинството; и
- стопанства во не-домаќинствениот сектор, како што се корпорации и владини установи.[2]
Во повеќето земји во развој, најголемиот дел од земјоделското производство е во секторот домаќинства. Концептот на „земјоделско стопанство“ во тие земји често е тесно поврзан со концептот „домаќинство“.
Опсег на пописот на земјоделството уреди
Пописот на земјоделството има за цел да ја измери структурата на индустријата за земјоделско производство. Опсегот на индустријата за земјоделско производство нашироко ги опфаќа не само земјоделските и сточарските производствени активности, туку и активностите за производство на шумарство и рибарство, како и други активности поврзани со храната и земјоделството. Светската програма за попис на земјоделството[3] препорачува пописот на земјоделството да се фокусира само на оние единици кои се занимаваат со производство на растителни и сточарски производи, вклучително и аквакултура. Единиците кои се занимаваат со шумарство и рибарство не се опфатени освен ако тие исто така имале некои растителни или сточарско производство. Вообичаено, се организираат посебни операции за собирање податоци за покривање на шумарството и рибарството.[2]
Опфат на пописот на земјоделството уреди
Идеално, пописот на земјоделството треба да ги опфати земјоделските активности низ целата земја. Сепак, од оперативни причини, понекогаш земјите изоставуваат одредени области на земјата, како што се урбаните области, оддалечените области со маргинални нивоа на земјоделство или областите со безбедносни проблеми.[2] Практиките на земјата за опфатот во националните пописи во земјоделството може да се најдат овде.[13][14]
Попис на референтниот период на земјоделството уреди
Пописот има два главни референтни периоди, имено, референтната година на пописот и референтниот ден на пописот:
- Референтната година на пописот е период од дванаесет месеци, обично или календарска или земјоделска година, генерално опфаќајќи различни временски референтни датуми или периоди на собирање податоци за поединечни пописни ставки. Користењето на земјоделската година ја има предноста што испитаниците често размислуваат за нивните активности во сезонски термини и на тој начин полесно се потсетуваат за овој референтен период. Во пракса, „последните 12 месеци“ најчесто се користи наместо фиксна референтна година за попис.
- Референтниот ден на пописот е временска точка што се користи за попис на одредени работи како што се броеви на добиток и машини. Во пракса, многу земји користат „ден на попишување“ наместо фиксен референтен ден за попис за да го олеснат попишувањето.[2]
Практиките на земјата за користење на пописот на референтните периоди во земјоделството може да се најдат овде.[13][14]
Време на пописот на земјоделството уреди
Светската програма за попис на земјоделството ги охрабрува земјите да го спроведат својот десетгодишен попис на земјоделството што е можно поблиску до годината што завршува со „0“, за да помогне меѓународните споредби да бидат позначајни. Светската програма за попис на земјоделството, исто така, ги охрабрува земјите да ги земат предвид временските импликации наметнати од пописот на населението и домаќинствата за да обезбедат добра координација на двата пописи.[2]
Има многу предности за спроведување на пописот на земјоделството веднаш по пописот на населението и домаќинствата, особено бидејќи податоците поврзани со земјоделството и теренските материјали сè уште ќе бидат актуелни. Доколку пописот на населението и домаќинства се користи за да се развие рамка, т.е. список на домаќинства кои се занимаваат со земјоделски активности за сопствена сметка, потребата од спроведување на пописот на земјоделството наскоро по пописот на населението и домаќинствата станува покритична, за да се овозможи рамката да биде што е можно поажурна .[2][14]
Историја уреди
Првите пописи на земјоделството биле извршени во Норвешка (1835),[14] САД (1840),[14] Белгија (1846), Уругвај (1852), Обединетото Кралство (1866), Аргентина (1888), Унгарија (1895), Канада (1896) и Бугарија (1897).[13][14] По формирањето на Меѓународниот институт за земјоделство во Рим во 1905 година, владите од многу земји се согласиле да промовираат координирано спроведување на пописите на земјоделството ширум светот на што е можно подеднаква основа. Првата програма за Светскиот попис на земјоделството била развиена за годините 1929-1930 и имплементирана во околу 60 земји.[15][16] Во 1940 година не можело да се спроведе поради почетокот на Втората светска војна. По нејзиното создавање во 1945 година, Организацијата за храна и земјоделство на Обединетите нации ја наследила Меѓународниот институт за земјоделство и ја презела задачата да ја организира Светската програма за попис на земјоделството почнувајќи од 1950 година и продолжила со последователни десетгодишни програми.[17] Тековната програма за попис на земјоделството 2020 е десетгодишна меѓународна програма за попис на земјоделството и го опфаќа периодот 2016–2025 година.[2]
Светската програма за попис на земјоделството уреди
Во 1920-тите, владите од многу земји се согласиле да промовираат координирано спроведување на пописите на земјоделството ширум светот на унифицирана основа. Меѓународниот институт за земјоделство ја развил Светската програма за попис на земјоделството за годините 1929-1930[15][18] и 1940 година. Меѓународниот институт за земјоделство препорачал употреба на „стандарден формулар“ од сите земји кои се однесуваат на истиот пописен период. Во 1929-1930 година бил спроведен првиот светски попис на земјоделството и опфаќал околу 60 земји. Пописниот круг од 1940 година бил прекинат со почетокот на Втората светска војна. По Втората светска војна и по распуштањето на Меѓународниот институт за земјоделство во 1946 година, Организацијата за храна и земјоделство на Обединетите нации ја презела програмата и ја започнала во 1948 година, потоа Светската програма за попис на земјоделството во 1950 година, како и последователните десетгодишни програми.[17] Седум десетгодишни рунди - во 1950, 1960, 1970, 1980, 1990, 2000, 2010 и 2020 година - биле промовирани од страна на Организација за храна и земјоделство.[14] Во секоја деценија Светската програма за попис на земјоделството, Организацијата за храна и земјоделство ги поддржува земјите-членки да ги спроведуваат нивните национални земјоделски пописи преку развивање и ширење на методолошки и практични упатства и техничка помош.[13][14][19]
Делотворност на пописот на земјоделството уреди
Пописот на земјоделството е една од најголемите и најскапите национални статистички операции и трае неколку години за да се спроведе од планирање до дисеминација на резултатите. Пописот треба да се планира и спроведе што е можно поевтино без да се загрозат целите и квалитетот на податоците. Некои публикации дискутираат за пристапи кои придонесуваат за подобрување на трошковната ефикасност на пописот на земјоделството, истовремено обезбедувајќи квалитет на податоците, и презентираат некои искуства од земјата.[20][21][22]
Влијанието на КОВИД-19 врз спроведувањето на националните пописи во земјоделството уреди
Пандемијата влијаела на планирањето и спроведувањето на пописите во земјоделството во тековниот пописен круг во 2020 година во сите региони во светот. Обемот на влијанието варира во зависност од фазите во кои се пописите, почнувајќи од планирање (т.е. екипирање, набавка, подготовка на рамки, прашалници), теренска работа (теренска обука и набројување) или фази на обработка/анализа на податоци.[23][24][25][26]
Референтниот период на пописот на земјоделството е земјоделската година. Така, земјите внимателно закажуваат пописни активности за да се осигураат дека податоците за културите и добитокот се собираат во вистинско време. Одложувањето на пописните активности може да биде критично и може да резултира со одложување на пописот за цела година доколку се пропушти земјоделската сезона.[23][24][25][26]
Поврзано уреди
Извори уреди
Оваа статија содржи делови преземени од слободно дело. Лиценцирано под CC BY-SA 3.0 IGO Изјава/дозвола за лиценцата на Ризницата. Текстот е преземен од World Programme for the Census of Agriculture 2020 Volume 1 – Programme, concepts and definitions, FAO, FAO.
Оваа статија содржи делови преземени од слободно дело. Лиценцирано под CC BY-SA 3.0 IGO Изјава/дозвола за лиценцата на Ризницата. Текстот е преземен од 2000 World Census of Agriculture – Methodological Review, FAO, FAO. Оваа статија содржи делови преземени од слободно дело. Лиценцирано под CC BY-SA 3.0 IGO Изјава/дозвола за лиценцата на Ризницата. Текстот е преземен од World Programme for the Census of Agriculture 2020, Volume 2 – Operational guidelines, FAO, FAO. Оваа статија содржи делови преземени од слободно дело. Лиценцирано под CC BY-SA 3.0 IGO Изјава/дозвола за лиценцата на Ризницата. Текстот е преземен од Main results and metadata by country (2006–2015). World Programme for the Census of Agriculture 2010, FAO, FAO. Оваа статија содржи делови преземени од слободно дело. Лиценцирано под CC BY-SA 3.0 IGO Изјава/дозвола за лиценцата на Ризницата. Текстот е преземен од National agricultural census operations and COVID-19, FAO, FAO. Оваа статија содржи делови преземени од слободно дело. Лиценцирано под CC BY-SA 3.0 IGO Изјава/дозвола за лиценцата на Ризницата. Текстот е преземен од Impact of COVID-19 on national censuses of agriculture (Status overview) (2020), FAO, FAO.