Палмирска азбука
Палмирската азбука била историска семитска азбука што се користела за пишување на палмирски арамејски јазик. Се користела помеѓу 100 пр.н.е. и 300 година н.е. во Палмира во сириската пустина. Најстариот преживеан палмирски натпис е датиран во 44 г.п.н.е.[2] Последниот преживеан натпис датира од 274 година н.е., две години откако била отпуштена Палмира од римскиот цар Аврелијан, со што се ставило крај на Палмирската Империја. Употребата на палмирскиот јазик и писмо опаднало, заменето со грчко и латинско писмо.
| Палмирска азбука | |
|---|---|
 Палмиска натписна плочка во Музејот Лувр | |
| Тип | |
Период | 100 п.н.е. до 300 н.е. |
| Правец на пишување | од десно кон лево  |
| Јазици | Палмирско арамејски |
| Сродни писма | |
Матични системи | Прасинаитска азбука
|
Сродни системи | Амонитска азбука Брамово писмо [a] Едеска азбука[1] Елимајска азбука[1] Хатранска азбука[1] Хебрејска азбука Мандајска азбука[1] Набатејска азбука[1] Пахалавски писма Натписен партиски јазик |
| ISO 15924 | |
| ISO 15924 | Palm, 126 , Palmyrene |
| Уникод | |
| U+10860–U+1087F Final Accepted Script Proposal | |
[a] Семитското потекло на брамовите писма не е еднострано согласено. | |
Палмирската азбука била изведена од курзивни верзии на арамејската азбука и споделува многу од нејзините одлики:[3][4]
- Претставени дваесет и две букви само со согласки
- Напишано хоризонтално од десно кон лево
- Броеви напишани десно-лево со употреба на недецимален систем
Вообичаено писмото било пишувано без празни места или интерпункциски помеѓу зборовите и речениците (scriptio contunua стил).
Развиени биле две облика на палмирската азбука: Заоблениот, курзивен облик добиена од арамејската азбука и подоцна декоратив, монументален облик развиен од палмирскиот курзив.[2] И курзивните и монументалните облици најчесто користат правописни лигатури.[4]
Знаци
уредиБроеви
уредиПалмирската азбука користела недецимален систем кој собирал броеви користејќи комбинации на нивните симболи за 1, 2, 3, 4, 5, 10 и 20.[4] Сличен е на системот што се користи за арамејскиот, кој склопувал броеви користејќи ги нивните симболи за 1, 2, 3, 10, 20, 100, 1000 и 10000.[5]
Букви
уредиПостојат некои стилови во кои 'р'-буквата (реш) е иста како и 'д'-буквата (далеш) со точка на врвот, но постојат стилови во кои двете букви се визуелно различни. Лигацијата, после б, х, м, н и ку пред некои други согласки била вообичаена во некои натписи, но не била задолжителна. Исто така, постојат два флеурони (лево и десностран) кои имаат тенденција да се појавуваат близу до броеви.
Дешифрирање
уредиПримери за палмирски натписи биле печатени уште во 1616 година, но точни копии на двојазични натписи на палмирски/грчки биле достапни дури во 1753 година.[6] Палмирската азбука била дешифрирана во 1754 година, буквално преку ноќ, од страна на Абе Жан Жак Бартелеми, користејќи ги овие нови, точни копии на двојазични натписи.
Уникод
уредиПалмирската азбука била додадена на Уникод Стандард во јуни 2014 година со објавување на верзијата 7.0.
Уникод-блокот за палмирската азбука е U+10860–U+1087F.
Галерија
уреди-
Погребна плоча со натпис на палмирски (Музеј Лувр) -
Релјеф со палмирски и грчки двојазичен натпис (Музеј Лувр) -
Столб во Палмира со палмирски и грчки двојазичен натпис во чест на Јулиј Аврелиј Зенобиј
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Daniels, Peter T.; Bright, William, уред. (1996). The World's Writing Systems. Oxford University Press, Inc. стр. 89. ISBN 978-0195079937.
- ↑ 2,0 2,1 „Palmyrenian alphabet“. Encyclopædia Britannica.
- ↑ Daniels, Peter T.; Bright, William, уред. (1996). The World's Writing Systems. Oxford University Press, Inc. ISBN 978-0195079937.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Everson, Michael (17 август 2010). „N3867R2: Proposal for encoding the Palmyrene script in the SMP of the UCS“ (PDF). Посетено на 28 јануари 2021.
- ↑ Everson, Michael (25 август 2007). „N3339: Proposal for encoding the Imperial Aramaic script in the SMP of the UCS“ (PDF). Посетено на 28 јануари 2021.
- ↑ David, Madeleine-V. (1961). En marge du mémoire de l'abbé Barthélemy sur les inscriptions phéniciennes (1758). стр. 41.