Википедија

Палата Реунион (Белград)

Палатата на Реунион е највисоката и урбанистички најнаметлива зграда на денешниот во централното јадро на Белград, која административно припаѓа на градската општина Стари Град. Подигната меѓу двете светски војни, за потребите на Трст Адриатик Осигурителната компанија, таа сè уште ги менува сопствениците и корисниците речиси еден век, покрај бројните спротивставени ставови за нејзиниот изглед, но сепак останува препознатлива зграда на многу фотографии од Плоштадот на Републиката.[1]

Палатата Реунион (Белград)

Имиња

уреди

Палата на Адриатик осигурителна компанија - Палата на Реунион - Палата на Истра.

Намена

уреди

Палатата „Реунион“ првично (помеѓу двете светски војни) била наменета за угостителство, домување, канцелариски бизнис, култура и забава. Имало театар, кино „Уранија“ и сала за танцување.[2][3]

По завршувањето на Втората светска војна, новите општествени промени спроведени во СФР Југославија - национализација, укинување на приватната сопственост, колективизација - влијаеле и на статусот на палатата „Реунион“ (која била преименувана во палата „Истра“).

Во 1954 година театарската сала е адаптирана за потребите на детскиот театар „Бошко Буха“[4], а повеќето од поранешните станови сега се адаптирани во канцеларии, а на поткровјето во просторот на неколку студија.[5][6]

Позиција

уреди

Палатата Реунион се наоѓа на аголот на улицата Кнез Михаилова и улицата Чика Љубина, каде што речиси еден век доминира на северозападниот раб на најпознатиот плоштад на Републиката во Белград,почетокот на улицата Чика-Љубина и падините на Дунав.[7][8]

 
Кнез Михаилова улица
 
Палатата Реунион

Статус на зграда

уреди

Историја

уреди

Одлуката за изградба на палатата, односно деловно-станбениот објект ја донела Адриатик осигурување, со цел да изгради палата во Белград идентична на мадридската филијала на компанијата,[9] со цел да се обиде да му се придружи на Белград. како главен град на Кралството Југославија, со идеја за бришење на архитектонските разлики помеѓу деловните и трговските области низ Европа и светот.[10] Со изградбата на ваква палата, инвеститорот се интересирал, не само за голема заработка, туку и за брзо враќање на средствата вложени во изградба на грандиозен објект, што му успеало за неколку години, потпирајќи се на етаблирани и не на иновативни методи на градба.[11]

Палатата „Реунион“ е изградена по проект на архитектот Иван Белиќ (1887 - 1968) во периодот од 5 септември 1929 година до 10 април 1931 година. Ова архитектонско дело на Иван Белиќ, набргу по неговата изградба во архитектонските кругови во Белград и пошироко, станало спорно, според тврдењата дека тој не е автор на зградата, врз основа на тешко проверливи усни сведоштва за широко распространети махинации во меѓувоената архитектура во Белград.

Со концептот на „Реунион“, Белиќ се обидел да го воведе западниот модел на мултифункционална аголна зграда, како симбол на пазарниот капитализам, кој го динамизирал и декларативно го демократизирал градскиот живот.

Плановите за неговата изградба, завршени во август 1929 година, беа одобрени во септември истата година, со одредени промени во април 1930 година. Изградбата на темелите започнала на 5 септември 1929 година, додека изградбата била завршена на 10 април 1931 година. години. Цената на планираните работи од три милиони динари, која е наведена во архивската документација, е значително зголемена поради петмесечното пречекорување на рокот за изградба.

„Реунион“ ја претрпел првата штета во протестите на 27 март 1941 година, кога бил нападнат од демонстранти кои биле против потпишување на Тројниот сојуз, бидејќи дел од него бил изнајмен од германската трговска мисија, во која се наоѓал таен шпионски контролен пункт. Набрзо следела и втората штета на „Реунион“, кога палатата била уништена во нацистичкото бомбардирање на Белград на почетокот на април 1941 година. Овие оштетувања, заедно со промената на намената на објектот, делумно се санирани во текот на Втората светска војна.[12] .

За време на Втората светска војна, во палатата работеле окружното раководство за Белград и Србија, познато и како „Кнезот Еуген“, заедно со другите седишта на окупацискиот апарат. Така, во текот на целата војна, во палатата „Реунион“ работеле десет нацистички администрации: персонал, управа, планирање, пропаганда и печат, правни работи, култура, здравство, социјални работи, економија и занаетчиство и воен оддел.[13]

Архитектонски изглед на палатата

уреди
 
Палатата се одликува со богато украсена пластична наметка, направена во форма на масивна мултифункционална осумкатна зграда.
 
Западниот ѕид на Калкан и горната структура на палатата биле изградени во 1961 година. поврзан во хомогена архитектонска целина со Надворешно-трговската комора на архитектот Иво Куртовиќ, несоодветниот изглед на ерата на тогашниот догматски модернизам .[14]

Палатата „Реунион“ е изградена без заоблен агол и кула на врвот, а карактеристична е за мадридската „Реунион“, која ја пропуштила можноста да му даде живост и пластичност на амбиентот на главниот белградски плоштад или да ја ублажи вкочанетоста на симетрично нанижани волумени.

Овој дворец се одликува со богато украсена пластична наметка, изработена во форма на масивна мултифункционална осумкатна зграда (со приземје, мезанин, шест ката во централниот дел на фасадата и два во таванот на врвот). Во исто време, површината на фасадата во улицата Чика-Љубин е за речиси една третина поголема од фасадата кон Обилиќев венец.

Димензии
  • Вкупната висина на објектот е 38,60 м, додека висината на носечките (исто така преградни) ѕидови на палатата до главниот тавански венец е 31 метар, поткровјето е 3,52 и покривот е 4,10 метри.
  • Парцелата на која е изградена е 938 метри квадратни, додека нејзиниот вкупен волумен е 38.300 м2.
  • Под зградата имало 726, додека дворот зафаќал 212 метри квадратни, што е во согласност со тогашниот белградски просек, според кој зградата можела да зафаќа три четвртини од парцелата.
  • Просечната површина на просторијата за време на изградбата била 25 м, а висината 3,60 м.
Фасада

Претставителноста на фасадата се огледа во нејзиното обложување со скапи материјали - гранит, жолтеникав полиран мермер и вештачки камен. Претставителноста е надополнета со ренесансните традиции, на фасадата со прозорски полиња засадени во средините на предните квадратни тревници, разделени со пластично обработени скали, кои во пределот на завршниот венец се претвораат во пиластри со капители со остар пресек. Во духот на деко естетиката, полињата со пругасти ѕидови помеѓу прозорите на меѓукатот се пластично исечени од двете страни, додека сеопфатната завршна парапетна венец е ефикасно закосена.

Внатрешност и покрив

Скалите во внатрешноста на палатата се покриени со бел мермер (како и скалите и ходниците), додека прозорците и вратите се од даб. Покривот и поткровјето се покриени со бакар.

Спојување со соседната зграда во 1961 година

Од 1961 година, палатата е поврзана со западниот калкански ѕид и со горната постројка во хомогена архитектонска целина со Надворешно-трговската комора на архитектот Иво Куртовиќ, несоодветен изглед на ерата на тогашниот догматски модернизам.[14][15][16]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Стефановић, Н. Н. 2013 Палата Риунионе: једна кућа – једна прича, Политика 12. 7. 2013 (додатак Моја кућа, 3).
  2. ↑ Шћекић, М. 1985 Тргови Београда, Годишњак града Београда (Београд) XXXII: стр 199–208 и 202–204
  3. ↑ Вукотић, М. 2011 Урбанистички развој Београда у ХХ веку, докторска дисертација, Филозофски факултет, Универзитет у Београду.стр. 190–192, 354–356, 502–506.
  4. ↑ „Подаци о обекту дечјег позоришта „Бошко Буха"“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2021-12-22. Посетено на 24 март 2019.
  5. ↑ Милашиновић Марић, Д. 2002 Водич кроз модерну архитектуру Београда, Београд: Друштво архитеката.
  6. ↑ Вујовић, Бранко (2003). Београд у прошлости и садашњости. Београд: Издавачка кућа Драганић. стр. 145.
  7. ↑ Кадијевић, А. 2013 На маргини репера старог градског језгра Београда: палата „Реуниона“ на Тргу Републике, у: Стара градска језгра и историјске урбане целине: проблеми и могућности очувања и управљања (зборник радова, ур. С. Димитријевић Марковић), Београд: Завод за заштиту споменика културе града Београда, 300–313.
  8. ↑ Аћимовић, Д. 1999 Трг Републике – анализа развоја једног значајног простора, Архитектура и урбанизам (Београд) 6: 67–80.
  9. ↑ Историјски архив Мадрида, AVM 20-451, f. 8.
  10. ↑ Marković, P. J. 1992 Beograd i Evropa 1918–1941, Beograd: Savremena administracija.
  11. ↑ 1965-, Marković, Peđa J., (1992). Beograd i Evropa 1918-1941 : evropski uticaji na proces modernizacije Beograda. Savremena administracija. ISBN 86-387-0300-7. OCLC 1170513944.CS1-одржување: излишна интерпункција (link) CS1-одржување: бројчени имиња: список на автори (link)
  12. ↑ Станић, Б. 2002–2003 Слике дејстава на Београд, Годишњак града Београда (Београд) XLIX–L: стр. 96
  13. ↑ Muharem Kreso, Njemačka okupaciona uprava u Beogradu 1941–1944, Beograd 1979, str. 29–32, 101–102, 122, 138–140
  14. ↑ 14,0 14,1 Vuković, S. 1962 Zgrada Spoljnotrgovinske komore u Beogradu, Arhitektura urbanizam (Beograd) 16: 12–14.
  15. ↑ Милашиновић Марић, Д. 2002 Водич кроз модерну архитектуру Београда, Београд: Друштво архитеката. стр.29
  16. ↑ Брдар, В. 2011 Иво Куртовић, Београд: Завод за заштиту споменика културе града Београда, стр. 117–124

Литература

уреди

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Палата_Реунион_(Белград)&oldid=5242249“