Википедија

Меѓународен пакт за граѓански и политички права

Меѓународниот пакт за граѓански и политички права (скратено ICCPR) — повеќестран договор усвоен од Генералното собрание на Обединетите нации . Резолуцијата 2200А (XXI) на 16 декември 1966 година, стапила во сила од 23 март 1976 година во согласност со член 49 од пактот. Членот 49 дозволувал пактот да стапи во сила три месеци по датумот на депонирање на триесет и петтиот инструмент за ратификација или пристапување. Пактот ги обврзува своите членки да ги почитуваат граѓанските и политичките права на поединците, вклучително и правото на живот, слободата на вероисповеда, слободата на говорот, слободата на собирање, избирачките права и правата на правичен процес и фер судење.[1] Од септември 2019, Пактот има 173 членки и уште шест потписнички без ратификација.[2]

ICCPR е дел од Меѓународната повелба за човекови права, заедно со Меѓународниот пакт за економски, социјални и културни права (ICESCR) и Универзалната декларација за човекови права (UDHR).[3]

ICCPR е мониториран од страна на Комитетот за човекови права на Обединетите нации (посебно тело на Советот за човекови права на Обединетите нации), кој ги разгледува редовните извештаи на државите потписнички за тоа како се имплементираат правата. Државите мораат првично да известуваат една година по пристапувањето во Пактот и потоа кога и да побара Комитетот (вообичаено на секои четири години). Комитетот вообичаено се состанува во Женева и обично одржува три седници годишно.

Правата содржани во ICCPR произлегуваат од Универзална декларација за човекови права.[4] Беше предложена „Декларација за основните права на човекот“ на конференцијата во Сан Франциско во 1945 година, што доведе до основање на Обединетите нации, додека пак на Економскиот и социјалниот совет му беше дадена задача да го подготви.[3] На почетокот на овој процес, документот беше поделен на декларација во која се утврдени општите принципи на човековите права и конвенцијата или пакт што содржат обврзувачки обврски. Првиот еволуираше во UDHR и беше усвоен на 10 декември 1948 година.

Државите членки на овој пакт, вклучително и оние кои имаат одговорност за администрација на територии кои се под посебен режим на ООН (Non-Self-Governing and Trust Territories) кои ќе го промовираат остварувањето на правото на самоопределување и ќе го почитуваат тоа право, во согласност со одредбите на Повелбата на Обединетите нации.[5]

Изготвувањето на правата во конвенцијата продолжи, но сепак останаа значителни разлики помеѓу членките на ООН во однос на релативната важност на негативните граѓански и политички наспроти позитивни економски, социјални и културни права.[6] Овие на крајот предизвикаа конвенцијата да се подели на два засебни пактови, „едниот да содржи граѓански и политички права, а другиот да содржи економски, социјални и културни права“.[7] Двата пактови требаше да содржат што послични одредби и да бидат отворени за потпишување истовремено. Секој би содржел член за правото на сите народи за самоопределување.[8]

Првиот документ се именуваше како Меѓународен пакт за граѓански и политички права и вториот како Меѓународен пакт за економски, социјални и културни права. Нацртите беа презентирани на Генералното собрание на ООН за дискусија во 1954 година и беа усвоени во 1966 година.[9] Како резултат на дипломатските преговори, Меѓународниот пакт за економски, социјални и културни права беше усвоен непосредно пред Меѓународниот пакт за граѓански и политички права. Заедно, UDHR и двата пактови се сметаат за основни текстови за човекови права во современиот меѓународен систем на човекови права.[4]

Членови од Пактот

уреди
 
Меѓународен пакт за граѓански и политички права

Пактот ја следи структурата на UDHR и ICESCR, со преамбула и педесет и три членови, поделени на шест дела.[10]

Дел 1 (член 1) го признава правото на сите нации на самоопределување, вклучително и правото на „слободно утврдување на нивниот политички статус“,[11] во рамките на своите економски, социјални и културни цели и да управуваат и да располагаат со сопствените ресурси. Го признава негативното право на народот да не биде лишен од своите средства за егзистенција,[12] и наметнува обврска на оние партии кои сè уште се одговорни за териториите под посебен режим (колонии) да се охрабрат да ги почитуваат нивните права на самоопределување.[13]

Дел 2 (членови 2-5) ги обврзува страните да донесат законодавство, доколку е потребно, да ги спроведат правата признати во Пактот и да обезбедат ефикасен правен лек за какво било кршење на тие права.[14] Исто така, се бара правата да бидат признаени „без разлика од каков било вид, како раса, боја, пол, јазик, религија, политичко или друго мислење, национално или социјално потекло, имот, раѓање или друг статус“,[15] и да се обезбеди нивно еднакво уживање и од страна на жените.[16] Правата можат да бидат ограничени само „во време на вонредна состојба што го загрозува животот на нацијата“[17] па дури и тогаш не е дозволено отстапување од правата на живот, слобода од тортура и ропство, слобода од ретроактивно важење на законите, право на личност и слобода на мислата, совеста и религијата.[18]

Дел 3 (членови 6-27) се наведени самите права. Овие вклучуваат права на:

  • физички интегритет, во форма на правото на живот и слобода од тортура и ропство (членови 6, 7 и 8);
  • слобода и безбедност на лицето, во форма на слобода од произволно апсење и притвор и право на habeas корпус (членови 9 - 11);
  • процедурална праведност, во форма на права на правичен процес, фер и непристрасно судење, пресумпција на невиност и признавање како личност пред законот (членови 14, 15 и 16);
  • поединечна слобода, во форма на слободи на движење, мисла, совест и религија, говор, здружување и собрание, права на семејството, право на националност и право на приватност (членови 12, 13, 17-24);
  • забрана за каква било пропаганда за војна, како и какво било застапување на национална или верска омраза што претставува поттикнување на дискриминација, непријателство или насилство со закон (член 20);
  • политичко учество, вклучувајќи го и правото на право на глас (член 25);
  • Недискриминација, права на малцинства и еднаквост пред законот (членови 26 и 27).

Многу од овие права вклучуваат конкретни активности што мора да се преземат за нивно остварување.

Дел 4 (членовите 28-45) се однесува на формирањето и работењето на Комитетот за човекови права и известувањето и следењето на Пактот. Исто така, им овозможува на страните да ја препознаат надлежноста на Комитетот за решавање спорови помеѓу страните за спроведувањето на Пактот (членови 41 и 42).

Дел 5 (членовите 46-47) појаснува дека Договорот нема да се толкува како мешање во работата на Обединетите нации или „својствено право на сите нации да уживаат и да го користат целосно и слободно своето природно богатство и ресурси“.[19]

Дел 6 (членови 48-53) регулира ратификација, влегување во сила и изменување и дополнување на Пактот.

Права на физички интегритет

уреди

Членот 6 од Пактот го признава „човековото право на живот“ на поединецот и бара тој да биде заштитен со закон.[20] Тоа е „врховно право“ од кое не може да се дозволи отстапување и мора да се толкува широко.[21] Затоа, бара страните да преземат позитивни мерки за да ја намалат смртноста кај новороденчињата и да го зголемат животниот век, како и да забрануваат произволно убиство од страна на безбедносните сили.

Иако членот 6 не забранува смртна казна, тој ја ограничува неговата примена на „најтешките кривични дела“[22] и забранува да се користи кај деца и бремени жени[23] или на начин спротивен на Конвенцијата за спречување и казна за криминалот на геноцидот.[24] Комитетот за човекови права на ООН го толкува членот како „силно укажува на тоа дека укинувањето е пожелно“,[21] и смета дека напредувањето кон ова право е напредок кон укинување на смртната казна. Вториот факултативен протокол ги обврзува своите потписнички за укинување на смртната казна во нивните граници.

Со член 7 се забранува тортура и сурово, нехумано или понижувачко казнување.[25] Како и член 6, тој не може да се дерогира во никакви околности.[18] Членот сега се толкува во смисла дека наметнува слични обврски на оние што ги бара Конвенцијата на Обединетите нации против тортура, вклучително не само забрана за тортура, туку активни мерки за спречување на неговата употреба и забрана за враќање.[26] Како одговор на нацистичкото експериментирање за време на Втората светска војна, овој напис експлицитно вклучува забрана за медицински и научни експерименти без согласност.

Во членот 8 се забранува ропство и присилна работа во сите ситуации.[27] Овој член исто така забранува присилна работа, со исклучок на кривична казна, воена служба и граѓански обврски.[28]

Слобода и безбедност на личноста

уреди

Со член 9 се признаваат правата на слобода и безбедност на лицето. Забранува произволно апсење и притвор, бара секое лишување од слобода да биде според закон,[29] и ги обврзува странките да им дозволат на лицата лишени од слобода да го оспоруваат својот затвор преку судовите.[30] Овие одредби не се однесуваат само на затворениците како дел од криминалниот процес, туку и на оние што се задржани заради ментално заболување, зависности од дрога или за образовни или имиграциони цели.[31]

Членовите 9.3 и 9.4 наметнуваат процедурални заштитни мерки при апсењето, од кои се бара секој што е уапсен да биде веднаш известен за обвиненијата против него и да биде изведен навремено пред судија.[32] Исто така, го ограничува времетраењето на притворот,[33] со кој се бара да не е „општо правило“.[31]

Со член 10 се бара секој кој е лишен од слобода да биде третиран со достоинство и хуманост.[34] Ова не се однесува само на затворениците, туку и за оние што се задржани заради имиграција или психијатриска нега.[35] Правото ја надополнува забраната на член 7 за тортура и суров, нехуман или понижувачки третман. Написот исто така наметнува специфични обврски околу кривичната правда, со кои се бара затворениците во притвор да се одвојат од осудените затвореници, а децата да бидат одвоени од возрасните.[36] Бара затворите да бидат фокусирани на реформите и рехабилитацијата, а не на казнување.[37]

Наводи

уреди
  1. ↑ International Covenant on Civil and Political Rights Office of the United Nations High Commissioner of Human Rights
  2. ↑ „OHCHR Dashboard“. Status of ratification
  3. ↑ 3,0 3,1 „Fact Sheet No.2 (Rev.1), The International Bill of Human Rights“. UN OHCHR. June 1996. Архивирано од изворникот на 13 March 2008. Посетено на 2008-06-02.
  4. ↑ 4,0 4,1 Christopher N.J.Roberts. „William H. Fitzpatrick's Editorials on Human Rights (1949)“. Quellen zur Geschichte der Menschenrechte. Посетено на November 4, 2017.
  5. ↑ International Covenant on Civil and Political Rights, Part I, Article 1, paragraph 3.
  6. ↑ Sieghart, Paul (1983). The International Law of Human Rights. Oxford University Press. стр. 25.
  7. ↑ United Nations General Assembly Resolution 543, 5 February 1952.
  8. ↑ United Nations General Assembly Resolution 545, 5 February 1952.
  9. ↑ United Nations General Assembly Resolution 2200, 16 December 1966.
  10. ↑ The following section summarises the text of the Covenant.
  11. ↑ ICCPR, Article 1.1.
  12. ↑ ICCPR, Article 1.2.
  13. ↑ ICCPR, Article 1.3.
  14. ↑ ICCPR, Article 2.2, 2.3.
  15. ↑ ICCPR, Article 2.1.
  16. ↑ ICCPR, Article 3.
  17. ↑ ICCPR, Article 4.1.
  18. ↑ 18,0 18,1 ICCPR, Article 4.2.
  19. ↑ ICCPR, Article 47.
  20. ↑ ICCPR, Article 6.1.
  21. ↑ 21,0 21,1 „CCPR General Comment No. 6: The right to life“. UN OHCHR. 30 April 1982. Посетено на 2010-10-10.
  22. ↑ ICCPR, Article 6.2.
  23. ↑ ICCPR, Article 6.5.
  24. ↑ ICCPR, Article 6.3.
  25. ↑ ICCPR, Article 7.
  26. ↑ „CCPR General Comment No. 20: Replaces general comment 7 concerning prohibition of torture and cruel treatment or punishment“. UN OHCHR. 10 March 1992. Посетено на 2010-10-10.
  27. ↑ ICCPR, Articles 8.1, 8.2.
  28. ↑ ICCPR, Article 8.3.
  29. ↑ ICCPR, Article 9.1.
  30. ↑ ICCPR, Article 9.4.
  31. ↑ 31,0 31,1 „CCPR General Comment No. 08: Right to liberty and security of persons“. UN OHCHR. 30 June 1982. Посетено на 2010-10-10.
  32. ↑ ICCPR, Articles 9.2, 9.3.
  33. ↑ ICCPR, Article 9.3.
  34. ↑ ICCPR, Article 10.1.
  35. ↑ „General Comment No. 21: Replaces general comment 9 concerning humane treatment of persons deprived of liberty“. UN OHCHR. 10 April 1992. Посетено на 2010-10-10.
  36. ↑ ICCPR, Article 10.2.
  37. ↑ ICCPR, Article 10.3.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Меѓународен_пакт_за_граѓански_и_политички_права&oldid=5253446“