Медиумите во Србија
Медиумите во Србија се однесуваат на вестите со седиште во Србија . Телевизијата, списанијата и весниците се управувани и од државни и од профитни корпорации кои зависат од рекламирање, претплата и други приходи поврзани со продажбата.[1] Србија е рангирана на 93-то место од 180 земји во извештајот за индексот на слободата на печатот за 2020 година, составен од Репортери без граници.
Историја уреди
Во 1990-тите бил ставен крај на државниот монопол над медиумите. Во текот на целата деценија, медиумите останале поделени меѓу државно контролирани и независни. Медиумската автономија и опстанокот на независните медиуми останале главна тема на расправија за време на владеењето на Слободан Милошевиќ . Во тоа време медиумите биле алатка против домашните и меѓународните непријатели. Граѓанското општество и меѓународните донатори застанале зад создавањето на независни медиуми.
Според Здружението за развој на приватната радиодифузија, во 2000 година Србија била домаќин на 480 радио и ТВ станици, од кои 300 биле во приватна сопственост, а останатите локални, јавни медиуми.[1]
Згора на тоа, независните новинари, медиуми и медиумски огласувачи биле малтретирани, заглавени и/или насилно затворени - особено ако се сметале за опасни за владата, како што се изборите, масовните демонстрации 1996-97 и војната 1998-99 година во Косово.[1]
По соборувањето на Слободан Милошевиќ, повеќето државни медиуми преку ноќ се смениле и ја поддржале новата владејачка коалиција, ДОС . Политичките промени отвориле пат за реконструкција на медиумскиот сектор. Сепак, владите по Милошевиќ не биле во можност да ја доведат транзицијата до крај.[1]
Така, медиумскиот сектор бил реформиран бавно и неконкретно, по долго одложување. Во 2010 година Србија имала 523 печатени медиуми, 201 радио станица, 103 ТВ станици и 66 онлајн медиуми.
Медиумска слобода уреди
Слободата на печатот и слободата на говорот се загарантирани со уставот на Србија[2] и со правниот систем, дури и ако гаранциите утврдени во законите не се спроведуваат конкретно.
Србија е рангирана на 59-то место од 180 земји во извештајот за индексот на слободата на печатот за 2016 година, составен од Репортери без граници, подобрувајќи го својот ранг за осум места во споредба со 2015 година.[3] Сепак, според некои експерти, ова подобрување е од чисто статистичка природа, бидејќи повеќе се должи на трендот на влошување во другите земји вклучени во Индексот, отколку на конкретните подобрувања на состојбата во Србија.[4]
Според извештајот на Фридом Хаус од 2015 година, медиумите и новинарите во Србија се предмет на притисок од политичари и сопственици поради уредувачката содржина. Исто така, српските медиуми се во голема мера зависни од рекламните договори и владините субвенции кои ги прават новинарите и медиумите изложени на економски притисоци, како што се неплаќања, раскинување на договорите и слично.[5]
Телевизиско емитување уреди
Телевизиското емитување започнало во 1958 година, при што секоја југословенска република имала своја станица. Во Србија, државната телевизија била позната како Телевизија Белград (РТБ) и станала позната како Радио телевизија на Србија по распадот на Југославија. Вториот канал бил лансиран во 1972 година, а трет во 1989 година. За време на комунистите и Слободан Милошевиќ, државната радиодифузија била контролирана од владејачката партија, што довело до тоа штабот на РТС да биде бомбардиран за време на акцијата на НАТО против Југославија.[6]
Системот се разви од јавен монопол, со регионални центри како ТВ Нови Сад и ТВ Приштина, во двоен, јавен и приватен систем.
Владата, иако го потиснуваше развојот на алтернативни канали низ државата, дозволи емитување на регионални и локални комерцијални станици (кои би можеле да профитираат од неограниченото време за рекламирање за продажба), како и нови провладини локални ТВ-изданија.[1] По падот на Милошевиќ, РТС стана познат како Нова РТС (потврда за независност), додека Б92 започна со емитување.
Телевизијата останува најраспространет и најпопуларен медиум во Србија. Според AGB Nielsen Research во 2009 година, Србите во просек гледаат телевизија по пет часа дневно, што е највисок просек во Европа.[7] Телевизијата е главен извор на вести и информации за граѓаните (85%, наспроти 11% за печатот и 2% за радио и интернет), додека најголем дел од публиката оди на забавните програми.[1] Финансиската одржливост на целиот сектор останува под сомнеж, а радиодифузерите се залагаат за евтини и лесни програми наместо висококвалитетни домашни продукции.
Телевизискиот пазар во Србија е заситен. Во 2001 година имало 253 ТВ станици; кој подоцна беше преполовен на 109 лиценци. Постојат седум национални телевизиски канали за бесплатен воздух, при што јавниот радиодифузен сервис Радио-телевизија Србија работи со три (РТС1, РТС2 и РТС3) и четири приватни радиодифузери: Прва, О2. ТВ, Пинк и Хепи ТВ . Уделите на гледање на овие канали во 2016 година беа: 19,2% за RTS1, 14,8% за Pink, 9,7% за Prva, 7,9% за Happy TV, 5,8% за B92 и 3,1% за RTS2. Има 28 регионални канали и 74 локални канали.[8]
Србија ја заврши транзицијата кон дигитално емитување во 2015 година, откако го избра стандардот за компресија MPEG-4 и стандардот DVB-T2 за пренос на сигнал.[1]
Наводи уреди
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Matic, Jovanka; Rankovic, Larisa. „Serbia“. EJC Media Landscapes. Посетено на 8 October 2019.
- ↑ „Ustav Republike Srbije“. Архивирано од изворникот на 11 October 2014. Посетено на 27 October 2014.
- ↑ „RWP World Press Freedom Index 2016. Retrieved May 6, 2016“. Архивирано од изворникот на 2017-03-14. Посетено на 2022-02-19.
- ↑ Reporteri bez granica: Top-lista nadrealista, Cenzolovka. Retrieved May 6, 2016
- ↑ Serbia Архивирано на 27 септември 2019 г., Freedom House 2015. Retrieved May 6, 2016
- ↑ https://www.icty.org/sid/10052#IVB3
- ↑ „Televizijske serije kao obrok, December 2009“. Посетено на 27 October 2014.
- ↑ [1]