Манастир на Светите апостоли Петар и Павле во Дубница

Манастирот Дубница се наоѓа на четири километри северозападно од Дубница, во густа столетна шума. Припаѓа на Врањската епархија на Српската православна црква.

Историја

До манастирот има манастирски конак, каде некогаш живееле монаси. За време на верските празници, монасите оделе во црквата Света Богородица (поранешен женски манастир), која се наоѓа на 3-4 километри источно од манастирот. Патот по кој оделе се уште се вика Калуѓерска патека. Во непосредна близина на манастирот, од западната страна, тече Манастирскиот поток, кој се влева во Дубничка Река над селото. На планинската падина во близина на манастирот, монасите ја одгледувале познатата винова лоза. Не се знае точно кога бил изграден манастирот, а првпат се споменува во турскиот попис од 1576/1577 година. Се претпоставува, со многу оправдување, дека манастирот бил изграден пред доаѓањето на Турците на Балканот. Постои дури и легенда дека е постар од манастирот Прохор Пчињски.

Посвета на манастирот

Манастирот е посветен на апостолите Петар и Павле и се празнува на 12. јули (Петровдан). Тој ден е манастирска и селска слава. Во тоа време овој храм со своите семејства го посетуваат дубничани и жителите на околните места. По завршувањето на црковната служба, домаќинот (лицето што се грижи за црквата) поднесува сметка за приходите и расходите на манастирот во текот на годината, а потоа народот го избира домаќинот за следната година. Иако секое домаќинство носи сè што му е потребно за јадење и пиење, прво се служи осветеното црковно јадење од говедско месо, бидејќи на тој ден за курбанот мора да се заколат јуници. Така останало „од антиката“. Легендата вели дека за курбан се колел елен, а тој ден дошол сам пред манастирот. Но, се случило една година еленот да доцни и за да стигне на време, морал долго да трча низ шумата. Падна толку уморен и падна пред вратата на манастирот. Народот не го чекал еленот да одмори, иако тој тоа го барал, но веднаш го заклале. Оттогаш, еленот никогаш повеќе не се појавил.

Свети Петар

Се верува дека Свети Петар е заштитник на селото Дубница и неговите жители. За тоа постои легенда, која често ја раскажувала Љубица Јовановиќ од Дубница, мажена во селото Мечковац. „Имено, еднаш одамна, три жени од Мечковац отишле по вода до извор кој се наоѓал во селски поток. Времето беше убаво, па трите жени толку разговарале што не ни забележале дека врне силен дожд во планината, над селото. Одеднаш дошол голем порој и сите три жени настрадале“. Еден старец рекол дека му се „прикажало“ дека овие жени требало да се од Дубница, но Свети Петар ја турнал водата кон Мечковац и така ги спасил.

Почит кон црквата

Кај народот отсекогаш постоела длабока почит кон црковниот и црковниот имот. Од црквата не смеело да се допира ништо. Има многу вистинити настани за ова. По Втората светска војна, кога биле изградени задружни домови на сите поголеми места во Србија, новата комунистичка влада во Дубница одлучила да ја пресече зградата за задружниот дом во манастирската забрана. Во тоа време црковен учител бил Душан Додиќ или Абџа, еден од најбогатите луѓе во селото, угледен и чесен домаќин. Било кажано дека „не измешал сопствена и црковна торба“. Го поканиле Душан Абџ во општината и го информирале за одлуката за сечење на зградата за Задружен дом во манастирската шума. На крајот, бидејќи не можел да ги одврати од таа намера, им рекол: „Прво отпуштете ме, па правете како сакате, но додека сум тутор да не се сече ниту една греда“. Само оние со две глави можат да излезат и да сечат“. И тој лут ја напуштил општинската зграда. Следниот ден општинските службеници одредиле неколку домаќини и ги испратиле во манастирската шума да ги подигнат гредите. Кога Душан Абџа стоел таму на сред пат со секира на рамо. Гледајќи го толку голем и сериозен, а не сакајќи да се замерат, а уште помалку да ја исечат црковната шума, луѓето се вратиле. За да ја покаже власта својата моќ, им наредила на истите луѓе да одат под селото покрај реката и да ги исечат тополите на Абјина. Ги исекле сите 12 големи тополи. Душан, кој толку решително го бранел црковниот имот, не кажал ниту збор за себе, ниту пак се налутил на луѓето што морале да го направат тоа.

Помеѓу двете војни учител бил Аритон Симоновиќ, по чие име семејството „Галци“ и денес го носи презимето. Познато е дека секоја година црковната шума ја оградувал со „чукана“ слама, за некој случајно да не исече ниедно црковно дрво. Бидејќи црковната шума е многу стара, секогаш можело да се најдат суви гранки, дури и цели дрвја кои скапувале и се распаѓале, бидејќи никој не смеел да ги допре. Но, се случило дубничанец, знаејќи дека ќе пропаднат, ги собрал суваркитеи ги однел дома. Човекот не можел да спие цела ноќ. Утрото натоварил сè што донел и го вратил таму каде што го собрал.

Што се однесува до Петровден и првиот ден на Божик, Дубничани масовно го посетуваат манастирот Свети Петар за да му се помолат на Бога и заедно да го прослават овој голем христијански празник. На овие свечености се договориле да се обнови манастирот кој бил во многу запуштена состојба, а потоа да се обнови и црквата Света Богородица и Свети Илија. Со благослов на врањскиот владика, целосна поддршка на Собранието на општина Врање и многу донатори, започнало реновирањето. Армијата го проширила и го уредила патот, така што сега до манастирот Свети Петар се стигнува со патнички возила, а се планира да се уреди и патот до црквата Света Богородица и да ги поврзе сите три светилишта.

Надворешни врски

• Бајка за зоографот или храмот на светите апостоли Петар и Павле во Дубница
• Петар и Павле манастир во Дубница
• [2]
• Врањска епархија / Манастир Св. Апостоли Петар и Павле Дубница, општина Врање